واکاوی بُعد روانی فاجعه منا/ زوایایی که هنوز رخ نمایان نکرده است
گروه سلامت : یک متخصص اعصاب و روان با تأکید بر وسعت فاجعه منا توجه سازمان‌های مسئول را تحت نظر قرار دادن تمامی حجاج همچنین خانواده‌های آنان برای پیشگیری از صدمات روانی ضروری خواند.
عمران محمد رزاقی، متخصص اعصاب و روان، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان اینکه جنبه‌های روانی حادثه منا بسیار بزرگ است و نیاز به تحقیق و کار میدانی دارد، اظهار کرد: این حادثه بسیار عمیق بوده و چه بسا در آینده نیز افراد درگیر آن همچنان دچار مشکلات روانی و روحی باشند.
وی تصریح کرد: سفر حج خود عملیات روانی سنگینی محسوب می‌شود زیرا حج امری است که مردم برای تفریح نمی‌روند، توجه به اهداف حج و مراحل آن نیاز به توجه عمیق روانی دارد لذا حجاج به خودی خود در معرض فشار‌های روانی بوده و ضمن اندیشیدن در رابطه با مراحل تطهیر باید مراحل مختلف را درک کنند این مسائل برای آنها بار روانی سنگینی به وجود می‌آورد.
محمدرزاقی ادامه داد: از سوی دیگر در دین و شرع ما آنچنان امنیتی برای این سفر و مکان جغرافیایی پیش بینش شده است که حجاج از جانب بیرون امنیت و آسایش داشته باشند و بتوانند به آن جنبه‌های معنوی سنگین حج بپردازند.
وی تأکید کرد: وقتی یک فرایند خیلی سنگین معنوی و روانی صورت می‌گیرد و اصولا این در حالیست که به زعم افراد آنها در یک سرزمین مطلقا امن وارد شده‌اند و در شرایطی هستند که هیچ انتظاری از واقعه بیرونی ندارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با تأکید بر غیر مترقبه بودن حادثه منا و اثر روانی آن بر حجاج اظهار کرد: از نظر شاخصه‌های روان پزشکی ما می‌گوییم وقتی سانحه‌ای به صورت غیر مترقبه ظاهر شود می‌تواند استرس سنگینی را به وجود می آورد وقتی این استرس شامل شاهد مرگ و زخمی شدن افراد زیادی باشد و خود افراد دیگر هم در معرض این باشند که دچار سانحه شوند این اثر و استرس ناشی از آن چند برابر می‌شود.
وی افزود: از لحاظ روانپزشکی طبقه خاصی برای این استرس خیلی حاد وجود دارد که از آن به استرس حاد پس از حادثه یا(PTST) یاد می‌شود، بنابراین احتمال خیلی قوی وجود دارد که حجاج که شاهد این واقعه بودند، افرادی که به کمک شتافته و نیز آنهایی که در شناسایی ابدان نقش داشته‌اند حتما در معرض این استرس خواهند بود.
عضو فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران عنوان کرد: نتیجه(PTST) این است که افراد دائما دچار اضططراب بسیار شدید می‌شوند، همچنین به ازای هر محرکی که در حالت عادی قدرت برانگیختگی ندارد، دچار برانگیختگی شدید می‌شوند از سوی دیگر دچار کابوس‌های شبانه شده و مدام این صحنه ها در این صحنه‌ها برای آنها تداعی شود، همچنین موجب می‌شود افراد از موقعیت‌هایی که شلوغ هستند دچار اضطراب شوند، لذا توصیه این است که افراد یاد شده حتما تحت نظر باشند زیرا در صورتی که دچار (PTST) شده باشند نیاز به یک کار درمانی طولانی دارند.
وی با بیان اینکه حجاج دیگری که در صحنه حادثه نبوده‌اند نیز ممکن است دچار صدمات روانی شوند عنوان کرد: حجاجی که در صحنه حادثه نبوده‌اند از آن‌جایی که مواجه با هر کاروان صدای شیون و زاری بلند بوده و از سویی حجاج آسیب دیده را مشاهده کرده‌اند، دچار یک سوگواری سنگین شده و این افراد نیز در معرض صدمات روانی بوده‌اند لذا باید این گروه را نیز تحت مراقبت قرار داد.
محمد رزاقی به خانواده‌های حجاج اشاره کرد و گفت: تمامی خانواده‌های حجاج چون هر لحظه در انتظار خبر بوده اند دچار استرس شده اند از سوی دیگر خانواده‌هایی نیز در انتظار بازگشت حاجیانشان بوده و خبر ناخوشی را شنیده اند به این‌ها نیز استرس و اضطراب شدیدی وارد که نیاز به پیگیری دارند.
وی یادآور شد: با توجه به سنگین بودن و عمق زیاد فاجعه منا سازمان‌های مسئول باید با اعزام روانپزشکان به نزد این افراد آنها را تحت نظر و در صورت نیاز معالجه قرار دهد.
