مسابقات مناظره فرصتی برای تمرین گفت‌و‌گوی منطقی
گروه دانشگاه: چهارمین دوره مسابقات مناظره دانشجویی مرحله منطقه‌ای خود را پشت سر گذاشته است؛ شرکت کنندگان معتقدند این مسابقات تمرینی برای گفت‌و‌گوی منطقی بر پایه استدلال است.
به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا)، مسابقات دانشجویی مناظره چهارمین دوره خود را پشت سر می‌گذارد. این مسابقات که به همت سازمان دانشجویان جهاد دانشجویی برگزار می‌گردد، در چهارمین سال برگزاری توانسته است محمل مناسبی برای مناظرات دانشجویی برپا کند.
چهارشنبه ۱۳ آبان سالن کمال دانشگاه تهران میزبان مرحله پایانی مسابقات منطقه‌ای مناظره دانشجویی استان تهران بود.
از لحظه دریافت فکس مسابقات در صبح همان روز مطالبی را برای آشنایی بیشتر با این مسابقات مرور کرده بودم اما علاقه‌مند بودم مسابقات را از نزدیک ببینم. حدس می‌زدم مسابقات از استقبال بسیار خوبی برخوردار باشد، خاصه آنکه مناظره در محیط دانشگاه همیشه مشتریانی پر و پا قرص دارد.
ساعت 14:30 به طبقه چهارم دانشکده ادبیات دانشگاه تهران رسیدم مسابقه رده بندی در حال برگزاری است؛ سالنی با گنجایش ۱۰۰ تا ۱۵۰ نفر که در مجموع 30 مخاطب دارد. دو میز در دو طرف سالن که جلوی یکی عبارت موافق و جلوی دیگری عبارت مخالف نقش بسته و دو شرکت کننده از هر تیم در پشت میز‌ها حاضر‌اند. ناظر مسابقات نیز پشت میزی که در بین موافقان و مخالفان قرار گرفته نشسته است و گزاره مورد نظر که تیم‌ها بر له و علیه آن جبهه می‌گیرند در جلوی میز وی به چشم می‌خورد. نفرات هر کدام از تیم‌ها بر اساس زمانی که دارند و با اعلام ناظر مسابقات به دفاع یا رد گزاره مورد نظر می‌پردازند.
آنچه به چشم می‌آید فضای منطقی حاکم بر مناظره است. هر تیم با ادله منطقی و مستند سعی در پیشی گرفتن از حریف دارد. اعضای تیم‌ها به خوبی به قواعد فن بیان و زبان بدن آگاهی دارند و می‌دانند که این موارد تا چه حد بر رای و نظر داوران اثر گذار است. مسابقه به اتمام می‌رسد و از تیم‌ها و حاضرین اندک در سالن خواسته می‌شود برای دقایقی سالن را ترک کنند تا اعلام برنده این مناظره به شور گذاشته شود؛ فرصت مناسبی برای گفت‌و‌گو با شرکت کنندگان است و از شرکت کنندگان می‌خواهم تا گفت‌و‌گویی کوتاه با آنان داشته باشم.
دانشگاه‌ها مسابقات مناظره دانشجویی را جدی نگرفته‌اند
حبیب رضازاده دانشجوی مقطع دکترای دانشگاه تربیت مدرس است که در مسابقات مناظره دانشجویی به همراه دوستانش از این دانشگاه حضور داشت و در رده چهارم مرحله منطقه‌ای در استان تهران قرار گرفت؛ از او در باره چهارمین دوره مسابقات مناظره و گزاره دیدار رده‌بندی سوال کردم و او گفت: گزاره‌ای که در دیدار رده بندی، تیم دانشگاه تربیت مدرس در مقام موافق آن به مناظره پرداخت «نابسامانی‌های اجتماعی علت اصلی افزایش خرافات در جامعه» بود و ما معتقدیم این گزاره کاملا درست است، زیرا این گزاره باعث افزایش خرافات در جامعه است و نه ایجاد آن زیرا عامل اصلی به وجود آمدن خرافات در جامعه نا‌آگاهی و جهل است. و هر زمان در جامعه‌ای نابسامانی‌های اجتماعی افزایش یابد خرافات نیز افزایش می‌یابد.
وی افزود: این اولین تجربه حضورم در مسابقات مناظره دانشجویی است ولی از اولین سال برگزاری مسابقات در جریان برگزاری این مسابقات بودم. ساختار مسابقات بر محتوای آن غلبه دارد و داوران بیشترین امتیاز را برای آداب مناظره و شیوه صحیح آن در نظر می‌گیرند؛ در چند روزی که درگیر این مسابقات بودم تیم‌های مختلف گرچه از دو موضع موافق و مخالف به بیان مطالب پیرامون گزاره مناظره می‌پرداختند اما سعی همه تیم‌ها بر رعایت چارچوب‌های صحیح مناظره و در واقع رعایت آداب مناظره نیز بود؛ در واقع این مسابقات تمرینی برای دانشجویان است تا در آینده و در فضای کاریشان موفق‌تر عمل کنند.
رضازاده پیرامون نقاط ضعف مسابقات دانشجویی نیز گفت: تا آنجا که از آیین‌نامه مسابقات مطلع هستم به همراه هر تیم باید یک عضو هیئت علمی از آن دانشگاه نیز حضور داشته باشد که در این مسابقات این مهم در باره اکثر تیم‌ها رعایت نشده بود و این به معنای آن است که دانشگاه‌ها این مسابقات را جدی نگرفته‌اند؛ دیگر اینکه درست است که ساختار این مسابقات بر محتوا غلبه دارد و هدف مسابقات آموزش آداب مناظره است اما فکر می‌کنم محتوای مسابقات نیز باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: اطلاع رسانی مسابقات خیلی کم است و بسیاری از دانشجویان از برگزاری مسابقات خبر ندارند در حال که مسابقاتی نظیر نشریات دانشجویی این معظل و مشکل را ندارند و نهایتا اینکه شرط حضور در مسابقات صرف دانشجو بودن است و اعضای تیم‌ها می‌توانند از دانشگاه‌های مختلف گرد هم آیند که این می‌تواند نفرات قوی را در کنار هم جمع کند و این به ضرر سایر تیم‌ها به خصوص تیم‌هایی است که از دانشجویان یک دانشگاه تشکیل شده است.
در مسابقات نفع شخصی دخیل نیست و تیم‌ها برای انجام گفت‌و‌گو و مناظره منطقی و علمی گرد هم می‌آیند
یکی از دانشجویانی که به قول حریف آرامشش آن‌ها را بایکوت کرده بود، علیرضا صدیقی دانشجوی کار‌شناسی برق از دانشگاه تهران است که در قالب تیمی متشکل از دانشگاه‌های تهران و امام صادق(ع) در مسابقه رده‌بندی حضور داشت، او پیرامون تجربه حضورش در مسابقه گفت: سومین دوره حضورم در این مسابقات است و از دورهٔ دوم در مسابقات دانشجویی مناظره شرکت کرده‌ام. آشنایی من با این مسابقات از طریق پوسترهایی بود که در سطح دانشگاه دیده‌ام و علاقمند به حضور در مسابقات شدم، اولین اقدامی که به همراه دوستانم انجام دادیم رجوع به سابقه اولین دوره مسابقات بود و پس از آشنایی با نحوه برگزاری مناظرات در مسابقات ثبت نام کردیم.
وی گفت: در اولین تجربه در مرحله دوم حذف شدیم امام تجربه دوم تیم ما که با سومین دوره مسابقات همراه شده بود ما را تا فینال پیش برد و در آن مسابقات به مقام دوم دست یافتیم. امسال نیز در مقام سوم مرحله منطقه‌ای قرار گرفتیم. حسنی که در این مسابقات وجود دارد این است که نفع شخصی در آن دخیل نیست و تیم‌ها برای انجام گفت‌و‌گو و مناظره منطقی و علمی گرد هم می‌آیند و چون موضوعات به خصوص در مراحل پایانی تصادفی انتخاب می‌شود صرفا بیان خوب و مستدل است که مورد توجه قرار می‌گیرد؛ داوران با توجه به اینکه تیم‌ها مطالبشان را از کجا شروع می‌کنند و تا کجا پیش می‌برند و در این زمینه مطالب را چگونه عرضه می‌کنند به تیم‌ها امتیاز می‌دهند و غلبه ساختار بر محتوا یکی از ملاک‌های خوب مسابقات است و باعث می‌شود گفت‌و‌گو فارغ از موضوع ملاک قرار گیرد.
وی تصادفی بودن موضوع مناظره را یکی از نقاط ضعف مسابقات دانست و گفت این مساله موجب می‌شود که گروه‌ها بر سر گزاره‌ای مناظره کنند که موضوع خودشان نیست یا خودشان به آن نقد دارند و در اینجا باید از آن دفاع کنند؛ البته از دوره سوم ساختار مسابقات تا حدودی تغییر کرد و برگزار کنندگان سعی کرده‌اند مواضع گروه‌ها را از آنان بپرسند و بر اساس آن برنامه ریزی کنند که این از نکات خوب مسابقات است. زمان کمی که برای آماده شدن برای مناظرات مراحل پایانی وجود دارد نیز باعث کاسته شدن کیفیت مسابقات می‌گردد و طبیعا در این زمان کم فرصت نمی‌کنیم از منابع معتبری برای مناظره استفاده کنیم.
برگزار کنندگان باید به سمت جلب نظر همه گروه‌های دانشجویی برای حضور در مسابقات بروند
اما فینالیست‌های مسابقه دو تیم «عبارت» و «فراست» از دانشگاه تهران بودند که در ترکیب هر کدام یک شرکت کننده دختر نیز حضور داشت. نکته‌ای که به نظر می‌رسد مورد توجه داوران نیز قرار گرفته است.
عاطفه اسماعیلی دانشجوی دکترای فلسفه دانشگاه تهران است که به همراه تیم «عبارت» از دانشگاه تهران در جایگاه دوم مسابقات قرار گرفت؛ او که یکی از مناظره کنندگان مسلط بود در خصوص مسابقات مناظره می‌گوید: امسال اولین دوره حضورم در مسابقات مناظره دانشجویی بود و تا پیش از این از برگزاری مسابقات مناظره دانشجویی اطلاع نداشتم. هدف از برگزاری این مسابقات همانطور که پیداست فرهنگ گفت‌و‌گو و تحلیل بر اساس استدلال منطقی و عقلانیت است. آسیبی که به مسابقات وارد است تامین نظر همه گروه‌های دانشگاهی برای شرکت در مسابقات است امام در مجموع فضای گفتمانی خوبی بر مناظرات حاکم بود ولی معتقدم برای کیفی‌تر شدن مسابقات برگزارکنندگان باید به سمت جلب مشارکت همه گروه‌های دانشجویی برای حضور در مناظرات باشند تا از این رهاورد مسابقات کارکرد بهتری پیدا کند.
مسابقات دانشجویان را برای حضور در کرسی‌های نقد، مناظره و آزاد اندیشی در دانشگاه‌ها آماده می‌کند
مهدی عنبری قائم مقام دبیر مسابقات در خصوص این مسابقات گفت: این چهارمین دوره برگزاری مسابقات دانشجویی مناظره است که در ۴ سطح دانشگاهی، استانی، منطقه‌ای و ملی برگزار می‌شود. در مرحله منطقه‌ای استان تهران آخرین منطقه‌ای است که مسابقات در آن برگزار می‌شود و استان‌های: خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و استان مرکزی میزبانان سه منطقه دیگر این مسابقات بودند که هر کدام میزبان ۱۲ تا ۱۶ تیم از دانشگاه‌های کشور بودند. مرحله منطقه‌ای استان تهران نیز به میزبانی دانشگاه تهران با حضور ۱۶ تیم از دانشگاه‌های سطح استان تهران برگزار شد که تیم‌های «فراست» و «عبارت» هر دو از دانشگاه تهران به مقام اول و دوم دست یافتند و تیم «ج» متشکل از دانشجویان دانشگاه‌های تهران و امام صادق (ع) در رتبه سوم قرار گرفت، ضمن آنکه تیم دیگر مرحله نیمه نهایی که در جایگاه چهارم قرار گرفت تیم دانشگاه تربیت مدرس بود.
وی در خصوص نحوه برگزاری این مسابقات گفت: هر تیم از ۴ عضو تشکیل شده است که لزوما از یک دانشگاه نیستند. ۲ نفر از اعضای تیم، مناظره کننده و ۲ نفر دیگر محقق هستند، و در زمان مسابقه فقط ۲ عضو مناظره‌کننده به بیان دیدگاه‌شان در خصوص سوال و گزاره‌ای که مطرح گردیده می‌پردازند و دو عضو محقق هر تیم نیز در خلال مسابقه به صورت محدود اطلاعاتی را در اختیار مناظره کنندگان قرار می‌دهند.
هیئت داوران نیز متشکل از ۳ عضو هیئت علمی دانشگاه است و یک ناظر نیز وقت باقی مانده گروه‌ها را به اطلاع آن‌ها می‌رساند و مدیریت جلسه را بر عهده می‌گیرد. زمان هر کدام از تیم‌ها در مجموع ۱۶ دقیقه است که ۶ دقیقه برای طرح مساله و بیان چارچوب نظری و دو وقت ۳ دقیقه‌ای برای پرسش، پاسخ و به چالش کشیدن افکار تیم مقابل در نظر گرفته شده است و زمان چهارم نیز برای جمع بندی و نتیجه گیری تیم‌ها در نظر گرفته شده است.
عنبری هدف از برگزاری مسابقات مناظره دانشجویی را نیازمندی و دغدغه‌ای دانست که در فضای دانشگاهی کشور وجو دارد. پیشینه این مسابقات نیز به نامه علمای حوزوی و اساتید دانشگاه خطاب به مقام معظم رهبری بر می‌گردد که در آن نامه که در سال ۱۳۸۲-۱۳۸۱ نوشته شده بود آن‌ها خواهان گسترش فضای گفت‌و‌گو، نقد و مناظره در دانشگاه‌ها شده بودند و رهبری نیز در پاسخی صریح فرمودند حتما به این فضا باید پرداخته شود و گسترش یابد.
پس از آن نیز اتفاقات خوبی در این زمینه رخ داد که می‌توان به راه‌اندازی هیات حمایت از کرسی‌های آزاد اندیشی در شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد. سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی نیز در این زمینه فعالیت‌هایی را با رویکردی تازه آغاز کرد و با نگاه به مسابقات دانشجویی مناظره در دنیا که از دهه ۱۹۶۰ در حال برگزاری است و با مطالعه تئوریک اقدامات آن‌ها و بومی سازی این مسابقات برای نزدیک شدن به فرهنگ ایرانی و اسلامی اقدام به راه‌اندازی مسابقات مناظره دانشجویی کرد و در حال حاضر شاهد برگزاری چهارمین دوره این مسابقات هستیم.
در سازمان دانشجویان از دوره اول مسابقات تاکنون تغییرات زیادی ایجاد کرده‌ایم؛ در دوره اول مسابقات ساختار مناظره به صورت ۱۰۰ درصد ملاک قضاوت قرار می‌گرفت و مواضع موافق و مخالف را نیز مطابق با مدل‌های جهانی با قرعه کشی انتخاب می‌کردیم اما در دوره‌های سوم و چهارم این قرعه کشی کاملا حذف شد و تیم‌ها مطابق با اعتقادات واقعی خودشان به مناظره می‌پردازند. ضمن آنکه این مسابقات دانشجویان را برای حضور در کرسی‌های نقد، مناظره و آزاد اندیشی در دانشگاه‌ها که نگاهی جدی و علمی دارد آماده می‌کند. و دانشجویان با حضور در این مسابقات می‌توانند ساختار، فن و تکنیک مناظره و رعایت جزییات را یاد بگیرند تا در موقعیت‌های جدی‌تر از این موارد استفاده کنند و بتوانند در دفاع از گفتمان جمهوری اسلامی در فضاهای بین‌المللی حرف خودشان را بزنند.
نفس مناظره دور هم نشستن و با سعه صدر گفت‌و‌گو کردن است
مهدی حسین‌زاده عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان و یکی از داوران این مسابقات نیز گفت: نفس مناظره دور هم نشستن و با سعه صدر گفت‌و‌گو کردن است که کار بزرگی است، در این گفت‌و‌گوهای دانشجویی گروه‌ها انگیزه پیدا می‌کنند و مطالعه می‌کنند و فن بیان و قدرت حضور ذهنشان را تقویت می‌کنند که این بسیار خوب است و چون در آینده نزدیک همین دانشجویان در قامت مسئولان کشوری ایفای نقش خواهند کرد این ظرفیت سازی و بالا بردن تحمل در آینده به آن‌ها کمک می‌کند که بعد‌ها در جایگاه مسولیتی این تحمل و ظرفیت شنیدن حرف مخالف را داشته باشد؛ و این تمرینی بسیار خوبی برای دانشجویان است که جهاد دانشگاهی در این سال‌ها با برگزاری مسابقات دانشجویی مناظره فرصت آن را مهیا کرده است.
وی پیرامون اینکه دانشگاه‌ها این مسابقات را جدی نمی‌گیرند گفت: شاید یک دلیل آن را در ضعف تبلیغات و اطلاع رسانی این مسابقات دانست که باید تقویت شود و از طریق شبکه‌های موبایلی و ظرفیت‌های اینترنتی می‌توان تا حدودی بر آن غلبه کرد و معتقدم مسابقات سال به سال در حال بهتر شدن و کیفی‌تر شدن است.
