«آنچه خوب است از احادیث شریف حفظ باشیم» را بخوانید
گروه فعالیت‌های قرآنی: جلد دوم مجموعه «گنجینه نور» تألیف رضا نباتی به «آنچه خوب است از احادیث شریف حفظ باشیم» می‌پردازد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) پس از چاپ جلد اول کتاب «گنجینه نور» تألیف رضا نباتی که به منظور حفظ 313 پیام قرآنی ویژه دانشآموزان پایه‌های اول تا ششم ابتدایی، فرهنگیان و اولیای دانشآموزان توسط انتشارات ندای آسمان منتشر شده بود، جلد دوم این مجموعه نیز با عنوان «آنچه خوب است از احادیث شریف حفظ باشیم» و با موضوع حفظ 313 حدیث نورانی منتشر شد.
به بهانه انتشار این کتاب، گفت‌وگویی با رضا نباتی، مؤلف مجموعه «گنجینه نور» داشته‌ایم که در زیر می‌خوانید:
درباره دلایل و مسائلی که منجر به تالیف این کتاب شد، توضیح دهید؟
سالها بود این اندیشه تلخ که چرا بهره مردمان این سرزمین از دریای
وسیع و عمیق قرآن کریم و معارف اهل بیت(ع) این قدر اندک و ناچیز است؟ آزارم می‌داد و براین اساس تلاش کردم تا جایی که ممکن است از روزنه‌هایی که به سوی نور معرفت گشوده شده است راهی به سوی حقیقت بیابم. عاقبت این راه را در استفاده مستقیم و بی‌واسطه آحاد مردم و به ویژه کودکان و نوجوانان از آیات قرآن کریم و احادیث شریف یافتم.
خدای رحمان را شاکرم که توفیق آماده‌سازی دو جلد کتاب گنجینه نور را شامل حال بنده کرد تا پس از سالها آرزو، تلاش، تجربه، مساعدت و راهنمایی اساتید فرزانه و فرهیخته، خدمتی هرچند کوچک اما مؤثر رقم زده شود.
هدف شما از تألیف کتاب گنجینه نور چه بود؟
در تألیف این مجموعه اهداف متعددی از جمله؛ «تقویت مهارت تفکر و تدبر در آیات و روایات در قال بحث و گفتوگوی کلاسی»، «تقویت مهارت‌های پایه خواندن، فهمیدن، تدبر و انس با قرآن کریم (اهداف برنامه درسی قرآن دوره ابتدایی)»، «توجه به تحقق اهداف آموزش عمومی قرآن کریم (مصوبه شورای توسعه فعالیت های قرآنی کشور) در جامعه»، «ترویج فرهنگ حفظ عمومی قرآن کریم در جامعه به عنوان مقدمه ضروری تحقق منویات مقام معظم رهبری»، «استفاده از نقش مؤثر فرهنگیان در توسعه اهداف آموزش عمومی قرآن کریم و تحقق منویات رهبری معظم انقلاب»، «استفاده از ظرفیت‌ها و موقعیت‌های زمانی و مکانی مناسب و اضافه ساعات درسی مدارس برای ترویج فرهنگ قرآنی» و «تقویت انس معلمان و خانواده‌های دانشآموزان با قرآن کریم از طریق معنادار کردن یادگیری قرآن کریم» دنبال می‌کنم.
با توجه به اینکه جلد اول این مجموعه با موضوع حفظ قرآن بود چه شد چطور شد که برای جلد دوم موضوع حفظ احادیث را مطرح کردید؟
آنچه مسلم است ًاین دو گوهر گرانبها دو یادگار پیامبر اکرم(ص) هستند که نباید از هم جدا دیده شوند زیرا مکمل یکدیگر هستند. همچنین یکی از اهداف آموزش عمومی قرآن, تقویت اعتقاد و تمسک به اهل بیت(ع) است؛ خواستم این افتخار را داشته باشم که در راستای تحقق اهداف آموزش عمومی قرآن در این عرصه، اقدامی انجام داده باشد.
مخاطب این مجموعه چه کسانی هستند؟
مخاطب این کتاب در وهله اول دل هر عاشق و دلسوز قرآن کریم و اهل بیت(ع) است؛ کم نیستند کسانی که دنبال چنین مجموعه‌ای می‌گردند تا در خلوت و جلوت با این مفاهیم انس بگیرند. در وهله دوم محتوای این دو کتاب در هفت سطح رده‌بندی شده است که دانشآموزان کلاس اول ابتدایی تا ششم ابتدایی و همچنین معلمان و خانواده از جمله این مخاطبان هستند.
احادیث مورد بحث در جلد دوم مجموعه گنجینه نور بر چه اساسی انتخاب شده است؟
طی دهه‌های 60 و 70، در انتهای کتاب‌های درسی دوره‌های ابتدایی، راهنمایی و متوسطه احادیثی تحت عنوان شعار هفته چاپ می‌شد که متاسفانه از نیمه دهه 70 به طور کلی حذف شد؛ بخش قابل توجهی از مطالب از همان شعارهای هفته است که به قول معروف امتحان خود را در آموزش پس داده بودند و مناسب برای آموزش به دانشآموزان بودند. جا دارد در این جا از زحمات استاد فرزانه حجت‌الاسلام والمسلمین سید علی‌اکبر حسینی سپاسگزاری کنم، به طور قطع ایشان در این اثر ثواب و نقش ویژه‌ای دارند.
در تالیف این مجموعه چه مبانی و اصولی در نظر گرفته شده است؟
برخی از اصول و مبانی که در تالیف این دو اثر مورد توجه قرار گرفته به شرح زیر است:
1ـ محتوای ارائه شده برای مخاطبان معنا دار باشد (یعنی با نیاز روزمره و علایق دانشآموزان ارتباط تنگاتنگ داشته باشد)
2ـ سطح مورد انتظار و نیز روش آموزش (پیشنهادی) برای همه دانشآموزان قابل حصول و لذت‌بخش باشد.
3ـ پیام‌های قرآنی و احادیث نورانی در کنار آموزش کتاب‌های درسی دینی و قرآن به عنوان فعالیت‌های مکمل ارائه شود.
4ـ به بهانه حفظ موضوعی این پیام‌های قرآنی و احادیث نورانی، زمینه مناسبی برای آموزش مهارت تفکر که مقدمه عمل صالح است فراهم آید.
این دو کتاب دارای چه ویژگی‌‌هایی است که آن را از سایر کتاب‌های مشابه متمایز می‌کند؟
از ویژگی‌های این دو کتاب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1ـ با توجه به چهار رنگ بودن کتاب روایات به شکل آموزشی و منطبق با رسم‌الخط و شیوه علامت‌گذاری کتاب‌های درسی تنظیم و ارائه شده است.
2ـ در انتخاب آیات و احادیث به شهرت (آوازه)، سادگی، کوتاهی و روانی (شیوایی) عبارات و نیز قابلیت طرح برای بحث و گفت‌وگو در کلاس درس توجه شده است.
3ـ در کنار انتخاب موضوعات متنوع به عناوین نماز، انس روزانه با قرآن،علم‌آموزی، ظلم‌ستیزی، احترام به والدین و مسائل اخلاقی و اجتماعی و فرهنگی تأکید بیشتری شده است. (نمایه موضوعی کتاب)
4ـ به تدریجی بودن روش آموزش از ساده به مشکل (در قالب هفت سطح) با هدف آموزش مهارت فهم آیات و روایات با بهره‌گیری از روش خواندن ترجمه و فهم کلمات ساده و پرکاربرد که زیر آنها خط کشیده شده است.
5ـ در انتخاب آیات و احادیث و ترجمه آنها، توانایی مخاطبان در خواندن، فهم و تدبّر اولیه مورد توجه بوده است؛ لذا معلمان و اولیای دانشآموزان در مقام آموزش باید هم به موضوع پیام و حدیث و هم به ترجمه آن دقت کرده و در همین حد نیز از مخاطب انتظار شرح و توضیح داشته باشند.
روش آموزش شما در این دو کتاب چیست؟
در مقدمه کتاب روش پیشنهادی آموزش ارائه شده است؛ زمان کوتاه حداکثر دو زمان 10 دقیقه‌ای در طول هفته در نظر گرفته شده و زمان‌های مناسب و وقت‌های آزاد را نیز برای این امر
پیشنهاد کرده‌ایم.
با عنایت به مطالب بیان شده، شیوه پیشنهادی برای آموزش این احادیث نورانی «روش حفظ اجمالی» (حفظ مقدماتی) است.
حفظ اجمالی چیست؟
اغلب معلمان با روش آموزش پیام‌های قرآنی کتاب درسی آشنا هستند؛ زیرا سالها است که به آموزش و تدریس مشغول هستند، اما در زمینه روش حفظ اجمالی (یا مقدماتی) نکاتی چند قابل توجه و تاکید است که عدم توجه به این موارد ممکن است مسائلی از جمله دشواری و تلخی آموزش را به همراه داشته باشد. از این رو مطالعه این بخش را به همه دوستان سفارش می‌کنم.
حفظ اجمالی (مقدماتی) حفظی است که به کمک معلم ارائه می‌شود، این شیوه از سریع‌ترین و آسان‌ترین نوع روش‌های حفظ است که عموم مخاطبان از عهده آن بر می‌آیند؛ به طوری که اغلب دانشآموزان با این روش در کوتاه‌ترین زمان و با تلاشی اندک در حفظ قرآن کریم و روایات شریف احساس موفقیت کرده و از این کار لذّت می‌برند.
از ویژگی‌های روش حفظ نسبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1ـ سادگی و آسانی روش آموزش برای تمامی معلمان،
2ـ سرعت عمل در اجرا و نتیجه‌گیری،
3ـ قابلیت تعمیم در کلیه پایه‌های تحصیلی و مراحل مختلف سنی،
4ـ هماهنگ و سازگار با اهداف آموزش عمومی قرآن کریم،
5ـ دستیابی دانشآموزان به احساس موفقیت در فرایند آموزش،
و خلاصه آن که؛ «تلاشی مقدور برای موفقیتی مقبول»
مراحل آموزش حفظ نسبی به شرح زیر است :
1ـ حدیث شریف به جملات کوتاه تقسیم و تقطیع می‌شود. (در این کتاب این کار با گذاشتن «,» و یا آوردن جملات زیر هم انجام شده است.)
2ـ ابتدا صحت قرائت حدیث شریف آموزش داده می‌شود. (چند نفر از دانشآموزان با کمک معلم حدیث را می‌خوانند)
3ـ سپس معنای کلمات و ترکیب‌هایی که زیر آنها خط کشیده شده است، آموزش داده می‌شود.
4ـ معلم با طرح سوال‌های مناسب درباره مفهوم حدیث شریف، دانشآموزان را به گفتوگوی بیش‌تر تشویق و ترغیب می‌کند. (آموزش مهارت تفکر)
5ـ معلم به دانشآموزان فرصت کوتاهی می‌دهد تا حدیث نورانی را در کلاس حفظ کنند.
6ـ ابتدا از دانشآموزان داوطلب و سپس از سایر دانشآموزان می‌خواهد که حدیث را از حفظ بخوانند.
7ـ در صورت نیاز، دانشآموزان می‌توانند به متن نگاه کنند و از روی کتاب بخوانند.
8ـ در پایان حفظ ترجمه لغات و ترکیب‌ها و معنای حدیث نورانی پرسیده می‌شود.
در پایان چنانچه نکته یا توصیه‌ای دارید، بفرمایید؟
پیشنهاد می‌کنم همکاران فرهنگی من با تهیه این دو جلد کتاب و آموزش آن در زمان‌های مناسب، در طول سال تحصیلی دانشآموزان را به حفظ هفته‌ای یک پیام قرآنی و یک حدیث نورانی تشویق کنند؛ اگر دانش‌آموزی در طول یک سال تحصیلی (30 هفته آموزشی) 30 پیام قرآنی و 30 حدیث نورانی را همراه با ترجمه و بحث گفتوگوی مختصر درک کرده و از آموختن آن لذت برده باشد، بی‌شک زمینه‌های تربیت دینی کودکان فراهم خواهد شد و همچنین سبک زندگی اسلامی - ایرانی مورد نظر رهبر معظم انقلاب تحقق بیش‌تر و سریع‌تری خواهد داشت.
همچنین، انتظار این است که مدیران مدارس این دو جلد کتاب را تهیه و در اختیار تک‌تک معلمان مدرسه قرار دهند و ضمن نظارت بر حسن اجرا، معلمان و دانشآموزان علاقمند را مورد تشویق قرار دهند. به طور قطع برکات دنیوی و اخروی شامل همه ما خواهد بود.
معلمان عزیز و علاقه‌مند با پرداختن به آموزش این پیام‌ها و احادیث نورانی در مدرسه و کلاس درس، دانشآموزان را به حفظ آنها تشویق کنند و زمینه انس عملی آنان با قرآن کریم و معارف اهل بیت(ع) را فراهم آورند.
همچنین این دو کتاب می‌تواند هدیه‌ای مناسب از سوی بستگان به نونهالان ایران اسلامی باشد. بخشی از کتاب به همین امر اختصاص دارد.
علاقه‌مندان برای تهیه این کتاب از چه راهی می‌توانند اقدام کنند؟
این کتاب توسط نشریه ندای آسمان منتشر شده و امکان تهیه این مجموعه از طریق انتشارات ندای آسمان ممکن است.
در پایان از فرصت ایجاد شده برای معرفی این کتاب صمیمانه سپاسگزارم.
