هفتمین قرآن خطی یک کاتب قرن ۱۳ خریداری شد/ خرید مسئولانه نسخ خطی توسط کتابخانه ملی

اکبر شریف‌زاده، رئیس گروه فراهم‌آوری کتاب‌های خطی و نادر کتابخانه ملی ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) درباره جایگاه کتابت و نشر قرآن گفت: سنت کتابت و کتاب‌آرایی ریشه در نشر و تدوین کتاب مقدس آسمانی اسلام، قرآن دارد و با توجه به اینکه هنوز هم بسیاری از نسخه‌های خطی قرآن در دست خانواده‌ها و افراد  قرار داشته و در شرایط نامناسب و ناسالمی نگهداری می‌شود؛ از این رو لازم است، سازمان‌های متولی نسخه‌های خطی و از جمله سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به استناد اساسنامه خود اقدام به فراهم‌آوری و خریداری نسخه‌های خطی از جمله نسخه‌های خطی قرآن می‌کند.

وی افزود: گردآوری، حفاظت و نگهداری نسخه‌های خطی که بخشی از هنر و فرهنگ جوامع بشری بوده، نیاز به همت بیشتری در انتقال این میراث گرانسنگ به نسل‌های آینده را طلب می‌کند. همچنین با توجه به فعالیت بیشتر سودجویان و دلالان و واسطه‌های کشورهای خارجی، اهتمام ویژه و جدی توسط همه سازمان‌ها به ویژه سازمان‌های دولتی لازم است تا بتوان به این وسیله راه خروج نسخه‌های ارزشمند خطی را بست.

شریف‌زاده با بیان اینکه باید برای نگهداری میراث مکتوب گذشتگان به صورت کافی هزینه شود، بیان کرد: کتابخانه ملی ایران یکی از ذخایر گرانسنگ این آثار، حاوی فرهنگ مکتوب کشور به ویژه شامل نسخه‌های خطی، قطعات و مرقعات خوشنویسی، همچنین کتاب‌های چاپ سنگی در علوم مختلف قرآنی، فلسفه و عرفان و فقه و ادبیات و نجوم و تاریخ به فارسی و عربی و برخی زبان‌های دیگر و تعداد بسیار زیادی از نسخه‌های منحصر به فرد و باارزش است که قدیمی‌ترین نسخه خطی تاریخ‌دار این کتابخانه به بیش از هزار سال می‌رسد.

وی گفت: بر این اساس، اداره کل کتاب‌های خطی و نادر در سال گذشته با وجود مشکلات بودجه‌ای که متأسفانه دامنگیر تمام سازمان‌های دولتی شده، در خرید نسخه‌های خطی قرآنی فعالانه و مسئولانه عمل کرده است که در این راستا خریداری چند نسخه خطی قرآنی انجام شده است.

رئیس فراهم‌آوری کتاب‌های خطی در ادامه از خرید نسخه قرآن توسط کتابخانه ملی ایران بیان کرد: یکی از نسخه‌های مهم در این خرید توسط فردی ایرانی مقیم آمریکا به کتابخانه ملی ایران به قیمت کارشناسی خریداری شده که با توجه به تزیینات ویژه از آثار بسیار ارزشمند خریداری شده در اداره کل کتاب‌های خطی و نادر کتابخانه ملی ایران طی سال جاری محسوب می‌شود.

شریف‌زاده با اشاره به معرفی این نسخه خطی قرآن تصریح کرد: این نسخه دارای شماره ثبت‌شده 37673 است که با خط نسخ جلی بوده و قطع آن 160×260 است. این قرآن توسط محمد حسین قراقاشلوی در جمادی‌الاول 1259 قمری کتابت شده است.

وی ادامه داد: با توجه به انجامه (پایان) نسخه، این نسخه به دستور محمد بیکا ملقب به آقابیکا بن شیرعلی، بیکای شیروانی نوشته شده و هفتمین قرآنی است که توسط کاتب نوشته شده است.

این مسئول در ادامه درباره تزئینات این قرآن گفت: از امتیازات این نسخه تزیینات بسیار پرکار و هنرمندانه این نسخه و استفاده از رنگ‌های متنوع و چشم‌نواز و تلفیق آنهاست، همچنین صفحات افتتاح و اختتام آن تماماً مذهب و مرصع با کتیبه و سرلوح و حواشی اسلیمی‌ها پرکار است، بین سطور در تمام متن طلااندازی و دندان‌موشی است، سرسوره‌ها در کتیبه مذهب و مرصع و با رنگه‌نویسی و تزیینات زر و شنگرف و لاجورد و سبز جلوه ویژه‌ای به این نسخه داده است، تقسیمات قرآنی نیز در حاشیه به سروک‌ها و ترنج‌های زیبایی آورده و رنگه‌نویسی شده است.

وی درباره جلد نسخه نیز افزود: با وجود جدا شدن از نسخه جلد لاکی بسیار نفیس با طرح گل و بوته در زمینه مرغش، جلوه‌ای بسیار هنری به این قرآن داده که از دیگر ویژگی‌های نسخه حاضر است.

شریف‌زاده در پایان یادآوری کرد: فراهم‌آوری نسخه‌های خطی در کتابخانه ملی ایران به سه شکل خریداری، اهداء و امانت صورت می‌گیرد که بعد از تحویل نسخه‌ها در شرایط استاندارد محیطی که به لحاظ نور، دما و رطوبت در وضعیت کنترل‌ شده‌ای قرار گرفته و نکات حفاظتی و مرمتی ویژه‌ای رعایت می‌شود. افراد و سازمان‌ها می‌توانند اقدام به تحویل نسخه‌های خویش به کتابخانه ملی ایران کنند.