ضرورت ساختمان‌سازی در منا/ دلیل سکوت کشورهای اسلامی در قبال فاجعه
گروه جامعه: نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت اظهار کرد: عربستان در طراحی‌های نو راحت عمل نمی‌کند، آنها باید سیستم‌های خود را تغییر دهند این شرایط واقعاً پاسخ گو نیست. اینکه در منا چادر زده‌اند متعلق به چندین سال قبل است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سید علی قاضی عسکر نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به سؤال‌های مطرح در خصوص فاجعه منا و آینده حج تمتع پاسخ داد.
وی در پاسخ به این سؤال که نبود یک استراتژی درست رسانه‌ای موجب شد ما نتوانیم ابعاد واقعی فاجعه منا را به جهانیان نشان دهیم. چه اشتباهات رسانه‌ای و اطلاع رسانی صورت گرفت که مسئولان برخی از کشورهای اسلامی ایران را محکوم به سوء استفاده سیاسی از مسئله منا می‌کنند؟ گفت: زمانی که حادثه رخ داد ما همه در عربستان بودیم و وظیفه اصلی ما پیگیری وضعیت مفقودان و جانباختگان بود.
می‌دانستیم تعدادی کشته شده‌اند اما اجساد را در دست نداشتیم تا اعلام رسمی کنیم
وی ادامه داد: می‌دانستیم که تعدادی از عزیزان ما در این حادثه کشته شده‌اند اما چون جنازه آنها در دست ما نبود نتوانستیم رسماً این مسئله را اعلام کنیم و طبیعی بود که در حین صحنه عملیات نتوانیم برای یک انعکاس بین‌المللی برنامه‌ریزی کنیم. ولی مطالب را به صورت شفاف در رسانه‌های ایران مطرح کردیم.
شهود از اول گفته بودند که رکن آبادی فوت کرده است اما برخی ...
حجت‌الاسلام قاضی عسکر با تأکید بر اینکه اطلاع رسانی شفاف و درست، هدف مسئولان در خبررسانی بود، گفت: اگر خبر نادرستی منتشر می‌شد خانواده‌ها متأثر می‌شدند و از سوی دیگر کار گره می‌خورد مثل قضیه‌ای که متأسفانه برای مرحوم رکن آبادی به وجود آورده و آن را به یک معضل بزرگ تبدیل کردند. از اول شهود به ما گفته بودند که مرحوم رکن آبادی در صحنه فاجعه منا حضور داشته و از دار دنیا رفته‌اند، برخی هم که ایشان را در آمبولانس دیده بودند مطرح کردند که حالتی ایشان داشتند که سرحال نبودند و معلوم بود که یا در آمبولانس یا در بیمارستان از دنیا رفته‌اند. اما برخی خبرهایی را منتشر کردند که ایشان را به اسرائیل منتقل کرده‌اند و خبر داریم که ایشان زنده و در زندان است، اما بعد معلوم شد که هیچ کدام از این مطالب صحت ندارد.
وی تصریح کرد: اخبار نادرست اعتماد مردم را از بین می‌برد ما نباید کاری کنیم که اعتماد عمومی آسیب ببیند. ما در حین عملیات به حدی درگیر مسائل بودیم که فرصت اینکه برای اخبار بین‌المللی و انعکاس جهانی برنامه‌ریزی کنیم را نداشتیم البته امکان و ابزار لازم را هم نداشتیم، اما بعد از بازگشت به ایران تلاش شد که حادثه همانگونه که اتفاق افتاده بود به جهان اسلام منعکس شود.
لزوم چاره‌اندیشی برای تأثیرات روانی ایجاد شده بر خانواده‌های کشته شدگان منا
نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت در تشریح اقدامات بین‌المللی در خصوص فاجعه منا، گفت: برای این کار نامه‌ای خطاب به وزرا و رؤسای بعثه حج کشورهای اسلامی نوشته و در آن نامه ابعاد این فاجعه را ترسیم کردیم و نهایتاً فعالیت‌هایی که در حوزه مسائل حقوقی و پیگیری فاجعه منا وجود دارد در حال پیگیری است. سرکشی به خانواده‌ها نیز ادامه دارد چرا که تأثیراتی که از نظر روانی بر روی خانواده‌های کشته شدگان ایجاد شده باید چاره‌اندیشی شود.
عجیب است؛ فاجعه منا هیچ ارتباطی با قضا و قدر ندارد
وی در پاسخ به این سؤال که این عجیب نیست که کشورهای اسلامی با تعداد زیادی کشته در این فاجعه هیچ واکنشی نشان نداده‌اند؟ گفت: این مسئله به نظر من هم عجیب است و باید با مسئولان کشورها صحبت شود که اخیراً هم آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی بیانیه‌ای صادر و همین بحث را منعکس کردند که چرا در قبال این حادثه بزرگ ساکت مانده‌اند! البته بخشی به مسائل دینی آنها باز می‌گردد که این اتفاق را قضا و قدر دانسته‌اند و عربستان هم سعی دارد این مسئله را قضا و قدر معرفی کند. این حادثه دلیل دارد، ماشینی را در مسیر مستقر کردند، جلوی جمعیت را بستند، فشار جمعیت را از سایر خیابان‌ها به این خیابان منتقل کرده‌اند، جلوی ورود سایر زائران به این خیابان را نگرفته‌اند و جمعیت متراکم شده؛ طبیعی است که همه این مسائل مقصرانی دارد که هیچ ارتباطی با قضا و قدر پیدا نمی‌کند.
ملاحضات سیاسی یا پول؛ کدامیک کشورهای اسلامی را به سکوت واداشت؟
حجت‌الاسلام قاضی عسکر این مسئله را هم مطرح کرد که، می‌توان با سؤال کردن از شخصیت‌ها و علمای این کشورها به نتیجه رسید که آیا ملاحظات سیاسی در این مسئله نقش داشته است یا مسائل دیگری مطرح است. برخی کشورها ملاحظات سیاسی با عربستان دارند و طبیعی است که اندیشه سیاسی در این قضایا نقش داشته باشد و یا گاهی ممکن است پولی هزینه کنند و افراد را با پول بخرند تا موج خبری درست نکنند. اکثر رسانه‌های بین‌المللی به کشورهای مختلف وابستگی دارند و چه بسا با دادن پول و برخی امتیازها بتوانند جلوی انتشار اخبار را بگیرند.
توطئه بین‌المللی در حوزه خبری
وی ادامه داد: متأسفانه می‌بینیم که یک حادثه کوچک در ایران اتفاق می‌افتد و رسانه‌های غربی صدها بار این حادثه را پخش می‌کنند ولی در منا نزدیک به هفت هزار و 500 انسان جان خود را به خاطر بی تدبیری از دست دادند ولی هیچ کدام از این رسانه‌ها این خبر را منعکس نکردند و این نشان دهنده توطئه بین‌المللی در حوزه خبری است که نمی‌خواهد صدای مظلومان به گوش دنیا برسد.
قاضی عسکر در ادامه سخنان خود به این سؤال پاسخ داد که تا سال آینده به نظر نمی‌رسد تغییری در مسئولان و مدیریت عربستان در خصوص حج ایجاد شود، با توجه به وقوع فاجعه منا ما چه باید بکنیم و حج را چگونه برگزار کنیم؟
با مقام‌های سعودی از نزدیک صحبت کنیم/ حرف ما در عربستان خریدار دارد
وی عنوان کرد: اعتقاد من بر این است که اگر ما با مقام‌های سعودی از نزدیک صحبت کنیم قطعاً می‌توانیم در یک سلسله برنامه‌ها تغییر ایجاد کنیم. من بر خلاف برخی که تصور می‌کنند حرف ما در عربستان خریدار ندارد، چنین اعتقادی ندارم. معتقدم باید با مسئولان عربستان صحبت کرد. خود آنها معتقد به این هستند که ما(ایران) بهترین و منظم‌ترین حج را برگزار می‌کنیم و سابقه ما در این زمینه از دیگر کشورها بیشتر است و چون چنین باوری دارند باید ما به آنها نزدیک شویم و ایده‌های خود را به آنها منتقل کنیم کما اینکه برخی از ایده‌هایی که مطرح می‌شده مورد قبول آنها قرار می‌گرفته است و این کار را خواهیم‌کرد.
حجت‌الاسلام قاضی عسکر به بیان اقداماتی که در حوزه داخلی برای برگزاری حجی امن‌تر باید انجام شود پرداخت و اظهار کرد: در یک سلسله برنامه‌ها در حوزه داخلی نیز باید تجدید نظر شود. ما تاکنون در مسیر جمرات هیچ وقت تلفات اینچنینی نداشتیم و به همین دلیل برنامه ریزی خاصی هم برای آن نداشتیم اما امسال که این حادثه اتفاق افتاد باید تدابیر جدیدی بیندیشیم؛ هم در ساعت رفتن مردم به رمی، کنترل‌هایی را قرار دهیم و هم در اینکه مردم همراه خود آب بیشتری بردارند (امسال هم گفته بودیم که بطری آب همراه داشته باشند).
وی ادامه داد: در سال‌های آینده چون هوا رو به گرمی می‌رود تمهیدات بیشتری در حج باید اندیشیده شود، مثلاً به صورت الزامی به زائران اعلام کنیم که اگر نگذاشتند از مسیرهایی که ما به شما گفته‌ایم بروید، بازگردید و قبول نکنید از مسیر دیگری بروید چون ممکن است زائران به مسیری هدایت شوند که چنین حوادثی رخ دهد.
برپایی چادرها در منا مربوط به چندین سال قبل است، باید ساختمان‌سازی شود
قاضی عسکر تشریح کرد: کلید مشکل را در دو بخش می‌دانم: یک بخش خود عربستان است که در طراحی‌های نو خیلی راحت عمل نمی‌کند. آنها باید سیستم‌های خود را تغییر دهند این شرایط واقعاً پاسخ گو نیست. اینکه در منا چادر زده‌اند متعلق به چندین سال قبل است و هنوز که هنوز است نمی‌خواهند چادرها را تغییر دهند. اگر می‌خواهند در منا جمعیت فراوانی را جای دهند، قطعاً باید به سمت تغییر شکل و نوع اسکان بروند آن هم نه به شکل آپارتمان سازی که نتیجه بخش نیست بلکه باید ساختمان‌هایی به شکل چند طبقه طراحی کنند که مردم در آنجا بیتوته کنند و بعد مسیرهایی را قرار دهند که مردم بتوانند در این مسیرها رفت و آمد داشته باشند. موضوع مهم تر این است که طراحی خیابان‌ها باید به گونه‌ای باشد که اگر حادثه‌ای رخ داد امکان امداد رسانی وجود داشته باشد.
کسی که هنوز تشخیص نمی‌دهد چه کسی فوت کرده و چه کسی بیهوش شده به چه درد می‌خورد؟
وی با اشاره به اینکه تغییرات لازم در برگزاری حج را عربستان باید بپذیرد و عمل کند، گفت: اگر نپذیرند مرتب باید شاهد اینگونه حوادث باشیم. مسئله بعدی که بسیار مهم است این است که افراد آموزش دیده باید برای امداد رسانی به حجاج انتخاب شوند. یک سرباز عادی که مدیریت بحران بلد نیست یا کسی که هنوز تشخیص نمی‌دهد چه کسی فوت کرده و چه کسی بیهوش شده به چه درد می‌خورد.
نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت اعلام کرد: از آقای اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت خواسته‌ام که از همین اکنون ارتباط خود را با وزارت حج عربستان آغاز و این مطالب را منعکس کند و کتباً هم این مطالب منتقل خواهد‌شد. من همیشه به مشارکت در امر حج معتقد هستم اما این شعاری که برخی عنوان کردند حرمین شریفین را باید جهان اسلام اداره کند و یا مشارکتی اداره شود، واقعاً شدنی نیست باید شعاری را بدهیم که قابل عمل باشد. اگر بگوییم عربستان در اداره حرمین شریفین باید از نظر علما، شخصیت‌ها و فرهیختگان جهان اسلام استفاده کند مطلب درستی است و قدر مسلم همه کشورها حاضرند در این امر همکاری کنند.
وی با اشاره به اینکه ایران طی سال برای حجاج 10 تا 12 جلسه آموزشی برگزار می‌کند، عنوان کرد: سایر کشورهای اسلامی هم باید برای آموزش حجاج خود برنامه ریزی کنند.
اجرای الگوی مدیریت حجاج ایران در بسیاری از کشورهای اسلامی
قاضی عسکر در پاسخ به این سؤال که آیا این علاقه برای آموزش در کشورهای اسلامی وجود دارد؟ گفت: بله اکنون مسئولان حج الجزایر، چین، پاکستان، تانزانیا، عراق، روسیه و بسیاری دیگر از کشورها به ما مراجعه و خواستار دریافت تجربه‌های ما بودند که با آنها جلسات مشترک برگزار و آموزش‌های لازم به آنها ارائه شد و اکنون تجربیات ایران را در کشور خودشان اجرا می‌کنند.
وقتی معاون حج عربستان در ایران گریه کرد
وی در پاسخ به این سؤال که آیا عربستان نیز علاقه‌ای به دریافت این تجربیات داشته‌است، اظهار کرد: چندین سال قبل «دکتر ایاد مدنی» وزیر حج وقت عربستان چنین کاری را شروع کرد اما وقتی که عزل شد این مسئله نیز رها شد. در آن زمان هیئتی از عربستان به ایران آمدند یک هفته هم ایران بودند و ما در یک کار کارگاهی نشان دادیم که حج ایران چگونه است و چگونه عمل می‌کنیم. معاون وزیر حج وقت وقتی می‌خواست نهایتاً گزارش خود را ارائه دهد گریه کرد و گفت که من حقیقتاً فکر می‌کردم به ایران می‌آییم و چیزهایی را به شما یاد می‌دهیم اما اکنون خیلی چیزها را یاد گرفتیم.
حجت‌الاسلام قاضی عسکر با اشاره به اینکه متأسفانه گاهی عربستانی‌ها فکر می‌کنند که اینگونه کارها جنبه سیاسی دارد و نگاه سیاسی به آن می‌کنند، گفت: در همه تلاش‌هایی که در چند سال اخیر داشته‌ایم نشان دادیم که به دنبال کار سیاسی نیستیم و به دنبال این هستیم که این تجربه‌ها به کشورهای دیگر منتقل شود.
وی در پایان سخنانش در پاسخ به این سؤال که آیا ناگفته‌ای در خصوص فاجعه منا وجود دارد؟ گفت: چیزی که من را خیلی شگفت‌زده کرد این بود که مردم ما بسیار مردم نجیب و با فضیلتی هستند با اینکه عمق این فاجعه بسیار زیاد بود اما هیچوقت از بازماندگان کشته شدگان این حادثه پرخاشگری ندیدم همیشه قدردان بودند و تشکر می کردند و ما شرمنده آنها بودیم که با تأخیر توانستیم جنازه‌ها را بیاوریم. این امتیاز بزرگی برای ملت ما است که بسیار عاقلانه و مدبرانه برخورد می‌کنند و می‌فهمند که مشکل کجاست و تحریک نمی‌شوند که بخواهند فضای منفی ایجاد کنند لذا باید قدر این مردم را بدانیم و ما شرمنده محبت‌های مردم در حوادثی که پیش‌آمد هستیم.
