تصادف سرعت بالا با حقیقت؛ وقتی تعقل نیست

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) فرقی نمی‌کند کجای دنیا باشی، دنیا در دستان توست البته کوچک شده به اندازه یک تلفن همراه و کلید ارتباط تو با دنیا می‌شود به اندازه سر انگشتانی که صرفاً دکمه‌ای را فشار می‌دهند اما همه چیز هم به این آسانی هم نیست.

وارد یکی از شبکه‌های اجتماعی می‌شوی، فقط چند ثانیه و بعد، تو می‌توانی در جریان مهم‌ترین خبرهای دنیا قرار بگیری. حال فرقی نمی‌کند این خبر مربوط به جدید‌ترین کشف‌ها در حوزه‌ هوا فضا باشد یا در خصوص جدید‌ترین رنگ بند کفش بازیگر مورد علاقه‌ات. اما باز هم همه چیز به این سادگی‌ها نیست.

حقیقت، اولین قربانی سرعت بالا

ما در بمباران اطلاعات به سر می‌بریم. بمبارانی همراه با هیجان. هر هزارم ثانیه میلیون‌ها پیام از منابع مختلف صادر می‌شود اما نکته اصلی این است که همین سرعت بالا در بسیاری از مواقع موجب می‌شود حقیقت اولین قربانی باشد و مسئله بدتر اینکه ما هم یکی از قربانی‌کنندگان آن.

یک نفر تنها یک نفر به قصد شوخی خبری تهیه می‌کند مبنی بر اینکه ویروسی خطرناک در یک محصول وجود دارد؛ البته شاید هم توطئه‌ای در کار باشد، یا یک شرکت قصد تخریب رقیب خود را دارد، یا این خبر محصول درز یک خبر واقعی از شرکت است، یا پس از تحقیقات علمی یک دانشمند پی به وجود این ویروس خطرناک برده است، یا تروریست‌ها قصد ایجاد بحران و نگرانی در جامعه را دارند، یا حتی مادری نگران از حساسیت بچه خود به یک محصول متنی را نوشته تا مانع مصرف زیاد آن محصول غذایی توسط فرزندش شود و یا ... اما به یک باره این خبر توجه هزاران نفر را به خود جلب می‌کند. این اتفاقی است که هر روز هزاران دفعه رخ می‌دهد.

و آنقدر این خبرها دست به دست شده و پر و بال داده می‌شود که حتی منابع اولیه خبر هم فکر می‌کنند با مطلبی جدید روبه‌رو هستند، تا اینکه در نهایت یک نفر که در بیشتر مواقع از سوی یکی از رسانه‌های رسمی و خبرگزاری‌های بنام، مأمور می‌شود تا با چند متخصص و مسئول تماس گرفته و صحت و سقم خبر آشکار را آشکار کند.

اما در این میان با احساسات، زندگی، آبرو، آینده و خیلی چیزهای دیگر بازی می‌شود و نکته تأسف برانگیز اینکه وقتی واقعیت آشکار می‌شود یک هزارم افرادی که در انتشار شایعه همکاری کرده‌اند، علاقه‌ای به انتشار واقعیت از خود نشان نمی‌دهند.

دست و پنجه نرم کردن با هزاران دروغ و شاید ده‌ها واقعیت زکاوت می‌خواهد

این واقعیت هر روز زندگی در فضای مجازی است. دست و پنجه نرم کردن با هزاران دروغ و شاید ده‌ها واقعیت. انتخاب به ذکاوت ما بستگی دارد و در این میان باید دانست که موثق بودن خبر (مستند بودن) یکی از مهم‌ترین مسائلی است که قبل از به اشتراک گذاشتن یک خبر باید به آن توجه کرد.

موثق بودن خبر، به این معناست که خبر، منبع شناخته شده و قابل اعتماد با نقل صحیح دارد و خبر مستند به خبری اطلاق می‌شود که منبع شناخته شده دارد و به درستی انتشار یافته است. از این رو، خبری که منبع شناخته شده‌ای ندارد (خبر مجهول و بی‌نام و نشان) یا منبع غیرمعتبری دارد (خبری که منبع قابل اعتمادی ندارد) یا فرد یا کانال مطمئن و قابل اعتمادی آن را نقل نکرده‌است، موثق نیست.

البته هشیار باشید برخی از اخبار دروغ را برخی به منابع موثق منتسب می‌کنند که با یک جست‌و‌جوی ساده می‌توان به صحت و سقم آن پی برد. قرآن هم در این خصوص تأکید دارد که: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا؛ ای مؤمنان! اگر فاسقی خبری آورد، درباره آن تحقیق کنید» (سوره حجرات، آیه 6).

از این آیه چند نکته استفاده می‌شود: اول اینکه خبر باید مستند به منبع و متکی به نقل کننده خبر باشد؛ دوم اینکه منبع خبر باید قابل اطمینان و معتبر باشد و سوم اینکه اگر در موثق بودن منبع خبر تردیدی وجود داشت باید پیش از انتقال خبر یا ترتیب اثر دادن به آن، منبع خبر یا خود خبر (یا هر دو) بررسی شود و پس از حصول اطمینان نسبت به صحت خبر، به آن ترتیب اثر داده و یا آن را انتشار داد.

با چند لحظه تفکر در خصوص اخبار (به جای صرف توجه به تفننی بودن آن) در چرخه عظیم خبرهای جهان دست‌آویز بازی منابع خبری غیر موثق نباشیم. دروغ انتشار ندهیم.