غلامحسین ابراهیمی‌دینانی:
آیت‌الله جوادی‌آملی فقیه الفلاسفه و فیلسوف الفقهاست
گروه اندیشه: دکتر دینانی در همایش بررسی آرای حکمی و تفسیری آیت‌الله جوادی‌آملی با بیان اینکه فقه و فلسفه با یکدیگر سازگارند، گفت: آیت‌الله جوادی‌آملی فقیه الفلاسفه و فیلسوف الفقهاست.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، همایش «بررسی آرا و اندیشه های حکمی و تفسیری آیت الله جوادی آملی از منظر پژوهشگران» ظهر امروز 30 آذر برگزار شد. غلامحسین ابراهیمی‌دنیانی و اسماعیل منصوری‌لاریجانی به بیان نظرات خود در خصوص آیت‌الله جوادی‌آملی کردند. این نشست با همت بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء، پژوهشگاه علوم و حیانی معارج، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران با همکاری کمیسیون تخصصی ـ مشورتی علوم انسانی دانشگاه تهران و مرکز تبادلات علمی ـ پژوهشی حوزه علمیه قم و دانشگاه تهران برگزار شد.
آیت‌الله جوادی‌آملی فقیه الفلاسفه و فیلسوف الفقهاست
دینانی در ابتدای سخنانش گفت: علوم با هم خصومت ندارند، البته ممکن است صاحبات علوم شیطنت‌هایی بکنند، ولی علوم با هم دشمن نیستند و دانشمندان گذشته علوم زمان خود را می‌دانستند ولی در روزگار ما علوم تخصصی شده است و این مساله وجود ندارد.
وی ادامه داد: فلسفه و فقه میانه خوبی با هم نداشته‌اند و بوده‌اند برخی از فقها که با فلسفه و برخی از فلاسفه که با فقها مشکلاتی داشته‌اند و به عبارتی فلسفه دشمنان زیادی داشته است. این مخالفت میان فقها و عرفا نیز وجود داشته است.
دینانی با بیان اینکه فلسفه در طول تاریخ ماجراها داشته‌اند، گفت: بسیاری از فلاسفه کشته شده‌اند، فقهای حلب حکم به کشتن شیخ شهاب‌الدین سهرودی دادند و باز فقها ابن‌سینا را دربهدر و ملاصدرا را تبعید کردند، اما این به معنای مخالفت فقه و فلسفه نیست.
وی ادامه داد: برخی از فلاسفه فقیه و برخی از فقها فیلسوف بوده‌اند و این مساله در گذشته سابقه داشته است. ملاصدرا فقیه بود و از فقیه‌ترین فقهای دوران خود نیز فقیه‌تر بود. ابن رشد نیز یک دوره فقه دارد که من مطالعه آن را به آقایان فقها توصیه می‌کنم.
استاد فلسفه دانشگاه تهران با بیان اینکه در عصر ما علامه طباطبایی علامه بر فلسفه و عرفان در فقه نیز صاحب‌نظر بودند، گفت: آیت‌الله جوادی‌آملی نیز در فقه صاحب‌نظر هستند و می‌توان ایشان را فقیه الفلاسفه و فیلسوف الفقها خواند.
دینانی ادامه داد: بین فلسفه و فقه مشترکاتی وجود دارد، هدف فلسفه و فقه هر دو در نهایت قرب‌الهی است و بدون فلسفه نمی‌توان به فقه پرداخت. اگر فیلسوف با تعقل به خداوند نزدیک می‌شود فقیه با بیان فرمان الهی و اطاعت از آن به قرب الهی می‌رسد. همه احکام فقه اگر بدون قصد قربت باشد باطل خواهد بود و این قرب مکانی و زمانی نیست و نیازمند تاملات فلسفی است.
اندیشه‌های عرفانی آیت‌الله جوادی آملی در ایقاظ النائمین
در ادامه اسماعیل منصوری‌لاریجانی به بیان نظرات خود در خصوص اندیشه‌های آیت‌الله جوادی‌آملی پرداخت و گفت: در خصوص کتاب ایقاظ النائمین باید بگویم این کتاب از دیگر کتب استاد متفاوت است و این به خاطر آن است که این کتاب را ملاصدرا در دروه پختگی خود نوشته است و ملاصدرا تاکید می‌کند که این کتاب را بر اساس مکاشفات نوشته است و این کتاب برای سالکین خاص نوشته شده که مخاطب آن باید از طهارت روح برخوردار باشد.
وی ادامه داد: ساحت اندیشه آیت‌الله جوادی‌آملی در برهان، تفسیر و فقاهت به صورت مستتر و پنهان آمده است، اما اندیشه عرفانی ایشان را به صورت آشکار می‌توان در این کتاب ملاحظه کرد.
وی ادامه داد: نکته دوم در خصوص این کتاب این است که این کتاب بیان دغدغه چندین ساله ایشان است و آن دغدغه بیداری است. این مساله دغدغه بسیاری بوده است و ملاصدرا آن را با شلعه ملکوتی، علامه نورحکمت، آیت‌الله جوادی‌آملی مصباح علوی و دکتر دینانی آن را عقل قدسی خوانده است.
در ادامه برنامه دینانی به چند سوال لاریجانی پاسخ داد، اولین سوال در خصوص تعریف حکمت بود که دینانی پاسخ داد:حکمت یعنی اندیش‌ای که عقلانی باشد و استحکام داشته باشد. فلسفه یونانی است و سقراط برای اولین بار آن را به کار برد که به معنای دوستداری دانش است اما در تمدن اسلامی بیشتر حکمت گفته می‌شود.
لاریجانی در سوال بعدی خواست دیدگاه دینانی در خصوص آیت‌الله جوادی آملی را بداند که وی گفت: علامه طباطبائی جلسات فلسفه عمومی را روزانه داشتند اما جلسات خصوصی نیز شب‌ها با حضور شاگردان خاص استاد برگزار می‌شد و آیت‌الله جوادی‌آملی منظم‌ترین عضو این جلسات بودند که هیچگاه غیبت نداشتند و همه جلسات را به خوبی یادداشت می‌کردند.
دینانی در ادامه در خصوص دینداری گفت: کسی که تعقل بیشتری دارد، دیندارتر است. دین را باید با تعقل فهمید شما اگر به مدعیان دینداری از جمله داعش در جهان اسلام نگاه کنید متوجه می‌شوید به رغم اینکه ابوبکر بغدادی دیندار و حافظ کل قرآن است به خاطر عدم تعقل به کجا رسیده است.
وی در پایان در خصوص کربن گفت: کربن اگرچه همه بزرگان فلسفه غرب در زمان خود را دیده بود سالک بود و خود را اویسی می‌دانست و می‌گفت ذکر عام‌اش قال‌الباقر و قال‌الصادق است.
در پایان جوایزی به دکتر دینانی و منصوری لاریجانی اهدا شد.
آیت‌الله جوادی‌آملی فقیه الفلاسفه و فیلسوف الفقهاست
دینانی در ابتدای سخنانش گفت: علوم با هم خصومت ندارند، البته ممکن است صاحبات علوم شیطنت‌هایی بکنند، ولی علوم با هم دشمن نیستند و دانشمندان گذشته علوم زمان خود را می‌دانستند ولی در روزگار ما علوم تخصصی شده است و این مساله وجود ندارد.
وی ادامه داد: فلسفه و فقه میانه خوبی با هم نداشته‌اند و بوده‌اند برخی از فقها که با فلسفه و برخی از فلاسفه که با فقها مشکلاتی داشته‌اند و به عبارتی فلسفه دشمنان زیادی داشته است. این مخالفت میان فقها و عرفا نیز وجود داشته است.
دینانی با بیان اینکه فلسفه در طول تاریخ ماجراها داشته‌اند، گفت: بسیاری از فلاسفه کشته شده‌اند، فقهای حلب حکم به کشتن شیخ شهاب‌الدین سهرودی دادند و باز فقها ابن‌سینا را دربهدر و ملاصدرا را تبعید کردند، اما این به معنای مخالفت فقه و فلسفه نیست.
وی ادامه داد: برخی از فلاسفه فقیه و برخی از فقها فیلسوف بوده‌اند و این مساله در گذشته سابقه داشته است. ملاصدرا فقیه بود و از فقیه‌ترین فقهای دوران خود نیز فقیه‌تر بود. ابن رشد نیز یک دوره فقه دارد که من مطالعه آن را به آقایان فقها توصیه می‌کنم.
استاد فلسفه دانشگاه تهران با بیان اینکه در عصر ما علامه طباطبایی علامه بر فلسفه و عرفان در فقه نیز صاحب‌نظر بودند، گفت: آیت‌الله جوادی‌آملی نیز در فقه صاحب‌نظر هستند و می‌توان ایشان را فقیه الفلاسفه و فیلسوف الفقها خواند.
دینانی ادامه داد: بین فلسفه و فقه مشترکاتی وجود دارد، هدف فلسفه و فقه هر دو در نهایت قرب‌الهی است و بدون فلسفه نمی‌توان به فقه پرداخت. اگر فیلسوف با تعقل به خداوند نزدیک می‌شود فقیه با بیان فرمان الهی و اطاعت از آن به قرب الهی می‌رسد. همه احکام فقه اگر بدون قصد قربت باشد باطل خواهد بود و این قرب مکانی و زمانی نیست و نیازمند تاملات فلسفی است.
اندیشه‌های عرفانی آیت‌الله جوادی آملی در ایقاظ النائمین
در ادامه اسماعیل منصوری‌لاریجانی به بیان نظرات خود در خصوص اندیشه‌های آیت‌الله جوادی‌آملی پرداخت و گفت: در خصوص کتاب ایقاظ النائمین باید بگویم این کتاب از دیگر کتب استاد متفاوت است و این به خاطر آن است که این کتاب را ملاصدرا در دروه پختگی خود نوشته است و ملاصدرا تاکید می‌کند که این کتاب را بر اساس مکاشفات نوشته است و این کتاب برای سالکین خاص نوشته شده که مخاطب آن باید از طهارت روح برخوردار باشد.
وی ادامه داد: ساحت اندیشه آیت‌الله جوادی‌آملی در برهان، تفسیر و فقاهت به صورت مستتر و پنهان آمده است، اما اندیشه عرفانی ایشان را به صورت آشکار می‌توان در این کتاب ملاحظه کرد.
وی ادامه داد: نکته دوم در خصوص این کتاب این است که این کتاب بیان دغدغه چندین ساله ایشان است و آن دغدغه بیداری است. این مساله دغدغه بسیاری بوده است و ملاصدرا آن را با شلعه ملکوتی، علامه نورحکمت، آیت‌الله جوادی‌آملی مصباح علوی و دکتر دینانی آن را عقل قدسی خوانده است.
در ادامه برنامه دینانی به چند سوال لاریجانی پاسخ داد، اولین سوال در خصوص تعریف حکمت بود که دینانی پاسخ داد:حکمت یعنی اندیش‌ای که عقلانی باشد و استحکام داشته باشد. فلسفه یونانی است و سقراط برای اولین بار آن را به کار برد که به معنای دوستداری دانش است اما در تمدن اسلامی بیشتر حکمت گفته می‌شود.
لاریجانی در سوال بعدی خواست دیدگاه دینانی در خصوص آیت‌الله جوادی آملی را بداند که وی گفت: علامه طباطبائی جلسات فلسفه عمومی را روزانه داشتند اما جلسات خصوصی نیز شب‌ها با حضور شاگردان خاص استاد برگزار می‌شد و آیت‌الله جوادی‌آملی منظم‌ترین عضو این جلسات بودند که هیچگاه غیبت نداشتند و همه جلسات را به خوبی یادداشت می‌کردند.
دینانی در ادامه در خصوص دینداری گفت: کسی که تعقل بیشتری دارد، دیندارتر است. دین را باید با تعقل فهمید شما اگر به مدعیان دینداری از جمله داعش در جهان اسلام نگاه کنید متوجه می‌شوید به رغم اینکه ابوبکر بغدادی دیندار و حافظ کل قرآن است به خاطر عدم تعقل به کجا رسیده است.
وی در پایان در خصوص کربن گفت: کربن اگرچه همه بزرگان فلسفه غرب در زمان خود را دیده بود سالک بود و خود را اویسی می‌دانست و می‌گفت ذکر عام‌اش قال‌الباقر و قال‌الصادق است.
در پایان جوایزی به دکتر دینانی و منصوری لاریجانی اهدا شد.
مطالب مرتبط
