کمرنگ شدن فنون قرائت در تلاوت‌های محافل قرآنی/ افول تلاوت قراء حائزین رتبه
گروه فعالیت‌های قرآنی: ابوالقاسمی گفت: محفل‌های قرآنی توسط مخاطبان انتخاب می‌شود و محفل و مخاطب روی قاری تأثیرگذار است و موجب می‌شود که فنون قرائت صحیح به‌خاطر مخاطبی که سواد عربی ندارد و یا سوادش در این زمینه کافی نیست، کمرنگ شود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، برنامه «فرهنگ تلاوت» رادیو قرآن، شب گذشته، 15 دی‌ماه با اجرای هادی صلح‌جو و کارشناسی احمد ابوالقاسمی و حمیدرضا احمدی‌وفا از قاریان بین‌المللی کشور همراه بود.
در ابتدای این برنامه صلح‌جو گفت: مطابق آئین‌نامه تلاوتی از قاریان خواسته می‌شود که این تلاوت در محافل خیلی مورد اقبال مخاطب نیست و در عین حال هنگامی که این قاری نفر اول مسابقات بین‌المللی می‌شود باید این سبک و سیاق مسابقات را کنار بگذارد و به‌دنبال شیوه محفل‌خوانی برود.
ابوالقاسمی در پاسخ به این سؤال که ما قاری را در مسابقات برای محفل انتخاب می‌کنیم با سیاقی غیر از محفل‌های قرآنی و آیا این شکاف نیست؟ ادامه داد: محفل‌های قرآنی توسط مخاطبان انتخاب می‌شود و محفل و مخاطب روی قاری تأثیر می‌گذارد و موجب می‌شود که فنون قرائت صحیح را بخاطر مخاطبی که سواد عربی ندارد و یا سوادش در این زمینه کافی نیست، کمرنگ کنیم و حال آنکه در مسابقات باید به این امر توجه شود چون موضوع انتخاب نفر اول است.
وی اظهار کرد: هیئت داوران چون می‌خواهند نفرات برتر را انتخاب و قیاس کنند، خط‌کش‌هایی را برای سنجش آنها قرار می‌دهند و سخت‌گیری‌هایی انجام می‌گیرد. نه اینکه بگوییم در محفل باید تمام اینها را قاری رها کند اما مهم این است که در محافل تأثیر قاری بر روی مخاطب همیشه وجود داشته باشد و نه تنها روی قاری بلکه روی سخنران و خطیب نیز این امر وجود دارد.
ابوالقاسمی با بیان اینکه لذا به این نمی‌توان شکاف یا پارادوکس گفت چون این تفاوتی که در مسابقات و محافل برای قاری است طبیعی است، عنوان کرد: بحث مسابقه و داوری نوعی خط نگه‌داشتن است و خط تراز را باید همیشه داشته باشیم لذا عده‌ای باید همیشه این خط را نگه دارند که آنها داوران در کشور ما هستند اما در سایر کشورها اصلا مسابقات نیست اما اساتید این کار را می‌کنند و چنانکه بسیاری از اساتید مصری که به زیبایی تلاوت می‌کنند به دلیل اینکه نگاه مخاطب را تغییر می‌دهند از قرائت کردن در رادیو منع شده‌اند.
این قاری بین‌المللی با تأکید بر اینکه این امر در تمامی سطوح و رشته‌ها و هنرها انجام می‌شود، اظهار کرد: در همه موارد اساتید بالادستی آن هنر به افراد تذکر داده می‌شود لذا این امر شکاف یا پارادوکس نیست بلکه نوعی حفاظت از اصول است که این امر ممکن باز دچار نوعی آسیب‌ها و چالش‌ها شود.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا مسابقات نباید به سمت تربیت قاریان محفلی و مجلسی و گرم تعدیل شود؟ عنوان کرد: این اشکال در مسابقات وجود داشت و در حال حل شدن است و من معتقدم که در عرصه‌ها و دوره‌ها و زمان‌هایی فرد غیرمتخصص وارد آئین‌نامه نویسی شود که می‌تواند همه را عوض کند.
ابوالقاسمی اظهار کرد: مدتی مسابقات دست عده‌ای بود که تعریف صحیحی از مسابقات قرآن نداشته‌اند و به اندازه ذهن خودشان این مسابقات را تعریف می‌کردند و پیرو آن انحراف در مسابقات ایجاد می‌شد اما در حال حاضر از عقل جمعی در مسابقات بیشتر استفاده می‌شود و نظر بیشتری از افرادی که سال‌ها به امر قرائت قرآن پرداخته‌اند و می‌دانند تلاوت مؤثر چه معیارهایی باید داشته باشد، در مسابقات اعمال می‌شود.
براساس گزارش ایکنا، این داور مسابقات بیان کرد: آن آئین‌نامه‌ها موجب می‌شد که سبک‌هایی مثل استاد عبدالباسط و منشاوی که تأثیر محفلی‌اش بیشتر است، نمره نیاورند و آئین‌نامه اقتضا می‌کرد که یک قاری حتماً اوج یک مقام را بخواند و حال اینکه در دنیا افرادی که تلاوتشان بسیار مورد تقاضای مخاطبان هست هیچی اوجی نمی‌خوانند و این نشان می‌داد افرادی که آیین‌نامه‌ها را نگارش می‌کردند با گرایش‌های شخصی‌شان آن را می‌نوشتند.
وی با اشاره به گفته یکی از اساتید مصری که «هیچ قاری قرآنی نباید داور باشد»، گفت: چون خیلی از چیزهایی که برای خودش سخت است و در دیگران اجرای آن را می‌بیند به شعف می‌آید و به آن نمره می‌دهد. فردی باید به داوری مسابقات بپردازد که از امر قرائت قرآن بازنشسته شده باشد.
ابوالقاسمی اضافه کرد: لذا باید از تعداد بیشتری با نظرات مختلف در مسابقات استفاده کرد اینها همدیگر را تعدیل کنند. لذا به دنبال عوامل اثرگذاری تلاوت برویم که مثلا در عبدالباسط استفاده هنرمندان از صدا در تلاوتش است و یا در تلاوت استاد منشاوی حزن است لذا این اتفاق تا حدودی افتاده است اما تا بخواهد درمان شود حدود چند سالی زمان می‌برد.
این قاری بین‌المللی در پاسخ به این سؤال که چه میزان قاریان منتخب که محصول مسابقات بین‌المللی قرآن هستند در محافل به تلاوت قرآن می‌پردازند؟ گفت: بخشی از این امر به سن و سال باز می‌گردد که خیلی از افراد هستند که سنشان و شغلشان ایجاد بر تلاوت کمتری دارد چون در کشورما تقاضا برای تلاوت قرآن کم است لذا این طبیعی است که برخی از دوستان مقام بین‌المللی دارند اما به دلیل کم تلاوت کردنشان ، در حال حاضر قرائت‌های مناسبی ندارند.
وی در پاسخ به سؤال دیگر چگونه می‌توان نسبت به سایر قرائی را به سمت ترازها نزدیک کنیم تا در محافل نیز آنها تلاوت داشته باشند؟ ادامه داد: هنگامی که تقاضا کم شد تلاوتی برای این قراء جوان پیش نمی‌آید تا بخواهند خودشان را عرضه کنند و به آن خط ترازها برسنند و لذا همین امر است که فاصله ایجاد می‌شود چون تقاضا برای تلاوت در کشور ما پایین است و فقط در ماه مبارک رمضان درخواست و تقاضاهای تلاوت بیشتر می‌شود که قاریان بین‌المللی و کشوری به خیلی از محافل نمی‌رسنند و این قاریان جهش پیدا می‌کنند و تلاوتشان خوب می‌شود.
ابوالقاسمی با تأکید بر اینکه در صورتی که تواضع در میان قاریان کشور ما زیاد باشد می‌توانیم از سبک و سیاق کشور مصر تبعیت کنیم، اظهار کرد: با اصل مسابقه مشکلی نداریم اما افرادی که می‌خواهند این آیین‌نامه‌ها را نگارش کنند باید آنها را در حد قرائت‌های منشاوی، عبدالباسط مصطفی اسماعیل و ...نگارش کنند. اگر بیاییم از عوامل مؤثر در مردم که در تلاوت قاریان بزرگ بوده است آمار بگیریم و آنها را احصا کنیم و آنها را شروط اصلی بدانیم آیین‌نامه اصلاح می‌شود.
وی عنوان کرد: اگر آیین‌نامه‌های ما با تلاوت‌های مؤثر تطبیق پیدا کرد این دو به هم نزدیک می‌شود اما همیشه آن میزان اختلاف بینشان است.
ابوالقاسمی تصریح کرد: تجوید زیبایی تلاوت است. عبدالباسط اداء الحروفش نیز در تلاوتش بر شنوندگان تأثیرگذارتر است.
در ادامه گزارش ایکنا، حمیدرضا احمدی‌وفا در این باره گفت: مقوله مسابقات به شکلی تحت تأثیر اصول و چارچوب‌ها قرار می‌گیرند که ضوابط و تنظیم مقرراتی است که مبنای تلاوت را در مسابقات مشخص می‌کند یعنی تمام شرکت کنندگان باید براساس آن آیین‌نامه‌ای که ترسیم شده توسط کادر فنی مسابقات بیایند و پیرو آن آئین‌نامه باشند اما در محافل به این شکل نیست و داوری در آنجا نیست که نمره شما را ارزیابی کند و بعدها اساتید و داوری تلاوت‌های شما را نگاه کنند، لذا شما در محافل نغمات و آیات را تکرار می‌کنید و فراز و فرودهایی دارید که تلاوت‌های خاصی را ارائه می‌دهید و محدودیت زمانی ندارید و مردم در آنجا تلاوت شما را ارزیابی می‌کنند.
این قاری بین‌المللی در پاسخ به این سؤال که این خواست مردم در محافل با خواست داوران در مسابقات متفاوت است؟ عنوان کرد: بله، قاری که در مسابقات کشوری می‌خواهد شرکت کند قطعاً نمی‌تواند در محفل تلاوت کند چون موارد این دو باهم متفاوت است.
وی با اشاره به اینکه مسابقات در کشورهای دیگر به مانند کشور ما نسیت، اظهار کرد: می‌توان رویکردی را اتخاذ کرد که فارغ از مسابقات موجب پرورش قاریان شود و می‌توان با برگزاری کرسی‌های تلاوت به این امر رسید. نقص در آیین نامه است که تلاوت‌های مشهور جهان را در مسابقات نمی‌بینیم و تنها متد و ریتمی را در تلاوت‌های مسابقه‌ای می‌بینم که همه شبیه هم است و نوع‌آوری را در تأثیرگذاری تلاوت و به وجد آوردند حاضران در جلسه نمی‌بینیم.
احمدی‌وفا در پاسخ به این سؤال که علت نشنیدن تلاوت‌های مختلف در مسابقات چیست؟ گفت:عدم دسترسی قاریان به محافل وعدم تمرین از این دلایل است و اینکه قاریان برای تلاوت‌های یک ساعته و طولانی مدت و تأثیرگذار تمرین نمی‌کنند و به جلسات اساتید قرآنی می‌آیند و متسابقان می‌گویند می‌خواهیم مقدماتی و 7 خطه بخوانیم و یا ... که فردی هم خودش را مجاب نمی‌کند که اگر این مسابقات نبود به چه شکل تلاوت می‌خواهیم انجام دهیم.
وی با تأکید بر اینکه برخی از افرادی که در مسابقات رتبه آورده‌اند به این نتیجه رسیده‌اند که نمی‌توانند در محافل به تلاوت قرآن بپردازند لذا تلاوتشان روبه افول است، عنوان کرد: این موجب می‌شود که تلاوتی از آنها نمی‌شنویم و لذا به محافل نیز دعوت نمی‌شوند.
احمدی‌وفا در پاسخ به این سؤال که چه میزان استرس در شما به عنوان شرکت کننده بود که استاندارهای مسابقات را رعایت کنید؟ بیان کرد: سعی می‌کردم تجویدم را در مسابقات به خوبی رعایت کنم بدون کمترین استرس و نگرانی. آن زمان رعایت تجوید به اندازه الان و به این موشکافانه نبوده است.
وی تأکید کرد: اگر می‌خواهی قاری بین‌المللی باشی باید به این امر پایبند باشی چون اگر می‌خواهید در محافل بزرگ جهان اسلام تلاوت کنید باید پایبند به این مباحث باشید.
یادآور می‌شود، ویژه‌برنامه «فرهنگ تلاوت» کاریست از گروه اطلاع رسانی رادیو قرآن که به تهیه‌کنندگی فاطمه رحمانی و اجرای هادی صلح‌جو سه‌شنبه هر هفته از ساعت 21:10 از رادیو قرآن به سمع شنوندگان می‌رسد.
