حوزه پژوهش در کتابت قرآن مغفول مانده است

غلامرضا راهپیما، محقق و استاد خوشنویسی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان اینکه در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی بیشتر تلاش‌ها در ارتقای سطح کتابت به آموزش معطوف بوده و پژوهش مغفول مانده است، تاکید کرد: با گذشت 37 سال از پیروزی انقلاب اسلامی زمان آن رسیده که رشته خوشنویسی و کتابت قرآن،‌ رشته‌ای دانشگاهی شود.

راهپیما با بیان اینکه دانشگاهی شدن رشته فرش در رشد این هنر و ارتقای پشتوانه علمی دانشجویان این رشته موثر بوده است، گفت: برای اینکه هنرجویان کتابت قرآن نیز بتوانند به عرصه پژوهش به طور جدی وارد شوند و با پشتوانه علمی فعالیت کنند باید زمینه تحصیلات آکادمیک این هنر به طور جدی فراهم شود.

این محقق که صاحب دو کتاب پژوهشی در حوزه خوشنویسی و کتابت است، درباره این آثار توضیح داد: «از الـفبا تا هـنر» در شناخت انواع خطوط از آغاز تاکنون و قالب‌­های خوشنویسی، در ردیف کتب مرجع و ماخذ به شمار می­‌رود. بخش نخست به معرفی اجمالی خط و خوشنویسی، کتابت و کاتب و نیز انواع قالب‌­های خوشنویسی از جمله کتیبه، قطعه، چلیپا، سیاه مشق، مرقع، رنگه­‌نویسی و ... پرداخته است. بخش دوم با بررسی خطوط پیش از اسلام شروع شده و سپس به معرفی آغازین خط پس از اسلام، یعنی خط کوفی پرداخته‌ و در ادامه بدون تقدم و تأخر به معرفی بقیه‌ خطوط از جمله نسخ، ثلث، نستعلیق، شکسته ‌نستعلیق، محقق، ریحان، رقعه، دیوانی، طغرا، گلزار، ناخنی و ... می­‌پردازد و ضمن معرفی و تاریخچه هر کدام، نمونه‌هایی از آنها را که از موزه­‌های گوشه و کنار  جهان جمع‌آوری شده به تصویر می‌کشد.

این استاد کتابت درباره کتاب «خوشنویسی و کتاب‌آرایی در ایران» نیز گفت: این کتاب در 16 فصل، حکایتی است از هنرهای بزرگان این سرزمین پهناور که با تحقیق و پژوهش در گنجینه‌های علمی، آموزشی و آفرینش‌های هنری در تمدن ایران فراهم آمده است.

وی ادامه داد: «ابزار و مواد خوشنویسی»، «مرکب»، «قلمدان»، «کاغذ»، «کاغذهای الوان»، «کاغذهای ابروباد»، «کاغذهای آهار مهره»، «قطع و اندازه کتاب»، «قطاعی»، «روش به کار بردن ورق طلا»، «همنشینی نقش و تذهیب در خوشنویسی»، «قطعه‌سازی»، «جلدسازی»، «اصول و قواعد خط و خوشنویسی»، «نگهداری، حفاظت و مرمت اسناد و نسخ خطی» و «واژگان» عنوان فصل‌های این کتاب است.

راهپیما تاکید کرد: متاسفانه با کمبود کتاب مرجع در حوزه خوشنویسی و کتاب‌آرایی مواجه هستیم و بیشتر کتاب‌های تالیف شده از سال 52 تاکنون آثار جسته و گریخته و گردآوری شده بوده و چنانچه این تالیفات به صورت پژوهشی و علمی به جامعه هنری کشور معرفی می‌شدند، زمینه را برای پژوهش‌های برتر مهیا می‌کردند.

این محقق ادامه داد: یکی از راه‌های موثر در ارتقای سطح تالیف حوزه کتابت و خوشنویسی فعالیت آکادمیک است. در سال‌های اخیر اقداماتی در بعضی دانشگاه‌های کشور برای راه‌اندازی دوره کاردانی و کارشناسی خوشنویسی و کتابت شروع شده که باید افزایش یابد. اکنون در بیشتر دانشگاه‌ها خط و کتابت فقط در قالب یک یا دو واحد درسی رشته‌هایی چون گرافیک و صنایع دستی تدریس می‌شود که کافی نیست.

این استاد کتابت به تلاش انجمن خوشنویسان ایران برای ثبت جهانی خط نستعلیق فارسی اشاره کرد و گفت: ارتقای پژوهش‌ها و کتاب‌های تالیفی درباره خط نستعلیق در تحقق این امر موثر خواهد بود و اکنون با درایت انجمن خوشنویسان ایران و حمایت‌های بی‌دریغ اساتید خوشنویسی کشور از جمله استاد غلامحسین امیرخانی، امید آن را داریم که خط نستعلیق به عنوان عروس خطوط ایران به ثبت جهانی راه یابد که موجب مباهات همه ایرانیان است و در این صورت توانسته‌ایم خط و زبان فارسی را پاس بداریم.

وی تصریح کرد: قدرت خلاقه بهترین نیروی خداداد در انسان است و خداوند خالق بودن خود را به بهترین شکل در هستی متجلی کرده است. بنابراین ما باید از کارهای تقلیدی فاصله بگیریم و تلاش کنیم آثار نو و خلاق را به جهانیان معرفی کنیم.

راهپیما گفت: برگزاری نمایشگاه آثار کاتبان ایرانی در کشورهای دیگر در ارتقای سطح کتابت ما و معرفی کاتبان هنرمند ایرانی به جهانیان موثر است. متاسفانه اکنون بیشتر فعالیت کاتبان ما در انزوا انجام می‌شود و حمایتی از یک عمر تلاش آنها صورت نمی‌گیرد. امیدوارم سال 95 با حمایت‌های حوزه فرهنگی کشور در دولت تدبیر و امید شاهد فعالیت‌های جدی‌تری در حمایت از کاتبان ایرانی باشیم.