در نشست خبری جایزه کتاب سال عنوان شد؛
گرایش به موضوعات قرآنی در میان نویسندگان خارجی/ اوضاع آثار حوزه الهیات هول‌انگیز است
گروه ادب: دبیر علمی جایزه کتاب سال گفت: طبیعی است که قرآن در خارج از کشور از جاذبه بالایی برخوردار است و امسال نیز مانند سال گذشته در حوزه قرآن آثار خوبی داشتیم و یکی از آثار برگزیده نیز در همین حوزه است و در سایر موضوعات آثاری با موضوعات ایرانی کیفیت بیشتری نسبت به آثار اسلامی داشت.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نشست خبری سی‌وسومین جایزه کتاب سال و بیست و سومین جایزه جهانی کتاب سال صبح امروز، 13 بهمن‌ماه با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد، دبیر علمی جایزه کتاب سال، محسن جوادی، دبیر علمی جایزه جهانی کتاب سال و افشین داورپناه، معاون فرهنگی خانه کتاب در سرای اهل قلم برگزار شد.
تجلیل از 10 برگزیده در جایزه جهانی کتاب
محسن جوادی در این نشست گفت: با توجه به اینکه جوایز ادبی بسیاری در کشورهای منطقه انجام می‌شود و حتی رقم جوایز آنها نیز بالاتر از جایزه کتاب سال ایران است، اما رغبت و علاقه به حضور در این جایزه از سوی نویسندگان خارج از کشور بالاست که این امر نشان‌دهنده اعتبار این جایزه است.
وی افزود: در بررسی‌های اولیه 2 هزار عنوان کتاب بررسی شد که البته همه آنها را تهیه نکردیم؛ چرا که تهیه همه آنها مقدور نبود و تلاش کردیم تا از طریق اینترنت این آثار را در غربالگری اولیه شرکت دهیم که در نهایت 252 عنوان خریداری و انتخاب شد و برخی را نیز نویسندگان و یا ناشران ارسال کردند و مورد داوری و ارزیابی قرار گرفت.
جوادی ادامه داد: در این جایزه کتاب‌هایی داوری میشوند که غیر از زبان فارسی بوده و نویسندگان آنها نیز ایرانی نباشند و این کتاب‌ها باید در حوزه مطالعات ایران و اسلام باشند؛ که در این راستا 90 داور با ما همکاری داشتند و در نهایت 10 عنوان کتاب به عنوان اثر برگزیده انتخاب شد که در مراسم اختتامیه جایزه معرفی و تجلیل میشوند.
وی تصریح کرد: یکی از موارد حائز اهمیت این است که بسیاری از نویسندگان برگزیده، عنوان برگزیده را در رزومه خود قید می‌کنند و این نشان می‌دهد که وضعیت مناسبی داریم.
جوادی با اشاره به زبان کتابهای داوری شده این جایزه بیان کرد: از زبان‌های شرقی مانند مالزی و اندونزی، روسی و زبان کشورهای حاشیه دریای خزر، اثر وجود داشت و در برخی موارد نیز داور یک زبان را نداشتیم، اما در مجموع باید گفت که اغلب کتاب‌ها از نظر کیفی خوب بودند، ولی به دلیل ارجاعات خوبی که نداشتند از چرخه داوری خارج شدند؛ یعنی برای انتخاب اثر برگزیده باید استانداردهایی در رابطه با کتاب وجود داشته باشد که این استانداردها در برخی کتاب‌ها وجود نداشت و این امر ممکن است به دلیل نبود امکانات در یک منطقه از جهان مانند آفریقا باشد؛ چرا که مطمئناً آنها امکاناتی مانند کشورهای اروپایی و یا آمریکا ندارند؛ از این رو در تلاش هستیم تا در سال آینده رقابت را متعادل‌تر کنیم.
دبیر جایزه جهانی کتاب سال با اشاره به موضوعات برگزیده بیان کرد: در حوزه تاریخ علم در ایران، ادبیات ایران، مطالعات قرآن و نسخ قرآنی و فقه و حقوق اسلامی برگزیده داریم و این برگزیده‌ها از کشورهای آلمان، اتریش، آمریکا، روسیه، فرانسه، انگلستان، ایتالیا و فرانسه هستند.
جوادی در پاسخ به سؤال خبرنگار ایکنا درباره وضعیت کیفی آثار با موضوعات قرآنی و اسلامی اظهار کرد: طبیعی است که قرآن در خارج از کشور از جاذبه بالایی برخوردار است و امسال نیز مانند سال گذشته در حوزه قرآن آثار خوبی داشتیم و یکی از آثار برگزیده نیز در همین حوزه است و در سایر موضوعات آثاری با موضوعات ایرانی کیفیت بیشتری نسبت به آثار اسلامی داشت.
حمایت از آثار برگزیده
وی یادآور شد: حمایت از آثار برگزیده را در برنامه خود داریم و امسال با توجه به اینکه شرایط این کار وجود نداشت، ارزیابی و تحلیل کتاب‌ها به مؤلفان ارائه می‌شود.
حجت‌الاسلام مهدوی‌راد در ادامه این نشست گفت: امسال جایزه کتاب سال به لحاظ دستیابی به اطلاعات، تحول ماهوی داشت و از سوی دیگر فراخوان آن از طریق پیامک و پست الکترونیکی انجام شد که بیش از 6 هزار ناشر، 2500 داور و 6564 نویسنده در طول سی‌وسه دوره جایزه کتاب سال بررسی شده‌اند و امسال 5385 عنوان کتاب در 72 گروه از سوی 896 داور بررسی شد و 224 عنوان به مرحله نهایی رسید و در نهایت از میان این آثار به 10 اثر برگزیده و 30 اثر تقدیری رسیدیم که 18 بهمن با حضور رئیس جمهور در تالار وحدت برگزار می‌شود.
دبیر علمی جایزه کتاب سال اظهار کرد: ٣٣ دوره به لحاظ دستیابی به اطلاعات تحول ماهوی داشت. ٦ هزار ناشر و ٢٥٠٠ داور و ٦ هزار و ٥٦٤ شخصیت و اهل قلم در آن مشارکت دارند. ٥ هزار و ٣٨٥ کتاب که در سال ٩٣ منتشر شده بود بررسی و واصل شد؛ از این میان در مرحله نهایی ٢٢٤ عنوان توسط ٨٩٦ داور انتخاب شد. اختتامیه این جایزه همزمان با ١٨ بهمن با حضور رییس جمهور در تالار وحدت برگزار و ١٠ برگزیده و ٣٠ شایسته تقدیر خواهیم داشت.
وی در ادامه بیان کرد: کیفیت همچنان بر مرکب تیزروی میدان نگارش و نه پژوهش می‌تازد. به لحاظ کمی در میراث مکتوب کم نداریم و افزونی هم داریم، اما کیفیت همچنان رو به افول است که باید آسیب‌شناسی شود و از سویی هم کتابخوان و هم کتاب‌آفرین و کتاب‌گرایی و کتاب‌جویی افت کرده است.
مشخصه‌های کتابهای ارزشمند به نقد گذاشته شود
حجت‌الاسلام مهدوی‌راد افزود: برای کتاب سال نیرو و امکانات گسترده‌ای صرف می‌شود و باید آثار در طول سال در خانه کتاب نقد و بررسی شود و مؤلفه‌ها و مشخصه‌های کتابهای ارزشمند به نقد گذاشته شود؛ از این رو این آثار نباید در حد معرفی آثار و برگزیدگان باقی بمانند.
وی ادامه داد: فراخوان سال آینده برای کتابهای 94 در فروردین‌ماه انجام می‌شود و تا آن زمان سایت کتاب سال آماده ثبت‌نام است و از مجموع 43 هزار کتاب چاپ اول، 5385 کتاب در سایت جایزه کتاب سال ثبت‌نام شده است و در این راستا اگر کتابی از قلم افتاده باشد در سال آینده می‌تواند وارد چرخه داوری شود.
حجت‌الاسلام مهدوی‌راد در پاسخ به سؤال خبرنگار ایکنا مبنی بر اینکه چرا به کتابهای بی‌کیفیت مجوز داده می‌شود، بیان کرد: اوضاع مقاله‌سازی از کتابسازی هم بدتر است و ما نگفتیم اوضاع خیلی اسف‌بار است، بلکه گفتیم اسف‌بار است و باید برای آن فکری شود و اینکه چرا ارشاد اجازه می‌دهد، به این دلیل است که ارشاد نمی‌تواند به کتابهای سست اجازه نشر ندهد و قانون دارد و براساس قانون نشر مواردی است که اگر نباشد کتاب نشر پیدا می‌کند؛ از این رو کتاب کمیت بالا و کیفیت پایینی دارد و ما در حوزه الهیات به ویژه حوزه قرآنی وقتی کتاب‌ها را بررسی کردیم، اوضاع هول‌انگیز بوده و دیدیم که نظیر بسیاری از کتابهای سال‌های گذشته، در سال جاری نیز بوده است.
دزدی معنوی
وی ادامه داد: ما حتی برای دزدی‌های خاص هم قانون شفافی نداریم. آنچه به آن تاکید می‌کنم آسیب‌شناسی است و این امر یکی از راه‌های نقد آثار است، اما باید دانست استفاده از یک بخش یا فصل کتاب نویسنده دزدی محسوب می‌شود، آنهم دزدی معنوی.
حجت‌الاسلام مهدوی‌راد در پاسخ به سؤالی درباره عدم خرید آثار از سوی هیئت خرید کتاب، این ادعا را رد کرد و گفت: در شورای خرید کتاب کتاب‌هایی که جایزه می‌گیرند، روند خریدشان متفاوت از شکل طبیعی خرید سایر آثار است، اما باید گفت که چندی است کمیت خرید به دلیل مشکلات بودجه پایین آمده است.
وی همچنین در پاسخ به این سوال که چرا مراکز دانشگاهی پیرامون کتابسازی پژوهش نکرده و یا اصلا پژوهشی در این راستا انجام نمی‌شود، توضیح داد: مراکز علوم باید به این سوال پاسخ دهند، اما چند ماه قبل یکی از وزرا در محضر رهبر معظم انقلاب گزارش خوبی ارائه کرد. معظم‌له هم فرمودند من مکرر و بارها گفته‌ام و شما هم در هیئت وزیران اعلام کنید که سهم تحقیق و پژوهش در کشور از آنچه باید باشد کمتر است و باید بیش از اینها به این مسئله بها داده شود.
افشین داورپناه در ادامه عنوان کرد: یکی از برکات جایزه کتاب است که کتابهای چاپ اول را که در طول یک سال منتشر شده‌اند می‌توان بررسی کرد، اما متأسفانه وضعیت کیفی آثار خیلی خوب نیست و بسیاری از آنها کتابسازی است و کتابسازی بیداد می‌کند.
وی افزود: کاری که خانه کتاب می‌تواند انجام دهد نقد آثار است و در حال حاضر نیز 13 فصلنامه نقد داریم که رویکرد اساسی آن نقد محتوایی کتاب‌هاست و شاید آنچه که بتواند پدیده کتابسازی را کنترل کند، تقویت حوزه نقد کتاب است و نهادهای دانشگاهی هم اگر این کار را انجام دهند افراد دیگر به سراغ کتابسازی نخواهند رفت.
گفتنی است، محمد طباطبایی، مدیر روابط عمومی خانه کتاب در ابتدای این نشست ضمن گلایه از صدا و سیما گفت: جایزه کتاب سال مهمترین رخداد فرهنگی در کشور است؛ در حالی که این موضوع برای صدا و سیما جذابیت ندارد و درگیر فیلم فجر و سوپراستارها هستند، اما ما دلگرم به حضور دوستان اهل کتاب هستیم که همواره چراغ کتاب را روشن نگه داشته‌اند.
