یادداشت؛
«انتخاب» به مثابه آزمون الهی
گروه اندیشه: «انتخاب» از مفاهیمی است که در بزنگاه‌های زندگی بشری سرنوشت انسان را رقم می‌زند، از این منظر، برای نیل به انتخاب صحیح، می‌توان آن را در پرتو قرآن، به مثابه آزمونی الهی تلقی کرد که در این آزمون توجه به اصول و ضوابط قرآنی انتخاب اهمیت ویژه دارد.
به طور متوسط هر سال یک انتخابات در کشورما برگزار شده است. اگر معتقد به پیوند عمیق سیاست و دیانت باشیم نمی‌توانیم به ارتباط این مقوله مهم در کشورمان با قرآن بی‌اعتنا باشیم. خود نظام جمهوری اسلامی ایران ریشه در قرآن دارد. در اصل اول قانون اساسی می‌خوانیم «حكومت ايران جمهوری اسلامي است كه ملت ايران، براساس اعتقاد ديرينه‌اش به حكومت حق و عدل قرآن، در پي انقلاب اسلامي پيروزمند خود به رهبری مرجع عاليقدر تقليد آيت‌الله‌العظمی امام‌خمينی، در همه‌‌پرسی دهم و يازدهم فروردين ماه يكهزار و سيصد و پنجاه و هشت هجری شمسی برابر با اول و دوم جمادی‌الاولی سال يكهزار و سيصد و نود و نه هجری قمری با اكثريت 98% كليه كسانی كه حق رای داشتند، به آن رای مثبت داد».
انتخابات به عنوان یکی از مهم‌ترین جلوه‌های جمهوریت در ارتباط با قرآن پیوندی عمیق با اسلامیت خواهد داشت. اسلامیت به معنای اسلامی بودن می‌تواند در معانی گوناگونی تعبیر شود که معنای فقهی، فلسفی و کلامی از جمله آن‌هاست. یکی از مناظری که می‌توان انتخابات را در پیوند با آن دید، نگاه کلامی است. در این معنا انتخاب با کدام آموزه قرآنی می‌تواند در پیوند باشد؟ یکی از آموزه‌های قرآنی که می‌توان انتخابات را در پیوند با آن دید، مفهوم «آزمون» است.
قرآن و آموزه آزمون
در قرآن همه چیزها و موقعیت‌ها خبر از آزمونی الهی می‌دهد. تمایلات انسان، نعمات الهی و موقعیت‌های پیچیده فراروی هر فرد نوعی آزمون است که انسان باید از آن پیروز بیرون بیاید. «قَالَ اهْبِطَا مِنْهَا جَمِيعًا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُم مِّنِّي هُدًى فَمَنِ اتَّبَعَ هُدَايَ فَلَا يَضِلُّ وَلَا يَشْقَى* وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى: فرمود همگى از آن [مقام] فرود آييد در حالى كه بعضى از شما دشمن بعضى ديگر است پس اگر براى شما از جانب من رهنمودى رسد هر كس از هدايتم پيروى كند نه گمراه مىشود و نه تيرهبخت* و هر كس از ياد من دل بگرداند در حقيقت زندگى تنگ [و سختى] خواهد داشت و روز رستاخيز او را نابينا محشور مىكنيم.» (طه، 123-124)
در همین راستا در آیه 35 سوره انبیاء می‌خوانیم: «كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَنَبْلُوكُم بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ: هر نفسى چشنده مرگ است و شما را از راه آزمايش به بد و نيك خواهيم آزمود و به سوى ما بازگردانيده مىشويد».
از این رو آموزه آزمون نقش مهمی در جهانی‌بینی توحیدی و قرآنی دارد. انسان همواره در آزمایشی الهی قرار دارد و در این مسیر باید تلاش کند با در نظر داشتن خداوند و حق امر درست را انتخاب کند و از آزمون الهی سرفراز بیرون بیاید. با توجه به اهمیت آموزه آزمون در قرآن می‌توان از آن به عنوان منظری کلان در نگاه به مسائل پیرامون استفاده کرد.
انسان و فرجام آزمون الهی
پیروزی و شکست در آزمون‌های الهی عواقب دنیایی و اخروی خواهد داشت. اگر بعد دنیایی و اخروی از هم جدا نباشد نمی‌توان نتیجه آزمون الهی را تنها به جهان باقی مربوط دانست. یکی از مثال‌هایی که در آن می‌توان آزمایش و نتیجه آزمون الهی را مشاهده کرد، آیات مربوط به حضرت صالح(ع) است.
خداوند به وسیله ارسال یک شتر بر آن بود که قوم هود را بیازماید «إِنَّا مُرْسِلُو النَّاقَةِ فِتْنَةً لَّهُمْ فَارْتَقِبْهُمْ وَاصْطَبِرْ: ما براى آزمايش آنان [آن] مادهشتر را فرستاديم و [به صالح گفتيم]مراقب آنان باش و شكيبايى كن». (قمر،27) اما نتیجه که حاصل خطای برخی از هودیان بود سهمگین بود و خداوند پیروان حضرت صالح(ع) را نجات داد. «فَلَمَّا جَاء أَمْرُنَا نَجَّيْنَا صَالِحًا وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مِّنَّا وَمِنْ خِزْيِ يَوْمِئِذٍ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ الْقَوِيُّ الْعَزِيزُ: پس چون فرمان ما در رسيد صالح و كسانى را كه با او ايمان آورده بودند به رحمت خود رهانيديم و از رسوايى آن روز [نجات داديم] به يقين پروردگار تو همان نيرومند شكستناپذير است». (هود،66)
انتخابات آزمون الهی
انتخابات به مثابه آزمون الهی است و عمل انسان در آن به تعیین سرنوشت دنیا و آخرت خواهد پرداخت. نفس انتخابات در هر جامعه‌ای با شرایط مقتضی یک انتخابات آزاد، تاثیرات مهمی بر حیات اجتماعی می‌گذارد. سیاست‌گذاری‌های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، نظامی و ... در مجلس به تصویب می‌رسد. مجلس همچنین قوه ناظر بر عملکرد دولت است، از این‌رو نتایج یک انتخاب در سطح ملی بر کسی پوشیده نیست.
اما انتخابات آزمونی الهی نیز هست. شرکت و عدم شرکت در انتخابات، نحوه انتخاب نامزد‌های مجلس و ... اگر بدون در نظر گرفتن آزمون الهی بودن انتخاب، اجرا شود، می‌تواند تبعات سهمگین دنیوی و اخروی داشته باشد. باید ببینیم چرا در انتخابات شرکت می‌کنیم، آیا هدف‌مان اعتلای آرمان‌های قرآنی چون اخلاق، عدالت، تعاون، امنیت و ... است و یا به دنبال آن‌هستیم که صرفا به قدرت برسیم؟
باید به انگیزه نامزد‌ها نیز توجه کرد، آن‌ها در پیشینه‌شان چقد‌ر به دنبال تحقق اهداف قرآنی بوده‌اند؟ آیا در زندگی خود اصول قرآنی را رعایت کرده‌اند؟ به نظر می‌رسد دقت در اینکه انتخابات آزمایشی الهی است، بسیار مهم خواهد بود.
میثم قهوه‌چیان
انتخابات به عنوان یکی از مهم‌ترین جلوه‌های جمهوریت در ارتباط با قرآن پیوندی عمیق با اسلامیت خواهد داشت. اسلامیت به معنای اسلامی بودن می‌تواند در معانی گوناگونی تعبیر شود که معنای فقهی، فلسفی و کلامی از جمله آن‌هاست. یکی از مناظری که می‌توان انتخابات را در پیوند با آن دید، نگاه کلامی است. در این معنا انتخاب با کدام آموزه قرآنی می‌تواند در پیوند باشد؟ یکی از آموزه‌های قرآنی که می‌توان انتخابات را در پیوند با آن دید، مفهوم «آزمون» است.
قرآن و آموزه آزمون
در قرآن همه چیزها و موقعیت‌ها خبر از آزمونی الهی می‌دهد. تمایلات انسان، نعمات الهی و موقعیت‌های پیچیده فراروی هر فرد نوعی آزمون است که انسان باید از آن پیروز بیرون بیاید. «قَالَ اهْبِطَا مِنْهَا جَمِيعًا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُم مِّنِّي هُدًى فَمَنِ اتَّبَعَ هُدَايَ فَلَا يَضِلُّ وَلَا يَشْقَى* وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى: فرمود همگى از آن [مقام] فرود آييد در حالى كه بعضى از شما دشمن بعضى ديگر است پس اگر براى شما از جانب من رهنمودى رسد هر كس از هدايتم پيروى كند نه گمراه مىشود و نه تيرهبخت* و هر كس از ياد من دل بگرداند در حقيقت زندگى تنگ [و سختى] خواهد داشت و روز رستاخيز او را نابينا محشور مىكنيم.» (طه، 123-124)
در همین راستا در آیه 35 سوره انبیاء می‌خوانیم: «كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَنَبْلُوكُم بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ: هر نفسى چشنده مرگ است و شما را از راه آزمايش به بد و نيك خواهيم آزمود و به سوى ما بازگردانيده مىشويد».
از این رو آموزه آزمون نقش مهمی در جهانی‌بینی توحیدی و قرآنی دارد. انسان همواره در آزمایشی الهی قرار دارد و در این مسیر باید تلاش کند با در نظر داشتن خداوند و حق امر درست را انتخاب کند و از آزمون الهی سرفراز بیرون بیاید. با توجه به اهمیت آموزه آزمون در قرآن می‌توان از آن به عنوان منظری کلان در نگاه به مسائل پیرامون استفاده کرد.
انسان و فرجام آزمون الهی
پیروزی و شکست در آزمون‌های الهی عواقب دنیایی و اخروی خواهد داشت. اگر بعد دنیایی و اخروی از هم جدا نباشد نمی‌توان نتیجه آزمون الهی را تنها به جهان باقی مربوط دانست. یکی از مثال‌هایی که در آن می‌توان آزمایش و نتیجه آزمون الهی را مشاهده کرد، آیات مربوط به حضرت صالح(ع) است.
خداوند به وسیله ارسال یک شتر بر آن بود که قوم هود را بیازماید «إِنَّا مُرْسِلُو النَّاقَةِ فِتْنَةً لَّهُمْ فَارْتَقِبْهُمْ وَاصْطَبِرْ: ما براى آزمايش آنان [آن] مادهشتر را فرستاديم و [به صالح گفتيم]مراقب آنان باش و شكيبايى كن». (قمر،27) اما نتیجه که حاصل خطای برخی از هودیان بود سهمگین بود و خداوند پیروان حضرت صالح(ع) را نجات داد. «فَلَمَّا جَاء أَمْرُنَا نَجَّيْنَا صَالِحًا وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مِّنَّا وَمِنْ خِزْيِ يَوْمِئِذٍ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ الْقَوِيُّ الْعَزِيزُ: پس چون فرمان ما در رسيد صالح و كسانى را كه با او ايمان آورده بودند به رحمت خود رهانيديم و از رسوايى آن روز [نجات داديم] به يقين پروردگار تو همان نيرومند شكستناپذير است». (هود،66)
انتخابات آزمون الهی
انتخابات به مثابه آزمون الهی است و عمل انسان در آن به تعیین سرنوشت دنیا و آخرت خواهد پرداخت. نفس انتخابات در هر جامعه‌ای با شرایط مقتضی یک انتخابات آزاد، تاثیرات مهمی بر حیات اجتماعی می‌گذارد. سیاست‌گذاری‌های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، نظامی و ... در مجلس به تصویب می‌رسد. مجلس همچنین قوه ناظر بر عملکرد دولت است، از این‌رو نتایج یک انتخاب در سطح ملی بر کسی پوشیده نیست.
اما انتخابات آزمونی الهی نیز هست. شرکت و عدم شرکت در انتخابات، نحوه انتخاب نامزد‌های مجلس و ... اگر بدون در نظر گرفتن آزمون الهی بودن انتخاب، اجرا شود، می‌تواند تبعات سهمگین دنیوی و اخروی داشته باشد. باید ببینیم چرا در انتخابات شرکت می‌کنیم، آیا هدف‌مان اعتلای آرمان‌های قرآنی چون اخلاق، عدالت، تعاون، امنیت و ... است و یا به دنبال آن‌هستیم که صرفا به قدرت برسیم؟
باید به انگیزه نامزد‌ها نیز توجه کرد، آن‌ها در پیشینه‌شان چقد‌ر به دنبال تحقق اهداف قرآنی بوده‌اند؟ آیا در زندگی خود اصول قرآنی را رعایت کرده‌اند؟ به نظر می‌رسد دقت در اینکه انتخابات آزمایشی الهی است، بسیار مهم خواهد بود.
میثم قهوه‌چیان
