راهکار آشنایی با مصادیق حق‌الناس + فیلم
گروه فعالیت‌های قرآنی: پیشکسوت قرآنی کشورمان با تأکید بر اینکه مسئولان و مردم در قبال یکدیگر مسئول هستند، گفت: راهکار آشنایی با مصادیق حق‌الناس، ارتقای معرفت دینی و تقویت بنیه ایمانی است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، عباس سلیمی، پیشکسوت قرآنی کشورمان در برنامه زنده تلویزیونی «گفت‌وگوی جمعه اخبار قرآنی» که از آنتن شبکه قرآن سیما پخش شد، درباره جنبه‌های عمومی و اجتماعی حق‌الناس در انتخابات و اینکه چرا حق‌الناس از دستورات مؤکد اسلام است؟ گفت: واژه حق، فی‌نفسه واژه مقدسی است که در شمار اسماءالله است.
وی افزود: حق از اسامی خداوند است و از منظر حقوقی در جایگاه ویژهای است. حق در معنی راستی و درستی در هر کاری است. حق‌گویی، حق‌جویی و حق‌طلب بودن این است که انسان در سه وادی اندیشه، گفتار و عملکرد بر محور حق چرخش داشته باشد.
این قاری بین‌المللی کشورمان ادامه داد: زیباترین معنا در این باره در روایات حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) است که «الحق اوسع الاشیاء فی التواصف و اضیقها فی التناصف؛ حق آسان‌ترین چیزهاست به زبان و مشکل‌ترین کارها در عمل است».
وی عنوان کرد: حق در مقام سخنرانی، حرف زدن و نوشتار، میدان وسیعی دارد، اما در میدان عمل، کار سخت می‌شود و کم هستند افرادی که از حق صحبت می‌کنند و در عمل از آن نیز پیروی می‌کنند.
سلیمی تصریح کرد: در روایات، حق به سه دسته حق لله، حق الناس و حق‌النفس تقسیم شده است، اما در این میان، حق‌الناس از اهمیت ویژهای برخوردار است، چون حق‌الناس یعنی اموری که مربوط به مردم است؛ چرا که خداوند، نگاهش به بندگانش خاص است، چنان که فرموده است: «وَ لَقَدْ كَرَّمْنا بَني آدَمَ» یعنی تمامی فرزندان آدم مورد اکرام خداوند هستند.
وی گفت: خداوند در آیه‌ای دیگر فرموده است «وَ نَفَخْتُ فیهِ مِنْ رُوحی» یعنی پروردگار از روح خودش در انسان دمیده است و انسان را به عنوان خلیفةالهی در زمین، برگزیده است.
سلیمی با اشاره به سخنان پیامبر اکرم(ص) در مقابل خانه خدا، هنگامی که از عظمت کعبه می‌گوید، افزود: ایشان در پایان سخنانشان فرمودند «الْمُؤْمِنُ أَعْظَمُ حُرْمَةً مِنَ الْكَعْبَةِ» به عبارت دیگر حرمت و احترام مؤمن از کعبه بالاتر است، لذا خداوند بزرگ، گذشت در این مقوله را از حیطه اختیاراتش خارج کرده و فرموده‌اند که گذشت از حق‌الناس به صاحب حق باز می‌گردد.
وی بیان کرد: حتی در عالم برزخ نیز که مسئله شفاعت مطرح نیست، بسیار رعایت حق‌الناس از سوی معصومان به ما تأکید شده است که این مورد در آن عالم، گریبان بسیاری از خوبان را می‌گیرد. لذا باید همه ما به مصداق حدیث شریفی که فرموده‌اند «کلکم راع و کلکم مسؤول عن رعیته» باشیم.
سلیمی با تأکید بر اینکه همه ما در دنیا و آخرت مسئول هستیم، اظهار کرد: در دنیا، آثار عملکرد وضعی تعرض ما به حقوق دیگران گریبانمان را می‌گیرد و در آخرت هم «فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ * وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ» است.
وی با اشاره به وجه تمایز حق‌الله و حق‌النفس، تصریح کرد: حق‌الله اموری است که از ناحیه خداوند در قالب اوامر و نواهی بر مردم صادر شده است و این امور در زمینه اوامر چون نماز، روزه، زکات، حج و... و در زمینه نواهی چون رباخواری، دروغ، تهمت، شایعه پراکنی و ... است. اما حق‌النفس مرتبط با اموری است که مربوط به اعضا و جوارح انسان می‌شود که امام سجاد(ع) در رساله حقوقی‌شان، حقوق یکایک اعضا و جوارح انسان را برشمرده‌اند که همه ما در قیامت در برابر آن مسئول هستیم.
این قاری ممتاز بین‌المللی با اشاره به آیه «فلینظر الإنسان إلى طعامه» اضافه کرد: امام صادق(ع) فرموده‌اند «تعجب می‌کنم از انسانی که درباره برنامه غذایی‌اش مطالعه می‌کند، اما درباره مسائل مربوط به روحش اندیشه‌ای نمی‌کند» که این همان مصداق حق‌النفس است.
وی با اشاره به اینکه قرار دادن روح در معرض آلوگی‌های فرهنگی نیز مصداقی از حق‌النفس است، بیان کرد: حتی در روایات تأکید شده است که پوست انسان در روز قیامت علیه او شکایت می‌کند و انسان نیز از پوستش، گلایه‌مند است که چگونه علیه من شکایت می‌کنی؟ پوستش می‌گوید «خداوند ما را به سخن درآورد».
سلیمی درباره تبیین جنبه‌های اجتماعی حق‌الناس، توصیه کرد: کتاب مفاتیح‌الحیات آیت‌الله العظمی جوادی‌آملی با دعوت از اساتید و کارشناسان، طی برنامه‌های مختلف در قالب سبک زندگی از این شبکه تبیین شود.
وی تأکید کرد: جنبه‌های اجتماعی حق‌الناس بی‌شمار است از کوچکترین چیز، از برخورد با والدین، همسر، فرزندان و همسایه آغاز می‌شود تا بزرگترین موارد.
سلیمی با تأکید بر رعایت حق همسایه، افزود: در روایات آمده است که حضرت علی(ع) فرموده‌اند «پیامبر اکرم(ص) به اندازه‌‌ای درباره حقوق همسایه به ما توصیه کردند که فکر می‌کردیم همسایه از همسایه ارث می‌برد».
وی با اشاره به سایر مصادیق اجتماعی حق‌الناس اضافه کرد: سروصدای مراسم شادی و عروسی، بلند کردن سیستم صوتی اتومبیل، کوبیدن بر طبل‌ها در دسته‌های عزاداری و صدای بلند میکروفون‌ها در عزاداری‌ها و ... اینها نیز نشان‌دهنده جنبه‌های عظیم حق‌الناس است.
سلیمی با اشاره به اینکه حق‌الناس شامل مالی و غیر مالی و معنوی است، ادامه داد: بُعد مهم حق‌الناس، بازی کردن با آبروی مردم است، چرا که در روایات مؤکداً بیان شده است که باید به مال، جان و آبروی مردم احترام بگذاریم و به عبارت بهتر، مؤمن فردی است که مال، جان و آبروی دیگران برایش مهم باشد.
وی با اشاره به مسئولیت مردم و مسئولان در قبال یکدیگر در رعایت حق‌الناس، تأکید کرد: هر کدام مسئولیت‌های ویژهای دارند. چنانکه خداوند بارها و بارها ما را به رعایت حقوق حیوانات امر کردهاند و آن هنگام درباره انسان که خلیفةالله است نیز حقوقی قائل است که هم مردم و هم مسئولان نسبت به آن مسئول هستند. راهکار آشنایی مردم با مصادیق حق‌الناس(اعم از مسلمان و غیر مسلمان)، ارتقای معرفت دینی و تقویت بنیه ایمانی است.
سلیمی با اشاره به اینکه اگر شناختمان نسبت به دینمان کامل شود، عالی است، گفت: اما افرادی هستند که به این امر، عالم هستند، اما عامل به آن نیستند؛ لذا نیازمند تقویت بنیه ایمانی نیز هستند که از آثار قرآن و تلاوت قرآن نیز این است چنانکه آمده است «وَإِذا تُلِيَت عَلَيهِم آياتُهُ زادَتهُم إيمانًا» یعنی هنگامی که آیات قرآن را می‌شنوند، ایمان آنها افزوده می‌شود.
وی ادامه داد: هنگامی که ایمانمان افزوده شود به آزار و اذیت مردم نمی‌پردازیم و لذا باید کاری کنیم تا این دو معیار در جامعه محقق شود و این دو محقق نمی‌شود، مگر در سایه‌سار قرآن‌باوری. هم مسئولان و هم مردم باید قرآن را باور کنند. قرآن را کتاب گورستان ندانیم، چنانکه شاعر گفته است «فقط قرآن، کتاب مردگان نیست، برای زندگان، قرآن بخوانید».
سلیمی با تأکید بر اینکه قرآن، کتاب زندگی و سبک زندگی دینی است، اظهار کرد: اگر با قرآن، تعامل و انس خوبی داشته باشیم به گونه‌ای که بایدها و نبایدها و خطوط قرمز آن را تبیین کنیم که این امر کار رسانه‌ها، روحانیون، اساتید و همه مربیان فرهنگی و سازمان‌های فرهنگی ـ قرآنی کشور است، ان‌شاءالله این مسئله منجر به رعایت حقوق یکدیگر در تمامی زمینه‌ها است.
وی با تأکید بر بیانات مقام معظم رهبری درباره حق‌الناس بودن رأی مردم، گفت: «اگر در خانه کس است، یک حرف بس است». هنگامی که مقام معظم رهبری این حرف را به اینگونه متین و معقول و برای اتمام حجت بیان کردهاند، اگر فردی با آن حرف، تعارض داشته باشد، دچار مشکل می‌شود.
سلیمی اظهار کرد: مردم ایران بیش از 220 هزار شهید به انقلاب تقدیم کردهاند و همه ما باید به خانواده شهدا و تمامی رزمندگان و بیش از 500 هزار جوانی که سلامتی‌شان را در جنگ از دست داده‌اند به عنوان جانباز هستند، پاسخ دهیم.
وی بیان کرد: مقوله انتخابات، چنانکه حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری بر آن تأکید داشته‌اند، هم حق‌الناس است و هم امانت بزرگی است. فرد نامزدی که تبلیغات انجام می‌دهد و به دنبال گرفتن رأی از مردم است، باید به این امر توجه کند. چنانکه آیت الله عمید زنجانی در درس اصول و مبانی حقوق اساسی که با او داشته‌ام، بارها تأکید کردند که نماینده از یک حوزه با چند هزار رأی، ممکن است نماینده شود، اما او تنها در برابر آن چند هزار رأی پاسخگو نیست، چون با مکانیزمی که در مجلس است و اعتبارنامه نمایندگان و تأیید تمامی نمایندگان این نماینده تمام ملت می‌شود.
سلیمی ادامه داد: یعنی آن نماینده در قبال بیش از 75 میلیون انسان باید پاسخگو باشد. مجریان و ناظرین قانون برای حفظ انتخابات سالم در مقوله‌هایی چون برگزاری انتخابات سالم، شمارش سالم، اعلام سالم براساس حق و عدالت مسئولیت دارند و باید تمامی ما به این فرمایش مقام معظم رهبری توجه کنیم.
وی بیان کرد: ما هم تکلیفی داریم، چون واژه حق و تکلیف همیشه با هم پیوستگی دارد، باید به گونه‌ای عمل کنیم که فرداروز مدیون شهدا، امام شهدا و تمامی خوبان تاریخ نباشیم، امیدوارم همه ما به سهم خودمان بتوانیم از رأی مردم، پاسداری کنیم.
این قاری ممتاز بین‌المللی اظهار کرد: حساب، کتاب قیامت، دقیق است. هم‌دیگر را دعا کنیم تا خداوند روز قیامت به فریادمان برسد البته قبل از آن خودمان به فریاد خودمان برسیم. اگر حق‌الناسی برگردن داریم باید توبه کنیم، باید از تکرار آن اجتناب کنیم و هم در قالب رد مظالم آن را جبران کنیم.
وی در پایان عنوان کرد: رسم چهارشنبه‌سوری نیز از این موارد و رسم‌های اشتباه است که موجب حق‌الناس می‌شود و باید جوانان و نوجوانان کشورمان این امر را مد نظر داشته باشند.
