مرکز پژوهش‌های مجلس بررسی کرد؛
آسیب‌شناسی عدم توسعه ساخت داخل در پروژه‌های نفت و گاز در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی
گروه اقتصاد: دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی گزارشی با عنوان «آسیب‌شناسی عدم توسعه ساخت داخل در پروژه‌های نفت و گاز کشور در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی و ارائه راهکار» منتشر کرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، در این گزارش آمده است: صنایع نفت و گاز دارای قدمت و اهمیت استراتژیک بسیار است و نفت در زیربنای اقتصادی کشورهای تولیدکننده آن نقش اساسی ایفا می‌کند. در ایران نیز نفت اولا به عنوان یک منبع انرژی، زندگی و اقتصاد مردم کشور را متحول ساخته و رشد و توسعه اقتصادی را به دنبال داشته، ثانیا درآمدهای حاصل از نفت آثار بسیاری را در شئونات اقتصادی و اجتماعی کشور ایجاد کرده است.
رشد و گسترش زیرساخت‌ها و صنایع نفت و گاز مستلزم سرمایه‌گذاری و استفاده از دانش و فناوری روز دنیاست. علیرغم تلاش‌های بسیار در جهت بومی‌سازی این صنایع در داخل کشور، همچنان قطعات و تجهیزات بسیاری هستند که از خارج کشور باید تأمین شوند. در این راستا بسترهای قانونی در کشور موجود است که از آن جمله می‌توان به قانون استفاده حداکثر از توان تولیدی و خدماتی در تأمین نیازهای کشور و تقویت آنها در امر صادرات و اصلاح ماده (104) ، قانون مالیات‌های مستقیم، قانون بازسازی و نوسازی صنایع، قانون برگزاری مناقصات، قانون رفع برخی موانع تولید و سرمایه گذاری صنعتی اشاره کرد که اجرایی شدن آنها با چالش‌هایی مواجه بوده است. یکی از مناسب ترین بسترهای جدید قانونی، سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی توسط مقام معظم رهبری است که می بایست در راستای ارتقای ساخت داخل در صنعت نفت و گاز به ویژه در برنامه ششم توسعه مورد توجه جدی قرار گیرد.
در صنعت نفت و گاز کشور در حدود 1200 قلم کالا وجود دارد که در حدود 200 تا 300 قلم آن، جزء موارد پرمصرف محسوب می شوند که 60 درصد هزینه پروژه های نفت و گاز را تشکیل می دهند . در کشور به طور میانگین 64 درصد ، دانش فنی در زمینه ساخت تجهیزات و قطعات مورد نیاز صنعت نفت و گاز وجود دارد. این در حالی است که تنها 30 درصد از بازار تامین تجهیزات و قطعات مورد نیاز صنعت نفت و گاز در اختیار سازندگان داخلی است و این موضوع نشان دهنده سهم بازار پایین ساخت داخل است. همچنین با توجه به میانگین سنوات 15-40 ساله تشکیل شرکت های سازنده که نشان دهنده وجود سابقه مناسب آنها است، سهم کم بازار ساخت داخل قابل تامل می باشد.
در این گزارش ، ضمن آسیب شناسی علل عدم رشد ساخت داخل در صنایع نفت و گاز کشور، چالش های موجود شناسایی و راهکارهای مقابله با آنها تبیین شده و با توجه به اثرگذاری عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی، فناورانه ، سیاسی و مانند آن در ساخت داخل صنایع نفت و گاز کشور، به منظور آسیب شناسی و بررسی عوامل ، از تحلیل سیستمی و نمودار زیرسیستم ها استفاده شده است. نمودار زیرسیستم ها این امکان را می دهد تا ارتباط بین زیرسیستم های موثر در قالب یک تصویر جامع و کلی نمایش داده شود و چگونگی بر هم کنش اجزای صنعت مشخص گردد. در این نمودار تفکیکی بین صنعت نفت (اکتشاف ، استخراج ، بهره برداری، پالایش و توزیع) با صنایع تولیدکننده خدمات و کالاهای مورد نیاز صنعت در نظر گرفته شده است و تمرکز این مطالعه بر روی شناسایی چالش های موثر بر ساخت داخل صنایع تولیدکننده خدمات و کالاهای مورد نیاز صنعت می باشد.
پس از شناخت سیستمی ایجاد شده، لازم است تا ضمن شناسایی چالش های کلیدی در مسیر توسعه ساخت داخل در صنعت نفت و گاز ، راهکارهای موثر جهت ارتقای صنعت ساخت داخل در پروژه های عظیم صنعت نفت و گاز تدوین شده و برای اجرایی تر شدن آن بندهای مربوطه در برنامه ششم توسعه قید گردد.
در این گزارش ابتدا پس از مروری بر تجهیزات مورد نیاز برای ساخت داخل در صنعت نفت و گاز کشور، عملکرد تاریخی صنعت نفت با رویکرد ساخت داخل مورد بررسی قرار گرفته است. در گام بعد ضمن آسیب شناسی قوانین مرتبط با آن، یک چارچوب سیستمی از عوامل موثر بر توسعه ساخت داخل در صنعت نفت و گاز کشور ترسیم شده که بر اساس مبانی نظری و نظرات خبرگان احصا و سپس چالش های شناسایی شده از نظرات خبرگان و دست اندرکاران صنعت تبیین شده است. قابل ذکر است که در این گزارش مبنای شناسایی چالش ها ، تطابق با اهداف بندهای ابلاغیه سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی است. همچنین با تجمیع یافته های به دست آمده و نتایج نظرات خبرگان، راهکارهای مقابله با چالش‌ها ارائه شده و در نهایت راهکارهای مقابله با چالش‌ها که با خبره سنجی صورت گرفته، ارائه شده است.
رشد و گسترش زیرساخت‌ها و صنایع نفت و گاز مستلزم سرمایه‌گذاری و استفاده از دانش و فناوری روز دنیاست. علیرغم تلاش‌های بسیار در جهت بومی‌سازی این صنایع در داخل کشور، همچنان قطعات و تجهیزات بسیاری هستند که از خارج کشور باید تأمین شوند. در این راستا بسترهای قانونی در کشور موجود است که از آن جمله می‌توان به قانون استفاده حداکثر از توان تولیدی و خدماتی در تأمین نیازهای کشور و تقویت آنها در امر صادرات و اصلاح ماده (104) ، قانون مالیات‌های مستقیم، قانون بازسازی و نوسازی صنایع، قانون برگزاری مناقصات، قانون رفع برخی موانع تولید و سرمایه گذاری صنعتی اشاره کرد که اجرایی شدن آنها با چالش‌هایی مواجه بوده است. یکی از مناسب ترین بسترهای جدید قانونی، سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی توسط مقام معظم رهبری است که می بایست در راستای ارتقای ساخت داخل در صنعت نفت و گاز به ویژه در برنامه ششم توسعه مورد توجه جدی قرار گیرد.
در صنعت نفت و گاز کشور در حدود 1200 قلم کالا وجود دارد که در حدود 200 تا 300 قلم آن، جزء موارد پرمصرف محسوب می شوند که 60 درصد هزینه پروژه های نفت و گاز را تشکیل می دهند . در کشور به طور میانگین 64 درصد ، دانش فنی در زمینه ساخت تجهیزات و قطعات مورد نیاز صنعت نفت و گاز وجود دارد. این در حالی است که تنها 30 درصد از بازار تامین تجهیزات و قطعات مورد نیاز صنعت نفت و گاز در اختیار سازندگان داخلی است و این موضوع نشان دهنده سهم بازار پایین ساخت داخل است. همچنین با توجه به میانگین سنوات 15-40 ساله تشکیل شرکت های سازنده که نشان دهنده وجود سابقه مناسب آنها است، سهم کم بازار ساخت داخل قابل تامل می باشد.
در این گزارش ، ضمن آسیب شناسی علل عدم رشد ساخت داخل در صنایع نفت و گاز کشور، چالش های موجود شناسایی و راهکارهای مقابله با آنها تبیین شده و با توجه به اثرگذاری عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی، فناورانه ، سیاسی و مانند آن در ساخت داخل صنایع نفت و گاز کشور، به منظور آسیب شناسی و بررسی عوامل ، از تحلیل سیستمی و نمودار زیرسیستم ها استفاده شده است. نمودار زیرسیستم ها این امکان را می دهد تا ارتباط بین زیرسیستم های موثر در قالب یک تصویر جامع و کلی نمایش داده شود و چگونگی بر هم کنش اجزای صنعت مشخص گردد. در این نمودار تفکیکی بین صنعت نفت (اکتشاف ، استخراج ، بهره برداری، پالایش و توزیع) با صنایع تولیدکننده خدمات و کالاهای مورد نیاز صنعت در نظر گرفته شده است و تمرکز این مطالعه بر روی شناسایی چالش های موثر بر ساخت داخل صنایع تولیدکننده خدمات و کالاهای مورد نیاز صنعت می باشد.
پس از شناخت سیستمی ایجاد شده، لازم است تا ضمن شناسایی چالش های کلیدی در مسیر توسعه ساخت داخل در صنعت نفت و گاز ، راهکارهای موثر جهت ارتقای صنعت ساخت داخل در پروژه های عظیم صنعت نفت و گاز تدوین شده و برای اجرایی تر شدن آن بندهای مربوطه در برنامه ششم توسعه قید گردد.
در این گزارش ابتدا پس از مروری بر تجهیزات مورد نیاز برای ساخت داخل در صنعت نفت و گاز کشور، عملکرد تاریخی صنعت نفت با رویکرد ساخت داخل مورد بررسی قرار گرفته است. در گام بعد ضمن آسیب شناسی قوانین مرتبط با آن، یک چارچوب سیستمی از عوامل موثر بر توسعه ساخت داخل در صنعت نفت و گاز کشور ترسیم شده که بر اساس مبانی نظری و نظرات خبرگان احصا و سپس چالش های شناسایی شده از نظرات خبرگان و دست اندرکاران صنعت تبیین شده است. قابل ذکر است که در این گزارش مبنای شناسایی چالش ها ، تطابق با اهداف بندهای ابلاغیه سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی است. همچنین با تجمیع یافته های به دست آمده و نتایج نظرات خبرگان، راهکارهای مقابله با چالش‌ها ارائه شده و در نهایت راهکارهای مقابله با چالش‌ها که با خبره سنجی صورت گرفته، ارائه شده است.
