روانشناسی انسان از چه زمانی آغاز می‌شود؟/ مهمترین دوران بارداری از نظر اسلام
گروه جامعه: یک عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ضمن تشریح مفاهیم روانشناختی تعدادی از آیات قرآنی، سه ماهه دوم بارداری را بر اساس مفاهیم قرآنی و علمی مهمترین دوران جنینی عنوان کرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) نشست «سلامت روان از دیدگاه قرآن کریم با تأکید بر کارکرد خانواده» امروز سه‌شنبه چهارم اسفند ماه به همت مرکز مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن کریم در سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان کشور برگزار شد.
در این نشست غلامعلی افروز، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با مطرح کردن این سؤال که روانشناسی انسان از چه زمانی آغاز می‌شود و از چه زمانی می‌توان مطالعات روانشناسی بر روی انسان داشت، گفت: اندیشمندان مختلف نظرات گوناگونی در این خصوص دارند، برخی تاریخ روانشناسی، برخی آغاز جنینی، برخی آغاز تحصیل و ... را زمان آغاز مطالعات روانشناسی می‌دانند.
16 هفتگی دمیدن روح الهی و آغاز کنش‌های ذهنی جنین
وی ادامه داد: من معتقد هستم خدا روان‌آفرین است و روان‌آفرین خود روانشناس است و آفرینش روان از 16 هفتگی رشد جنین آغاز می‌شود که به گفته قرآن روح الهی در جنین دمیده می‌شود و کنش‌های ذهنی و فعالیت‌های حرکتی آغاز می‌شود. بعد از 16 هفتگی جنین می‌تواند بشنود و حافظه او فعال شده و صحبت‌های پدر و مادر را در ذهن خود نگه می‌دارد.
دلیل علمی پرداخت دیه انسان کامل برای جنین 16 هفته‌ای
استاد ممتاز روانشناسی با اشاره به اینکه اولین بار در سال 1980 فرانسوی‌ها در خصوص تحولات جنین به مطالعه پرداختند، گفت: فیلم مربوط به این مسئله نیز توسط آنها تهیه و مشخص شد با پایان 16 هفتگی چه تحولی در جنین ایجاد می‌شود. بر همین اساس که در اسلام اگر کسی بعد از 16 هفتگی جنین خود را سقط کند باید دیه انسان زنده را پرداخت کند.
چرا سه ماهه دوم بارداری مهمترین دوران بارداری است + نظر اسلام
وی با اشاره به اینکه سال‌ها قبل بر اساس همین آیه قرآن مطرح کرده است که سه ماه دوم بارداری مهمترین دوران بارداری است، گفت: سال‌ها قبل روانشناسان زیادی مطرح کردند که سه ماه اول جنینی مهمترین دوره بارداری است و وقتی من مطرح کردم که سه ماه دوم مهمترین دوران بارداری است، جدل‌های زیادی با من صورت گرفت اما من بر اساس همین باور قرآنی این استدلال را مطرح کرده بودم و اکنون بر اساس همین مطالعات اثبات شده است که سه ماه اول بارداری به دلیل مسائل فیزیولوژیکی مهم است، اما در سه ماه دوم وقتی روح الهی به جنین دمیده می‌شود هوش و حافظه جنین از همینجا رقم می‌خورد.
افروز ادامه داد: چون در سه ماهه دوم، جنین گوش می‌دهد، یاد می‌گیرد و می‌اندیشد، اکسیژن بیشتری مصرف می‌کند. بر همین اساس اگر سه ماه دوم بارداری در زمستان باشد، چون اکسیژن کمتر، نور خورشید کمتر، افسردگی بیشتر، آلودگی هوا بیشتر و ... است، رشد جنین دچار خمودی شده و به طور نسبی وزن و ظرفیت هوشی جنین کمتر می‌شود اما اگر این سه ماهه در تابستان اتفاق بیفتد هوش و زیبایی بچه بیشتر می‌شود. وزن کودک هم بیشتر می‌شود چرا که در تابستان نور خورشید، غذای تازه، میوه تازه، اکسیژن و ... بیشتر است.
بهار؛ بهترین زمان برای آغاز بارداری و داشتن بچه‌های باهوش‌تر و زیباتر
وی تصریح کرد: پس بهترین زمان بارداری آغاز بهار است که البته آغاز بهار در شهرهای مختلف متفاوت است، به عنوان مثال آغاز بهار تهران 15 اسفند، آغاز بهار شیراز اول اسفند است.
این استاد روانشناسی بر اساس مطالب مطرح شده، استدلال کرد که روانشناسی انسان از زمانی که روح الهی در انسان دمیده می‌شود آغاز می‌شود و روانشناسی حاصل تضارب جسم و روح است و وقتی این تضارب آغاز می‌شود، روانشناسی نیز آغاز می‌شود. پس آغاز روانشناسی 16 هفتگی جنینی است؛ چنین مباحثی علم نافع برخاسته از قرآن هستند.
افرادی که بچه‌دار نمی‌شوند آیه 74 سوره فرقان را بخوانید
وی در ادامه به آیه 74 سوره فرقان که می‌فرماید: «وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا؛ و كسانىاند كه مىگويند پروردگارا به ما از همسران و فرزندانمان آن ده كه مايه روشنى چشمان [ما] باشد و ما را پيشواى پرهيزگاران گردان» اشاره کرد و گفت: این آیه قرآن را هر کس بخواند ولو موانع فیزیولوژیکی داشته باشد، اگر باور داشته باشد، خداوند به او بچه عنایت می‌کند و من شخصاً بالغ بر 100 تجربه در این زمینه داشته‌ام که کسانی که بچه‌دار نمی‌شدند وقتی باور خود را قوی کردند و این آیه را قرائت کردند، بچه‌دار شده‌اند.
افروز با انتقاد از اینکه وقتی مسئله‌ای را دانشمندان غربی مطرح می‌کنند به سرعت در جامعه رسانه‌ای و مطرح می‌شود اما وقتی ما مسئله‌ای را از قرآن مطرح می‌کنیم چندان توجهی به آن نمی‌شود، گفت: منبع نشر حقیقی هستی قرآن است و اکنون بسیاری از دانشمندان در حال تغییر دادن منابع علمی خود هستند و در کتاب‌های خود مطرح می‌کنند که سه ماهه دوم بارداری بسیار مهم است.
از دیدگاه روانشناسی خداوند ما را چگونه آفریده است؟
وی رئیس سابق سازمان نظام روانشناسی و مشاوره تصریح کرد: اساس و منشأ تغییری که در متون پزشکی مطرح شده مطالعات قرآنی است، خداوند خصیصه‌های روانشناسی انسان را تعیین کرده است از جمله خداوند همه ما را محبت‌پذیر و اخم گریز، تکریم طلب و تحقیر ستیز، تأیید طلب و تکذیب گریز و ترغیب طلب و تهدید ستیز آفریده است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در ادامه گفت: خداوند می‌داند ما کیستیم و در خصوص ویژگی‌های انسان می‌فرماید: «إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا؛ به راستى كه انسان سخت آزمند [و بىتاب]خلق شده است﴿۱۹﴾إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا؛ چون صدمهاى به او رسد عجز و لابه كند﴿۲۰﴾ وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا؛ و چون خيرى به او رسد بخل ورزد ﴿۲۱﴾ إِلَّا الْمُصَلِّينَ؛ غير از نمازگزاران﴿۲۲﴾(سوره معارج).
معنی روانشناسی واژه قرآنی «هَلُوعًا» یعنی فزو‌ن‌خواه سیری ناپذیر
افروز در تشریح این آیه گفت: خداوند می‌فرماید انسان «هلوع» آفریده شده است. در قرآن واژه‌های حرص ورزیدن و عجول بودن را داریم وقتی انسانی هر دوی این خصلت‌ها را داشته باشد می‌شود «هلوع». یعنی از دیدگاه قرآن و روانشناسی این انسان فزو‌ن‌خواه سیری ناپذیر است. اما در کمتر قرآنی واژه هلوع اینگونه معنی شده است و بیشتر در ترجمه‌ها «هَلُوعًا» به معنی حریص معنی شده است.
وی ادامه داد: «هَلُوعًا» شدت، حدت، سرعت و بی‌قراری در فزون‌خواهی است؛ پس هلو ع یعنی انسان فزون خواه سیری ناپذیر. این پایه‌های اصلی خصائل روانشناختی انسان است و خداوند می‌فرماید انسان را هلوع آفریدیم، البته این خصلت به خودی خود منفی نیست چرا که فزون‌خواهی ممکن است در کسب دانش باشد و اگر درست هدایت شود زیاد خواستن در صدقه دادن، گذشت داشتن، خیر بودن و ... نتیجه می‌دهد.
مؤلفه‌‌های اصلی آسیب‌پذیری روان انسان از منظر قرآن
افروز استفاده بیش از حد و حریص گونه از فیلم‌های پورنو را ناشی از همین خصلت انسانی که درست هدایت نشده است، دانست و گفت: همین انسان وقتی با تجارب ناخوشایند مواجه می‌شود بی‌قراری می‌کند،(إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا) و همه را به جز خود مقصر می‌داند آدمی که هلوع است و تربیت نشده به محض مواجهه با مشکلات بی‌قراری می‌کند و وقتی با تجارب خوشایند مواجه می‌شود «مَنُوعًا» یعنی منوع می‌شود. اینها مؤلفه‌‌های اصلی آسیب‌پذیری روان انسان تربیت نشده است.
وی در تشریح معنی «مَنُوعًا» که در اغلب ترجمه‌ها به معنی «بخل ورزیدن و منع احسان» آمده است، گفت: منوع یعنی انحصارگری. بر همین اساس از نظر فرهنگ قرآنی انحصارگری مذموم است و نباید مثلاً نمایندگی انحصاری داشته باشیم چرا که وقتی انحصار است، گران فروشی شده و به مردم ظلم می‌شود.
این روانشناس تصریح کرد: طبیعت انسان و کشش‌های نفسانی انسان تربیت نشده است که موجب علاقه او به انحصارگری می‌شود و خودخواهی پیدا می‌کند و می‌خواهد آنچه خود دارد را دیگری نداشته باشد و وسائل منحصر به فرد داشته باشد.
وی همچنین گفت: این طبیعت انسان است و حتی بچه‌های معصوم هم همین خصلت را دارند (انحصار طلبی) و اگر تربیت نشوند و در خانواده نیز ببینند که پدر و مادرها همین خصلت‌های انحصار طلبی را دارند، این رذائل اخلاقی در آنها نیز تقویت می‌شود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران به ترجمه‌های صورت گرفته از قرآن و معنی واژه‌های به کار رفته در این ترجمه‌ها نیز اشاره و اذعان کرد: وقتی قرآن ترجمه می‌شود، نمی‌توان بر روی هر واژه‌ای تا این حد وقت گذاشت بلکه این کار مربوط به مطالعات بین‌رشته‌ای است که باید کلمات به صورت تخصصی و بین رشته‌ای و با نگاه تخصصی رشته‌ای ترجمه شوند.
انسان‌ها هلوع، جزوع و منوع هستند الا نمازگزاران
وی در ادامه به بخش دیگری از سوره که با واژه «الا» از آیات قبل جدا شده است، اشاره کرد و گفت: الا بخش تربیتی این آیات است که می‌فرماید: «إِلَّا الْمُصَلِّينَ؛ غير از نمازگزاران» و این الا قید تربیت است؛ یعنی انسان‌ها هلوع، جزوع و منوع هستند الا نمازگزاران. چرا که نماز کامل‌ترین پاسخ به عالی‌ترین نیاز انسان است و نماز انسان را آمر به معروف و ناهی از منکر می‌کند.
وی توصیه کرد: زوجین با هم نماز بخوانند، با هم غذا بخورند، با هم حرف بزنند و به خانم‌ها توصیه کرد اگر همسرشان نماز می‌خواند به امامت همسرتان نماز بخوانند، چرا که وقتی نماز وارد خانواده شود، شوهر را خوش اخلاق نگه می‌دارد.
افروز بنای خانواده در آموزه‌های دینی را مانند باغ عنوان کرد که مادر باغبان خانواده است و شوهر سنگربان. شوهرها باید سنگربان آرامش و دل‌آرامی باغبان زندگی باشند و بچه‌ها هم گل و میوه باغ هستند که در سایه وجود باغبان دل‌آرام رشد می‌کنند و کار پدر باغ‌داری است.
وی در پایان با ابراز تأسف از اینکه قرآن مهجور است و برخی از تحصیل‌کردگان ما حتی نمی‌توانند قرآن را بخوانند، گفت: بهترین تعبیر از روابط همسران تعبیر قرآن است که همسران را لباس هم معرفی می‌کند.
