لزوم احیای «تکیه دولت» به عنوان نبض نمایش دینی و قرآنی

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) تکیه دولت که از آن به تکیه شاهی و یا تکیه ناصری هم یاد می‌کنند، بنای باشکوه استوانه‌ای شکلی بود که در دوره ناصرالدین شاه قاجار و به منظور اجرای مراسم تعزیه و نمایش‌های آئینی و سوگوارانه در ضلع جنوبی کاخ گلستان و عمارت شمس‌العماره احداث شد.

 این بنای مجلل تاریخی و هنری سالیان سال محلی برای اجرای انواع مراسمات و نمایش‌های آئینی و مذهبی بود که در سه طبقه در زمان اجرای برنامه ظرفیت بیش از 20 هزار جمعیت مشتاق تماشای نمایش‌های مذهبی و به ویژه مجالس تعزیه و شبیه‌خوانی اباعبدالله الحسین(ع) را داشت.

متأسفانه به دلایلی در پایان عصر قاجار این مرکز نمایشی تبدیل به بنای متروکی شد که در نهایت تنها به محل برگزاری برخی از جلساتی مهم حکومتی اختصاص یافت و مجلس مؤسسان برای برکناری احمدشاه و روی کار آمدن پهلوی اول از آخرین و مهمترین اتفاقاتی بود که در آن منعقد شد.

رفته و رفته با به تعطیلی کشیده شدن اقامه مجالس عزا و ممنوعیت اجرای نمایش‌های تعزیه در ایام شهادت امام‌حسین(ع) و یارانش در دوره پهلوی اول، به دلیل استفاده نشدن از این فضا و بنای فرهنگی و هنری، تکیه دولت تخریب و مستهلک شد تا اینکه در سال 1325 هجری شمسی به کل تخریب و به جای آن ساختمان بانک ملی ایران بنا نهاده شد.

تکیه دولت با دارا بودن فضایی مسقف با مساحت 2824 مترمربع که در میانه آن سکویی گرد برای اجرای مجالس تعزیه و نمایش مذهبی میدانی قرار داشت با نمایی آجری از نظر معماری نیز از چنان جلال و شکوهی برخوردار بود که آن را با آمفی‌تئاتر ورونا در کشور ایتالیا سنجش می‌کردند.

مراد از ارائه مطالب فوق خلأیی است که در این عصر و روزگار نسبت به وجود یک مرکز فرهنگی و هنری به منظور اجرای نمای‌ های دینی و قرآنی در پایتخت احساس می‌شود و این امر باید مسئولان فرهنگی و به ویژه حوزه مدیریت و خدمات شهری را مجاب به این مسئله کند که پس از گذشت نزدیک به 70 سال از تخریب تکیه دولت و شرایطی که وجود دارد و ظرفیت جدیدی در زمینه تولید و اجرای نمایش‌های دینی و قرآنی پدید آمده است فکری برای احیا و تجدید بنای این مجموعه تاریخی و فرهنگی داشته باشند.

خوشبختانه رویکرد مناسبی از سوی برخی از فعالان تئاتری در زمینه تولید و اجرای نمایش‌های دینی و قرآنی به وجود آمده است و آنها با شرکت در جشنواره‌های متعدد تئاتری و ارائه اثر نمایشی خود در حال افتخارآفرینی هستند اما به دلیل آنچه نام آن را می‌توان کمبود فضای فرهنگی و یا ضعف در زیرساخت‌ها دانست اغلب آنها غیر از حضور در جشنواره فرصت مناسبی برای اجرای عمومی آثار خود پیدا نمی‌کنند.

به نظر می‌رسد که اگر دوستان مسئول عزمی کرده و احیای تکیه دولت و یا بسیاری از مراکز متروک فرهنگی در سطح شهر تهران را در دستور کار خود قرار دهند که البته شاید در کوتاه‌مدت غیرممکن باشد اما در درازمدت امکان‌پذیر خواهد بود، در آینده پایتخت ایران اسلامی بزرگترین و در عین حال تخصصی‌ترین مراکز فرهنگی برای اجرای نمایش‌های دینی و قرآنی را در اختیار خواهد داشت که به فراگیر شدن اجرای این آثار در طول سال و خارج شدن آن از شکل مناسبتی خواهد انجامید.

نکته دیگری که باید به ذکر آن در پایان این یادداشت پرداخت توجه و اهتمام به این مسئله است که با توجه به ویژگی‌های معماری در بنای تکیه دولت که نقشه  و پلان‌های مهندسی آن از مناظر مختلف در اختیار است، به شرط احیای این بنای فرهنگی، تهران صاحب یکی از فاخرترین ابنیه‌ها خواهد شد که از نظر جنبه گردشگری و توریسم بین‌المللی می‌تواند قابل توجه باشد.