مروری بر قرآن‌های نفیس در گذر زمان/ 21
قرآن علاءالدین؛ یادگاری از سده یازدهم/ هنری که در خدمت کتابت قرآن قرار گرفت
گروه ادب: قرآن علاءالدین توسط علاءالدین محمد تبریزی کتابت شده است که در سده یازدهم، هنر را در خدمت کتابت قرآن درآورده است.
گنجینه کتابخانه ملی ایران نسخ خطی نفیسی را در خود جای داده که نشانگر تاریخ و هنر ایران است، یکی از این نسخ خطی را علاءالدین محمد تبریزی در قرن 11 کتابت کرده است، آغاز این نسخه همانند نسخ دیگر با سوره مبارکه «فاتحه‌الکتاب» و پایانش نیز سوره «ناس» است. همچنین عبارت «صدق الله العلی العظیم... و الحمدلله رب العالمین علاءالدین تبریزی. تمت بعون الله تعالی و حسن توفیقه» در پایان این نسخه درج شده است.
درباره مشخصات ظاهری این قرآن می‌توان گفت که دارای 190 برگ، 19 سطر 62 × 116 و قطع 99 × 165 است. نسخ آن عربی و درجه خطش خفی است و کتابت روی کاغذ فرنگی نخودی و آهارمهره انجام شده.
ترنج و سرترنج با نقوش ختایی و اسلیمی به قلم زر محرر، سبز، شنگرف، لاجورد و جدول دور آن به قلم زر محرر، سرخ، لاجورد، صفحات افتتاح با نقوش پرکار نیم‌تاج و گل و برگ ختایی و چهار کتیبه مذهب و مرصع به قلم زر، شنگرف، سفیدآب، لاجورد، مشکی، جدول دور متن به قلم زر محرر، سرخ، لاجورد، کمند به زر محرر، علایم تجویدی به شنگرف، سر سوره‌ها به رقاع درون کتیبه مذهب و مرصع به لاجورد، نشان جزءها و احزاب به لاجورد درون ترنج و نیم ترنج به قلم لاجورد، علایم تجویدی به شنگرف تزئینات این متن را تشکیل می‌دهد.
نوع و تزئینات جلد، لاکی روغنی با نقوش پرکار مذهب و مرصع لچک، ترنج، سرترنج با نقوش گل و برگ ختایی و اسلیمی به قلم زر بر بوم مشکی، زمینه با نقوش اسلیمی دهان اژٰدری به قلم زر محرر بر زمینه سبز زیتونی، حاشیه مشتمل بر جداول مزدوج و مضاعف پرکار به قلم زر محرر و سبز سیلو است.
همچنین دوازده کتیبه قلمدانی با نقش حدیثی در فواید تلاوت قرآن به رقاع، ما بین کتیبه‌ها گل پنج پَر مذهب و مرصع به قلم قرمز و زر محرر، اندرون نقوش افشان گل و برگ ختایی به قلم زر بر زمینه سرخ، جدول مزدوج و مضاعف به قلم زر با حاشیه ریسه‌ای به قلم زر بر زمینه مشکی جلد این قرآن خطی را بیش از پیش چشم‌نواز کرده است.
نفاست در تزئینات عالی با تذهیب و ترصیع و جلد لاکی روغنی امتیاز این نسخه خطی قرآن است و کتابت آن نیز به خط علاءالدین محمد تبریزی بوده که نشان جزءها و احزاب نیز در حواشی اوراق وجود دارد.
یادداشتی از محمدشفیع تبریزی، خطاط و نسخ‌نویس طراز اول قرن 13، خطاب به حاجی محمدحسین درباره ارزش واقعی هدیه قرآن به تاریخ بیست و پنجم صفر 1255 قمری نیز نوشته شده است.
علاءالدین محمد تبریزی چه کسی است؟
علاالدین محمد بن شمس‌الدین محمد حافظ تبریزی ملقب به مُلا عُلا بیک یا علاءالدین تبریزی از استادان خطوط ششگانه به ویژه در خطوط ثلث، نسخ و رقاع در نیمه دوم قرن دهم و نیمه اول قرن یازدهم بوده است. او شاگردان صاحب‌نامی چون عبدالباقی تبریزی و علیرضا تبریزی عباسی را تربیت کرده است. از آثارش کتیبه‌هایی در عمارت‌های مختلف شهر تبریز بوده که غالباً در اثر گذشت زمان از میان رفته است.
عُلا بیک شاگرد شمس‌الدین محمد تبریزی نویسنده فرمان شاه طهماسب است و عبدالباقی تبریزی که بعضی از کتیبه‌های مسجد امام(مسجد شاه یا مسجد سلطانی) اصفهان را به امر شاه عباس نوشت، از شاگردان او بوده است.
آثار تاریخ‌دار علاءالدین تبریزی از سال 963 تا 1001 هجری قمری دیده شده و او دست‌کم تا این سال می‌زیسته است.
