بازار کار ضعیف‌ «فلسفه و کلام اسلامی» نسبت به رشته‌های الهیات

حسین هوشنگی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) در گروه فلسفه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در معرفی رشته فلسفه و کلام اسلامی، گفت: سابقه این رشته برمی‌گردد به بدو تشکیل دانشکده الهیات تحت عنوان دانشکده معقول و منقول که کمی بعد از تشکیل دانشگاه تهران بوده، در آنجا رشته فلسفه نیز ارائه می‌شده است. پیش از انقلاب دو رشته به‌عنوان فلسفه داشتیم؛ فلسفه غرب و فلسفه اسلامی. فلسفه اسلامی در دانشکده الهیات یا همان معقول و منقول ارائه می‌شد و فلسفه غرب نیز عمدتاً در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران تدریس می‌شد.
وی ادامه داد: بعد از انقلاب نیز دو عنوان برای رشته فلسفه داشتیم؛ فلسفه اسلامی و فلسفه بدون قید و مطلق که همان فلسفه غرب است؛ البته مقداری واحدهای فلسفه اسلامی نیز به آن اضافه شده است تا دانشجویان با فلسفه اسلامی هم آشنا شوند.
هوشنگی بیان کرد: در چند سال اخیر و حدوداً 10 سال اخیر، در رشته‌های فلسفه تنوع داشته‌ایم و به اصطلاح فلسفه مضاف داشته‌ایم یعنی رشته‌هایی اضافه شده است، رشته‌هایی مانند فلسفه دین، اخلاق، سیاست و فلسفه هنر، این رشته‌ها عمدتاً در مقاطع دکتری و بعضی‌هایشان نیز در مقطع ارشد هستند؛ ولی در مقطع کارشناسی فلسفه اسلامی و فلسفه مطلق را داریم.
وی در مورد مقاطعی که برای این رشته در دانشگاه‌های گوناگون ارائه می‌شود، اظهار کرد: هم در رشته فلسفه مطلق و هم رشته فلسفه اسلامی، در دانشگاه‌های معتبر ایران در بسیاری از دانشگاه‌های آزاد و پیام نور تا دوره دکتری و در هر سه مقطع ارائه می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) در رابطه با تعداد واحدهایی که برای این رشته در مقاطع گوناگون ارائه می‌شود، عنوان کرد: در چارچوب آموزش عالی مصوب است حدود 130 تا 140 در کارشناسی و حدود 30 تا 40 در ارشد و در دکتری نیز 18 واحد اصلی ارائه شود، این تعداد واحدها در عموم رشته‌های علوم انسانی از جمله فلسفه عمومیت دارد.
وی در مورد گرایش‌ها نیز گفت: علاوه بر دو شاخه اصلی که فلسفه و فلسفه اسلامی هستند، گرایش‌هایی که به‌عنوان فلسفه مضاف می‌شناسیم عمدتاً در دکتری و برخی هم البته در ارشد هستند، مثلاً فلسفه علم و اخلاق را در مقطع ارشد داریم، ولی فلسفه تطبیقی، دین، هنر و ... عموماً در مقطع دکتری هستند و کسانی که فلسفه اسلامی یا فلسفه مطلق خوانده‌اند در مقطع دکتری بنا به علاقه‌شان در یکی از آن رشته‌ها و گرایش‌‌ها ادامه تحصیل می‌دهند.
هوشنگی با اشاره به وضعیت اشتغال برای فارغ‌التحصیل این رشته، بیان کرد: به‌طور مستقیم جایی که فارغ‌التحصیلان این رشته در مقطع کارشناسی اشتغال پیدا کنند آموزش و پرورش و برای تدریس فلسفه و منطق در رشته‌های علوم انسانی است. در مقاطع بالاتر نیز بخصوص در دکتری در گروه‌های فلسفه و خصوصاً گروه‌های معارف مشغول می‌شوند؛ یعنی درس‌های عمومی که در همه رشته‌های دانشگاهی ارائه می‌شود، درس‌هایی مثل اندیشه اسلامی کاملاً متناسب با فلسفه هستند و افرادی که در رشته فلسفه بخصوص فلسفه اسلامی تحصیل کرده‌اند می‌توانند در این بخش مشغول کار و تدریس شوند.
وی افزود: در کارهای پژوهشی یا در سایر کارها و حتی کارهای اداری در وزارت‌خانه‌ها و حتی بخش خصوصی فارغ‌التحصیلان این رشته توانایی‌هایی ذهنی را کسب می‌کنند چون فلسفه به نوعی ورزش ذهن است که توان استدلال و خلاقیت را فعال می‌کند؛ از این بابت طبق تجربه‌ای که دارم این افراد نسبت به سایر رشته‌های الهیات موفق‌تر هستند؛ البته علوم انسانی را مقایسه نکردم. به لحاظ محتوا شاید تحصیلشان مستقیماً به کار نیاید ولی به واسطه توانایی‌هایی ایشان به نظرم موفق هستند؛ لذا از این جهت هم شاید به فارغ‌التحصیلان این رشته اقبال نیز باشد و در کارهایی که نیاز به توان فکری، خلاقیت و ایده‌پردازی است، می‌توانند مشغول شوند.
هوشنگی در پایان در توصیه به علاقه‌مندان ورود به رشته فلسفه و کلام اسلامی، بیان کرد: با توجه به اشباع بازار کار، توصیه‌ام آن است کسانی این رشته را انتخاب کنند که علایق فلسفی دارند، انسان‌هایی که دغدغه‌های فلسفی دارند و استعداد آن‌ را در خودشان تشخیص می‌دهند، می‌بینند که از ابتدا سؤالاتی از جنس سؤالات فلسفی برایشان مطرح می‌شده است. واقعیت آن است که بازار کار برای فارغ‌التحصیلان فلسفه نسبت به سایر رشته‌ها و یا بسیاری از رشته‌های علوم انسانی و الهیات ضعیف‌تر است مگر کسانی که استعداد و علاقه آن را دارند. افرادی که با علاقه تحصیل می‌کنند برای آن‌ها بازار کار هست. در حال حاضر گروه‌های فلسفه گسترش زیادی پیدا کرده‌اند و در همه دانشگاه‌ها شامل پیام نور، دانشگاه آزاد و دانشگاه‌های دولتی رشته‌های فلسفه در همه مقاطع وجود دارد و تعداد فارغ‌التحصیلان بسیار بسیار بیشتر از حد نیاز است؛ لذا دوستانی که می‌خواهند در علوم انسانی و الهیات تحصیل کنند در صورتی که واقعاً علاقه و استعداد آن را در خودشان می‌بینند به این رشته بیایند.