دشمن درونی از ما دین می‌خواهد تا ما را مشرک کند

مفسر تفسیر تسنیم در ابتدای سخنانش با تبریک سال جدید و حلول ماه رجب گفت: سال نو بهترین فرصت برای تهذیب نفس است و از خدا مسئلت دارم که این توفیق نصیبتان شود، همچنین در آستانه ماه رجب از خداوند سبحان توفیق بهره‌برداری صحیح از این ماه را داریم تا به همه ما مرحمت کند.
فرق موعظه با علم اخلاق
آیت‌الله العظمی جوادی‌آملی با اشاره به فرق موعظه با اخلاق بیان کرد: موعظه غیر از علم اخلاق است بلکه موعظه یک سری سفارشات کلی برای توده مردم است، اما اخلاق علم است و جزء علوم بسیار دشوار و پیچیده است که  اگر کسی می‌خواهد متخلق بشود  باید مظهر خالق باشد.
وی ادامه داد: اخلاق هم جوهره آن با موعظه فرق دارد و هم رهاورد آن با موعظه فرق می‌کند بنابراین تجرد روح، ابدی بودن روح، توانمندی بودن روح را ثابت کردن کار آسانی نیست.
مفسر تفسیر تسنیم اظهار کرد: مسئله اخلاق اولین و پیچیده‌ترین مسئله ما است، با برهان هرگز کام کسی شیرین نمی‌شود، ممکن است یک استادی در کلاسی زنبور و کندوی عسل را برای دانشجویان تشریح کند و آن‌ها کاملا بفهمند اما با تدریس کندو‌داری کام کسی شیرین نمی‌شود؛ با تدریس فقه و اصول و فلسلفه و اخلاق کسی متخلق بشود که بتواند هنرمندانه خود را زیبا بیاورد و با چهره یوسفی محشور شود آن حاصل نمی‌شود.
وی افزود: اخلاق برای این است که انسان خلق کند ما با آن بدنی که می‌سازیم محشور می‌شویم در بعضی روایات آمده که برخی به صورت بوزینه محشور می‌شوند که بوزینه‌ها از آن‌ها زیباتر هستند یک عده در حال ساخت و ساز چنین بدنی هستند و یک عده هم در حال ساخت و ساز صورتی یوسفی و این راه باز است.
آیت‌الله جوادی‌آملی افزود: یکی از چیزهایی که ائمه(ع) فرمودند، ««جاهدوا أهواءكم كما تجاهدون أعداءكم» همانطور شما با دشمن بیرونی می‌جنگید باید با دشمن درونی هم بجنگید که این جزء روایات اهل‌بیت(ع)است.
دشمن درونی برترین دشمن انسان‌ها
استاد برجسته حوزه علمیه با اشاره به حدیثی از پیامبر(ص) درباره دشمن‌ترین دشمن انسان گفت: بیان نورانی از پیامبر(ص) است که فرمود، ما دشمن‌های بیرونی فراوانی داریم اما دشمن‌ترین دشمن‌ها هوای نفس است؛ چون دشمن بیرونی یا از ما نفت و گاز می‌خواهد، یا آب و خاک می‌خواهد، یا حداقل جان می‌خواهد که بکشد؛ از دشمن بیرونی غیر از این خواسته‌ای نیست، دشمن بیرونی فقط یا مال یا تن می‌خواهد.
هدف دشمن درونی
آیت‌الله جوادی‌آملی با اشاره به تنها خواسته دشمن درونی انسان افزود: اما این هوا و هوس از ما نه مال می‌خواهد نه تن، فقط دین ما را می‌خواهد؛ شیطان با نفت و گاز، با آب و خاک ما کار ندارد، شیطان حتی با بدن ما هم کار ندارد که ما را بکشد، شیطان فقط اسیر می‌خواهد یعنی انسان باید کاملا تحت سلطه و اسارت شیطان قرار بگیرد و او را مشرک کند بنابراین برترین دشمن همین هوای نفس است؛ سلسله جلیله انبیاء که آمدند هر وقت پیامبری و امامی در عصری ظهور داشت در مقابل یک عده داعی نبوت و امامت داشتند.
جهاد اصغر و جهاد اکبر
آیت‌الله جوادی‌آملی به جهاد اصغر و اکبر جهت مبارزه با دشمن درون و برون اشاره و تصریح کرد: انسان اگر با دشمن بیرونی می‌خواهد بجنگد جهاد اصغر است و اگر با دشمن درونی می‌خواهد بجنگد جهاد اکبر است، اکبر و اصغر بودن جهاد به اصغر و اکبر بودن کیفیت مبارزه است؛ چون دشمن درون ضررش سنگین‌تر از دشمن بیرون است و مبارزه با آن دشوارتر از دشمن بیرون است لذا فرمود از جهاد اصغر آمده‌اید وارد جهاد اکبر می‌شوید.
سلاح جهاد اصغر و جهاد اکبر
مفسر تفسیر تسنیم با اشاره به سلاح  جهاد اصغر و جهاد اکبر بیان کرد: تهیه آهن و با آهن جنگیدن کار هر کسی می‌تواند باشد، الان چه شرق چه غرب برخی کارخانه‌های سلاح‌های آدم‌کشی دو سه شیفت شبانه‌روز دارند کار می‌کنند، پس آهن‌سازی کار آسانی است اما بیان نورانی حضرت علی(ع) در دعای کمیل درباره مبارزه با نفس فرمود: «سِلاحُهُ الْبُكاَّءُ»، آهن ساختن آسان است اما آه پیدا کردن آسان نیست، یک آهی می‌خواهد یک جگر سوخته‌ای می‌خواهد، یک دل مطمئنی می‌خواهد،آن آهن است که فراوان است نه آه. این دفاع مقدس هشت ساله را آن آه پیش برد نه آهن؛ سرایندگان فارسی زبان ما گفته‌اند: «گر شود دشمن درونی نیست/ باکی از دشمن برونی نیست» بنابراین طبق «جاهدوا أهواءكم كما تجاهدون أعداءكم» یک اصل است.
وی ادامه داد: ما با دشمن بزرگ یا بزرگتر یا دشمن کوچک و بزرگتر درگیر هستیم، حال اگر دشمن بزرگ را کوبیدیم بر دشمن کوچک هم مغلوبیم.
پیروزی، شهادت، اسارت در جهاد اکبر و اصغر
آیت‌الله جوادی‌آملی درباره سه حالت و نتیجه جهاد اصغر و اکبر گفت: در جهاد بیرون با دشمن کوچک و بیگاه سه حالت دارد؛ یا پیروز یا شهید یا اسیر می‌شود که این احوالش روشن است. در جهاد درون هم به همین سه شرط است اگر کسی بخواهد با نفس و غرور و هوا که او را به سمت گناه می‌کشد مبارزه کند که از مهم‌ترین جهاد‌ها است؛ همین سه حالت را دارد که انسان یا شهید یا فاتح یا اسیر می‌شود.
وی افزود: در جهاد اصغر اگر اسیر شد آن دشمن حداکثر مال و جان را می‌گیرد کاری با دین ندارد اما در جهاد اوسط جهاد درون اگر کسی اسیر شد دین را باخته است؛ اگر شهید در جهاد درونی شد کسی که چهار تا تیر خورد و یا چهار تا تیر زد، چهار تا گناه کرد و چهار تا توبه هم کرد ولی تسلیم هوا نشد و قرآن و عترت را حفظ کرد شهید در جهاد اوسط است در روایت هست کسی در بستر بمیرد و محب اهل‌بیت(ع) باشد شهید است اما اگر توانست هوا را به اسارت بگیرد او فاتح است اما اگر اسیر شد دیگر چیزی برای او نمی‌ماند در جهاد اوسط یا شهید یا فاتح یا اسیر است اما اجر فتح و پیروزی گاهی به مراتب بالاتر از شهادت است.
فرق جهاد اکبر(جنگ عقل و قلب) با جهاد اوسط (جنگ علم و نفس)
آیت‌الله جوادی‌آملی با اشاره به فرق جهاد اکبر و جهاد اوسط اظهار کرد: جهاد اکبر معمولا مطرح نیست بلکه جهاد اوسط را جهاد اکبر گفته‌اند، در جهاد اوسط جنگ بین علم و نفس است، عقل می‌خواهد اطاعت کند اما نفس می‌خواهد معصیت کند، بین هوا و تقوا، نفس و عقل جنگ می‌کند که جهاد اوسط است، چون جهاد اکبر در دسترس نیست این وسطی را جهاد اکبر می‌گویند.
وی ادامه داد: اما جهاد اکبر جنگ بین قلب و عقل است، سخن از معصیت و ترک اطاعت نیست، عقل می‌گوید من می‌خواهم بفهم اما قلب می‌گوید دلیل لازم نیست من فهمیده‌ام باید دید، دلیل عقلی که بهشت و جهنم است اینها هنر نیست باید بهشت و جهنم را دید؛ اگر سرایندگان معرفت‌پرور ما گفتند: «خود هنر دان، ديدن آتش عيان/ ني گپ دل علي النار دخان» برای این است؛ قلب به عقل می‌گوید تو نباید استدلال کنی اینها حرف زدن است من همه اینها را قبول دارم اما حرف زدن است، مثل کسی که دود را می‌بیند اما از دود پی به آتش می‌برد این که هنر نیست، هنر آن است که خود آتش را ببینید پس شما که از دود می‌خواهید پی به آتش ببرید این کار عقل است اما قلب می‌گوید هنر این است که خود آتش را ببینید؛ بیان نورانی امام رضا(ع) است که فرمودند: از ما نیست کسی که بگوید بهشت و جهنم الان خلق نشده است بلکه بهشت و جهنم همین الان خلق شده است.
شهادت در میدان جهاد
مفسر تفسیر تسنیم افزود:حالا اگر کسی در میدان جهاد اصغر شهید شد او را مرده نگویید آن همه پاداش را قرآن بیان کرده است و همچنین می‌فرماید: وَلا تَحسَبَنَّ الَّذينَ قُتِلوا في سَبيلِ اللَّهِ أَمواتًا ۚ بَل أَحياءٌ عِندَ رَبِّهِم يُرزَقونَ درباره شهید نگویید مرده است آن‌ها زنده هستند و برکات زیادی دارند اما اگر کسی شهید جهاد اوسط شد او آنقدر تلاش و کوشش کرده و چشم و گوشش پاک است درصدد این است که بهشت و جهنم را ببیند این چقدر چشمش باز است و زبانش پاک است.
پاک کردن دهان برای عبور قرآن
مفسر قرآن کریم در پایان سخنانشان به منظور از پاک کردن دهان اشاره و اظهار کرد: بیان نورانی از پیامبر(ص) است که می‌فرماید: دهانتان را پاک کنید نه دندانتان را مسواک کنید؛ مسواک کردن یک سنت است و ثواب هم دارد اما حضرت فرمود دهان را پاک کند چون قرآن می‌خواهد از این دهان عبور کند، شما که می‌خواهید نماز بخوانید حمد و سوره آن قرآن است و از این دهان عبور می‌کند پس حرف بد از این دهان بیرون نیاید، غذای شبهه‌ناک وارد این دهان نشود، دهان را پاک کنید که کلام خدا از اینجا می‌خواهد عبور کند.