مشکل ضیق وقت در تولید و اجرای نمایش‌های دینی مفرح

محمدرضا عطایی‌فر، نویسنده و کارگردان تئاتر در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: متأسفانه به دلیل نگرش نادرستی که تبدیل به یک سنت و عرف در جامعه تئاتری ما شده، تئاتر دینی مترادف با اجرای سوگواره‌ها و برنامه‌های نمایشی شده است که به مناسبت ایام سوگواری و اقامه عزا برگزار می‌شوند.

وی ادامه داد: شاید یکی از دلایل عمده چنین رویکردی در زمینه تولید آثار نمایشی دینی و ارزشی را بتوان این گونه تفسیر کرد که ما براساس تقویم رسمی و رایج، برای ایام شادی و سرور معمولاً یکی، دو روز را اختصاص می‌دهیم و این در حالی است که برای ایام سوگواره و عزا معمولاً یک دهه؛ مثلاً دهه محرم و دو دهه، مثلاً ایام فاطمیه را در نظر می‌گیریم.

عطایی‌فر تصریح کرد: طبیعی است که با دارا بودن زمانی اندک که برای روزهای شاد مذهبی و ملی خود در نظر می‌گیریم، حتی به فرض داشتن برنامه‌ریزی مناسب برای تولید و اجرای آثار هنری و به ویژه نمایشی مجال و فرصت بسیار کمی برای بروز و نمود آنها خواهیم داشت و به نظر من اعیادی که در ماه رجب و شعبان درون آن قرار داریم فرصت مغتنمی است که به واسطه چنین ایام خجسته‌ای، ایام بهجت و شادی را تبدیل به دهه کنیم تا بتوانیم مجموعه برنامه‌های نمایشی را ویژه آن تولید کرده و مجال مناسبی برای اجرای آنها داشته باشیم؛ هر چند که مثلاً از نمونه‌های نادری همچون هفته وحدت نیز در تحقق این امر غافل هستیم.

کارگردان نمایش «سایه سکوت» در ادامه گفت: دیگر مسئله‌ای که باید بدان توجه کرد این است که طی این سال‌ها، هنرمندانی که به وجوه فرح و شادی نمایش‌های دینی بپردازند و موضوعی را دستمایه خود قرار بدهند که موجب ابتهاج و مسرت مخاطب شود تربیت نکرده‌ایم؛ طی این سال‌ها به دلیل حجم تولیدات نمایش‌های مذهبی که غالباً شکل و شمایل سوگواره به خود پیدا کرده‌اند و به تدریج مخاطبان خاصی را جذب تماشای خود می‌کنند، بخش عمده‌ای از مخاطبان تئاتر را از دست داده‌ایم، به شکلی که مخاطب حرفه‌ای تئاتر به محض آنکه با یک اثر دینی روبرو می‌شود، به تصور اینکه قرار است به غم و اندوه پرداخته و تماشاگر مصائب باشد، از تماشای آن امتناع می‌کند.

وی افزود: این در شرایطی است که ما در روایات مذهبی نقل شده، مقاطع مفرح و جذاب بی‌شماری را برای تبدیل شدن آنها به یک اثر نمایشی داریم که از آنها غافل هستیم؛ اعیاد رجب و شعبان، فتوحات مسلمین در صدر اسلام، دلاورمردی‌های حضرت علی(ع) در غزوات که در بسیاری از رزم‌نامه‌ها به آن اشاره شده است و حتی گونه‌ای از تعزیه که به مقاطع شاد و دل‌انگیز تاریخی اشاره دارند و تصور ما این است که وقتی صحبت از تعزیه می‌شود فقط باید به مصائب اهل بیت(ع) و به ویژه سیدالشهداء(ع) پرداخت.

این کارگردان تئاتر تأکید کرد: مورد دیگری که می‌تواند در این امر و به منظور تحقق و تقویت نمایش‌های دینی با رویکرد غیر از آنچه که شاهد آن هستیم کمک بسزایی کند، حمایت مسئولان از این تولیدات و پشتیبانی از گروه‌های نمایشی است که رویکرد نوینی در زمینه تولید آثار نمایشی دینی و ارزشی دارند.

وی در پایان گفت: وقتی کمتر مدیر و مسئولی به ویژه در عرصه فرهنگی و هنری وجود دارد که بخشی از اوقات خود را به دیدن یک اثر نمایشی اختصاص می‌دهد و گویی تماشای یک نمایش را با این توجیه که وقت‌کشی است عار می‌داند، چگونه می‌توان این توقع را داشت که ایشان پی به اهمیت هنر نمایش به عنوان یکی از اصول و ارکان ارتقای فرهنگی جامعه ببرند و بعد هم این انتظار را داشته باشیم که با ایمان به این کارکرد و قابلیت هنر نمایش، درصدد ارتقای جایگاه تئاتر در فرهنگسازی جامعه برآیند؟