«تفسیر کشّاف زمخشری»؛ اثری به دور از روند کتابسازی

مصطفی رحیمی‌نیا، نویسنده حوزه ادبیات علوم قرآنی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره کتاب‌های علوم قرآنی گفت: به نظر می‌رسد اغلب کتاب‌هایی که در این حوزه نوشته شده کیفیت قابل‌توجهی ندارند و قبل از آنکه به محتوای آنها توجه شود به شکل چاپ، کاغذ، صحافی و ... آنها توجه می‌شود.

وی با بیان اینکه کتاب‌های اصیل و پرمحتوای کمتری در حوزه علوم قرآنی وجود دارد، افزود: دلایل مختلفی برای بروز این مشکل وجود دارد و یکی از آنها این است که کسانی که دست‌ اندرکار چاپ و نشر هستند اغلب به کار بازاری توجه می‌کنند و هدف‌شان بازگشت سریع سرمایه است. از طرف دیگر کسی که نویسنده است، کمتر دشواری تحقیق را بر خود هموار کرده و سعی می‌کند اثری بنویسد که زودتر به نتیجه برسد؛ از همین رو نه فقط کتاب‌های این حوزه، بلکه آثار اغلب رشته‌ها کم‌محتوا هستند.

رحیمی‌نیا ادامه داد: مخاطبان نیز شوق مطالعه کتاب‌های محققانه را ندارند و به آثار فاخر کمتر توجه می‌کنند و اغلب مشتاق مطالعه آثار ساده و دم‌دستی هستند؛ از این رو شوق مطالعه و تدبر در آیات قرآن در آنها اندک است.

این نویسنده در ادامه به راهکار حل مشکل کتابسازی در حوزه علوم قرآنی اشاره و عنوان کرد: این موضوع باید در جامعه فرهنگسازی شود که «نابرده رنج گنج میسر نمی‌شود»؛ در حالی که این موضوع جا نیفتاده است. چرا که رسیدن به حقیقت مطلب نیازمند صرف وقت و هزینه است و در صورتی که فرهنگ‌سا‌زی شود، مخاطب، ناشر و نویسنده، دیگر راه میان‌بر را انتخاب و تقاضا نمی‌کنند.

وی تصریح کرد: یکی از عوامل مهمی که می‌تواند در همه امور از جمله تولید و نگارش کتاب مؤثر باشد این است که باید برای دسترسی به حقیقت هزینه کرد. گاه دیده می‌شود که آثاری در درمان بیماری‌ها با رویکرد دینی و قرآنی در جامعه ارائه می‌شوند که مدعی هستند با استفاده از ادعیه عنوان شده در آنها،‌ افراد از بیماری‌ها بهبود پیدا می‌کنند. در حالی که نمی‌توان  به هر کتابی در این باره اعتماد کرد و نویسنده آن و اینکه اثر مورد نظر بر اساس چه تحقیقاتی نوشته شده است حائز اهمیت است. از سویی شاید این راهکار برای افراد خاص و صاحب‌نفس کاربرد داشته باشد، اما یک روش عام نیست و متأسفانه کتاب‌هایی از این دست هم فراوان است؛ در حالی که باید در این راستا عاقلانه فکر کرده و بیندیشیم.

رحیمی‌نیا در ادامه به یکی از آثار فاخر در حوزه علوم قرآنی اشاره و بیان کرد: با توجه به اینکه در حوزه علوم قرآنی و تفاسیر کار می‌کنم، ترجمه «تفسیر کشّاف زمخشری» یکی از آثار خوب در این حوزه است که چاپ‌ جدید آن در سال گذشته منتشر شد. متأسفانه این اثر کمتر مورد توجه قرار گرفته است. تیراژ این کتاب هزار نسخه است، در حالی که اثری با این محتوای غنی و محققانه باید به شمارگان هزاران نسخه چاپ می‌شد.

وی یادآور شد: متأسفانه اغلب ناشران و نویسندگان شکل‌گرا و ظاهرگرا شده‌اند و به عمق معانی کمتر توجه می‌کنند و از طرف دیگر با وجود اینکه مخاطبان به دنبال آثاری کاربردی در حوزه علوم قرآنی هستند، اما باید توجه کنند که این گونه کتاب‌ها باید عقلانی هم باشند.

این نویسنده همچنین گفت: کتابی مانند «شفا و درمان» در حوزه علوم قرآنی بوده و کاربردی است، اما نه پشتوانه علمی، عقلانی و نه حدیثی دارد و تاکنون نیز هزاران نسخه از آن چاپ شده، به طوری که حتی وزارت ارشاد نیز از چاپ آن ممانعت کرده است، اما همچنان چاپ می‌شود. 

رحیمی‌نیا بیان کرد: در چنین آثاری باید آنچه در سنت نبوی بوده و عقلاً و عملاً مورد تأیید است ارائه شود، نه موضوعاتی که نادر و غیرواقع هستند؛ از این رو نباید اذهان عموم را با چنین موضوعاتی آلوده کنیم.

گفتنی است، مصطفی رحیمی‌نیا نویسنده حوزه علوم قرآنی است که از وی کتاب‌های «ترجمه مفردات الفاظ قرآن»، «صحیفه مبین» و ... به چاپ رسیده است.

سمیه قربانی