کنعانی مقدم:
تبعیت‌نکردن از دشمن مرکز ثقل فرهنگ عاشورایی است/ «هیهات منا الذله»؛ پایه سیاست خارجی انقلابی
گروه سیاسی: کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه کانون اصلی فرهنگ عاشورایی تسلیم‌نشدن در مقابل دشمن و تبعیت نکردن از خواست و اراده اوست، گفت: شعار اصلی جمهوری اسلامی «هیهات منا الذله» است و استکبارستیزی ما ریشه در این شعار دارد و براین مبنا «جهاد کبیر» الگوی اصیل انقلاب اسلامی در مواجهه با دشمنان و کفار بوده است که امروز هم باید تداوم بیابد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در هنگامه ماه محرم همواره با این سؤالات کلیدی مواجه هستیم که فلسفه قیام عاشورا چه بود؟ چرا امام حسین(ع) قیام کردند؟ عاشورا چه پیامی برای زندگی امروز سیاسی و اجتماعی ما دارد؟ منابر حسینی امسال باید بیشتر بر چه مفهومی از این قیام تکیه کنند؟
برای پاسخ به این سؤالات بهتر است کمی به سخنان چند ماه پیش رهبر معظم انقلاب رجوع کنیم؛ سخنانی که ایشان به مفهوم قرآنی «جهاد کبیر» و ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اشاره و بر ضرورت به کارگیری آن در مقابله با دشمن تأکید نمودند.
مقام معظم رهبری در سه سخنرانی پیاپی در خردادماه این مفهوم را بیان کردند و به تبیین آن بر مبنای قرآن پرداختند که به شرح ذیل است:
«امروز جنگ نظامی مطرح نیست؛ امروز برای کشور ما جنگ نظامیِ سنّتی و متعارف احتمال بسیار بسیار ضعیفی است لکن جهاد باقی است؛ جهاد یک چیز دیگر است. جهاد فقط به‌معنای قتال نیست، فقط به‌معنای جنگ نظامی نیست؛ جهاد یک معنای بسیار وسیع‌تری دارد. در بین جهادها جهادی هست که خدای متعال در قرآن آن را «جهاد کبیر» نام نهاده: وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا؛ در سوره مبارکه فرقان است؛ «بِه« یعنی به قرآن، «جٰهِدهُم بِه» یعنی به‌وسیله قرآن با آنها جهاد کن؛ جِهاداً کَبیرًا. این آیه در مکّه نازل شده. درست توجّه کنند جوان‌های عزیز! در مکّه جنگ نظامی مطرح نبود؛ پیغمبر و مسلمان‌ها مأمور به جنگ نظامی نبودند، کاری که آنها می‌کردند کار دیگری بود؛ همان کار دیگر است که خدای متعال در این آیه شریفه می‌گوید: وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا. آن کارِ دیگر چیست؟ آن کارِ دیگر، ایستادگی و مقاومت و عدم تبعیّت [است.] فَلا تُطِعِ الکٰفِرینَ وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا؛ از مشرکین اطاعت نکن. اطاعت نکردن از کفّار همان چیزی است که خدای متعال به آن گفته جهاد کبیر... جهاد اصغر، مجاهدت با دشمن است، منتها در بین جهاد اصغر یک جهاد هست که خدای متعال آن را «جهاد کبیر» نام نهاده که آن همین است. «جهاد کبیر» یعنی چه؟ یعنی اطاعت نکردن از دشمن، از کافر؛ از خصمی که در میدان مبارزه با تو قرار گرفته اطاعت نکن. اطاعت یعنی چه؟ یعنی تبعیّت؛ تبعیّت نکن. تبعیّت نکردن در کجا؟ در میدان‌های مختلف؛ تبعیّت در میدان سیاست، در میدان اقتصاد، در میدان فرهنگ، در میدان هنر. در میدان‌های مختلف از دشمن تبعیّت نکن؛ این شد «جهاد کبیر». این تبعیّت نکردن آن‌قدر مهم است که خدای متعال پیغمبر خود را مکرّر به آن توصیه می‌کند. آیه تکان‌دهنده اوّل سوره مبارکه احزاب: بِسمِ‌اللهِ‌الرَّحمنِ‌الرَّحیم * یٰاَیُّهَا النَّبِیُّ اتَّقِ اللهَ وَ لا تُطِعِ الکٰفِرینَ؛ [میفرماید] «اِتَّقِ اللهَ وَ لا تُطِعِ الکفِرین»! پیغمبر! تقوا داشته باش و از کافران تبعیّت نکن؛ اِنَّ اللهَ کانَ عَلیمًا حکیمًا، ما میدانیم مشکلات تو را، ما میدانیم فشارهایی که بر تو وارد می‌کنند تا تو را وادار به تبعیّت کنند -تهدید می‌کنند، تطمیع می‌کنند- امّا شما مراقب امر و نهی الهی باش، اِتَّقِ اللهَ، حواست جمع باشد. وَ لا تُطِعِ الکٰفِرین؛ این اطاعت نکردن از کافرین، آن چیز بزرگ و مهمّی است که خدای متعال با این لحن با پیغمبرش حرف می‌زند». (بیانات در دانشگاه افسرى و تربیت پاسداری امام حسین(ع)، ۳ خرداد ۱۳۹۵).
«باید دشمن را شناخت، نقشه او را فهمید و از تبعیّت دشمن سر باز زد -عرض کردیم که قرآن این عدم تبعیّت را «جهاد کبیر» نام نهاده است». (بیانات در مراسم بیست و هفتمین سالگرد رحلت امام خمینی، ۱۴ خرداد ۱۳۹۵).
«میخواهند کاری کنند که نظام اسلامی از عناصری که در درون او است و مایه‌ی اقتدار او است، تهی بشود و خالی بشود. وقتی ضعیف شد، وقتی عناصر قدرت در او نبود، وقتی اقتدار نبود، دیگر از بین بردنش و کشاندنش به این سَمت و به آن سَمت، کار مشکلی برای ابرقدرت‌ها نخواهد بود؛ میخواهند او را وادار کنند به تبعیّت. اینجا جای همان جهاد کبیری است که من چند روز قبل از این مطرح کردم؛ فَلا تُطِعِ الکٰفِرینَ وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا... جهاد کبیر یعنی این؛ جهاد برای عدم تبعیّت، برای عدم دنباله‌روی از دشمن».( بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری، ۶ خرداد ۱۳۹۵).
حال بی‌مناسبت نیست که در گفت‌وگو با کارشناسان، قیام امام حسین(ع) در روز عاشورا از منظر مفهوم قرآنی «جهاد کبیر» و کاربرد آن در تعاملات سیاسی و بین‌المللی مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد.
تبعیت نکردن از دشمن مرکز ثقل فرهنگ عاشورایی است
حسین کنعانی مقدم، کارشناس مسائل سیاسی، در گفت‌وگو با ایکنا درباره الگوی «جهاد کبیر» در قیام عاشورا و ضرورت بهره‌گیری جمهوری اسلامی از این الگو در تقابل با دشمنان گفت: ملت ما با فرهنگ عاشورایی انقلاب کرد و این فرهنگ را در دفاع مقدس به کار گرفت و امروز هم با این فرهنگ که کانون اصلی آن تسلیم نشدن در مقابل دشمن و تبعیت نکردن از خواست و اراده آنهاست، زندگی می‌کند و در مسیر توسعه و پیشرفت بر مبنای چنین فرهنگی حرکت می‌کند.
وی افزود: در زیارت عاشورا می‌خوانیم که «انی سلم لمن سالکم و حرب لمن حاربکم الی یوم القیامه». در فرهنگ عاشورایی و حسینی ما با کسانی که در مسیر امام حسین(ع) هستند و با امام حسین(ع) دوستی دارند، دوستی داریم و با کسانی که با ارزش‌ها و آرمان‌های امام حسین(ع) می‌جنگند و در مسیر یزیدیان تاریخ قرار دارند سر سازش و دوستی نداریم و می‌جنگیم.
کنعانی مقدم اظهار کرد: الگوی ما در این نبرد نیز همان «جهاد کبیر» است که رهبر معظم انقلاب در سخنان خود بیان کردند و لذا ما در سیاست خارجی و سیاست داخلی باید این روش و مشی را سرلوحه کار خود قرار دهیم.
امروز چهره یزیدی دشمن کاملا عیان شده است
دبیرکل حزب سبز عنوان کرد: متأسفانه برخی یزید زمان خود را نشناخته‌اند و تصور می‌کنند کسانی که لبخندهای معاویه بر لب دارند ولی خنجر یزید و شمر را در دست گرفته‌اند در مسیر دوستی با جمهوری اسلامی ایران قرار دارند. در حالی که کاملا مشخص است دشمنان ما علیه جبهه مقاومت در سراسر جهان در سوریه، لبنان، عراق، بحرین، یمن و ... فعالیت می‌کنند و چهره یزیدی خود را کاملا عیان کرده‌اند.
وی تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران نمی‌تو‌اند هیچ‌گونه دوستی و صلح و سازشی با آنها داشته باشد و بالعکس دوستان و متحدان ما در سراسر جهان مؤمنین و مستضعفانی هستند که در حال مقاومت در مقابل جبهه کفر و ارتجاع هستند و زنان و کودکان‌شان در زیر بمب‌های امریکایی به شهادت می‌رسند؛ اینها همان کسانی هستند که «لبیک یا حسین» گفته‌اند.
کنعانی مقدم یادآور شد: ما «لبیک یا حسین» را در فرهنگ عاشورایی خود با روح و جسممان در هشت سال دفاع مقدس لمس کردیم و امام راحل ما نیز با همین فرهنگ انقلاب را به پیش بردند و به ما آموختند که با مستکبران سازش نکنیم و همواره حامی مستضعفان باشیم.
«جهاد کبیر» الگوی اصیل انقلاب اسلامی در مواجهه با دشمنان
کنعانی مقدم با اشاره به اینکه اصول سیاست خارجی ما در کنار قرآن و سیره اهل بیت(ع) ریشه در فرهنگ قیام امام حسین(ع) دارد، گفت: شعار اصلی جمهوری اسلامی «هیهات منا الذله» است و استکبارستیزی ما ریشه در این شعار دارد و قطعا سیاست خارجی ما باید بر این اصل استوار باشد.
وی در پایان اظهار کرد: بر مبنای این شعار و اصل است که دو جبهه حق و باطل تعریف می‌شود و در قانون اساسی اعلام شده است که نباید سلطه کفار و بیگانگان در حوزه‌های مختلف در کشور حاکم شود و این اصل برگرفته از آیات قرآن کریم و قیام امام حسین(ع) است. بنابراین «جهاد کبیر» الگوی اصیل انقلاب اسلامی در مواجهه با دشمنان و کفار بوده است که امروز هم باید تداوم بیابد.
مهدی مخبری
برای پاسخ به این سؤالات بهتر است کمی به سخنان چند ماه پیش رهبر معظم انقلاب رجوع کنیم؛ سخنانی که ایشان به مفهوم قرآنی «جهاد کبیر» و ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اشاره و بر ضرورت به کارگیری آن در مقابله با دشمن تأکید نمودند.
مقام معظم رهبری در سه سخنرانی پیاپی در خردادماه این مفهوم را بیان کردند و به تبیین آن بر مبنای قرآن پرداختند که به شرح ذیل است:
«امروز جنگ نظامی مطرح نیست؛ امروز برای کشور ما جنگ نظامیِ سنّتی و متعارف احتمال بسیار بسیار ضعیفی است لکن جهاد باقی است؛ جهاد یک چیز دیگر است. جهاد فقط به‌معنای قتال نیست، فقط به‌معنای جنگ نظامی نیست؛ جهاد یک معنای بسیار وسیع‌تری دارد. در بین جهادها جهادی هست که خدای متعال در قرآن آن را «جهاد کبیر» نام نهاده: وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا؛ در سوره مبارکه فرقان است؛ «بِه« یعنی به قرآن، «جٰهِدهُم بِه» یعنی به‌وسیله قرآن با آنها جهاد کن؛ جِهاداً کَبیرًا. این آیه در مکّه نازل شده. درست توجّه کنند جوان‌های عزیز! در مکّه جنگ نظامی مطرح نبود؛ پیغمبر و مسلمان‌ها مأمور به جنگ نظامی نبودند، کاری که آنها می‌کردند کار دیگری بود؛ همان کار دیگر است که خدای متعال در این آیه شریفه می‌گوید: وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا. آن کارِ دیگر چیست؟ آن کارِ دیگر، ایستادگی و مقاومت و عدم تبعیّت [است.] فَلا تُطِعِ الکٰفِرینَ وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا؛ از مشرکین اطاعت نکن. اطاعت نکردن از کفّار همان چیزی است که خدای متعال به آن گفته جهاد کبیر... جهاد اصغر، مجاهدت با دشمن است، منتها در بین جهاد اصغر یک جهاد هست که خدای متعال آن را «جهاد کبیر» نام نهاده که آن همین است. «جهاد کبیر» یعنی چه؟ یعنی اطاعت نکردن از دشمن، از کافر؛ از خصمی که در میدان مبارزه با تو قرار گرفته اطاعت نکن. اطاعت یعنی چه؟ یعنی تبعیّت؛ تبعیّت نکن. تبعیّت نکردن در کجا؟ در میدان‌های مختلف؛ تبعیّت در میدان سیاست، در میدان اقتصاد، در میدان فرهنگ، در میدان هنر. در میدان‌های مختلف از دشمن تبعیّت نکن؛ این شد «جهاد کبیر». این تبعیّت نکردن آن‌قدر مهم است که خدای متعال پیغمبر خود را مکرّر به آن توصیه می‌کند. آیه تکان‌دهنده اوّل سوره مبارکه احزاب: بِسمِ‌اللهِ‌الرَّحمنِ‌الرَّحیم * یٰاَیُّهَا النَّبِیُّ اتَّقِ اللهَ وَ لا تُطِعِ الکٰفِرینَ؛ [میفرماید] «اِتَّقِ اللهَ وَ لا تُطِعِ الکفِرین»! پیغمبر! تقوا داشته باش و از کافران تبعیّت نکن؛ اِنَّ اللهَ کانَ عَلیمًا حکیمًا، ما میدانیم مشکلات تو را، ما میدانیم فشارهایی که بر تو وارد می‌کنند تا تو را وادار به تبعیّت کنند -تهدید می‌کنند، تطمیع می‌کنند- امّا شما مراقب امر و نهی الهی باش، اِتَّقِ اللهَ، حواست جمع باشد. وَ لا تُطِعِ الکٰفِرین؛ این اطاعت نکردن از کافرین، آن چیز بزرگ و مهمّی است که خدای متعال با این لحن با پیغمبرش حرف می‌زند». (بیانات در دانشگاه افسرى و تربیت پاسداری امام حسین(ع)، ۳ خرداد ۱۳۹۵).
«باید دشمن را شناخت، نقشه او را فهمید و از تبعیّت دشمن سر باز زد -عرض کردیم که قرآن این عدم تبعیّت را «جهاد کبیر» نام نهاده است». (بیانات در مراسم بیست و هفتمین سالگرد رحلت امام خمینی، ۱۴ خرداد ۱۳۹۵).
«میخواهند کاری کنند که نظام اسلامی از عناصری که در درون او است و مایه‌ی اقتدار او است، تهی بشود و خالی بشود. وقتی ضعیف شد، وقتی عناصر قدرت در او نبود، وقتی اقتدار نبود، دیگر از بین بردنش و کشاندنش به این سَمت و به آن سَمت، کار مشکلی برای ابرقدرت‌ها نخواهد بود؛ میخواهند او را وادار کنند به تبعیّت. اینجا جای همان جهاد کبیری است که من چند روز قبل از این مطرح کردم؛ فَلا تُطِعِ الکٰفِرینَ وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا... جهاد کبیر یعنی این؛ جهاد برای عدم تبعیّت، برای عدم دنباله‌روی از دشمن».( بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری، ۶ خرداد ۱۳۹۵).
حال بی‌مناسبت نیست که در گفت‌وگو با کارشناسان، قیام امام حسین(ع) در روز عاشورا از منظر مفهوم قرآنی «جهاد کبیر» و کاربرد آن در تعاملات سیاسی و بین‌المللی مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد.
تبعیت نکردن از دشمن مرکز ثقل فرهنگ عاشورایی است
حسین کنعانی مقدم، کارشناس مسائل سیاسی، در گفت‌وگو با ایکنا درباره الگوی «جهاد کبیر» در قیام عاشورا و ضرورت بهره‌گیری جمهوری اسلامی از این الگو در تقابل با دشمنان گفت: ملت ما با فرهنگ عاشورایی انقلاب کرد و این فرهنگ را در دفاع مقدس به کار گرفت و امروز هم با این فرهنگ که کانون اصلی آن تسلیم نشدن در مقابل دشمن و تبعیت نکردن از خواست و اراده آنهاست، زندگی می‌کند و در مسیر توسعه و پیشرفت بر مبنای چنین فرهنگی حرکت می‌کند.
وی افزود: در زیارت عاشورا می‌خوانیم که «انی سلم لمن سالکم و حرب لمن حاربکم الی یوم القیامه». در فرهنگ عاشورایی و حسینی ما با کسانی که در مسیر امام حسین(ع) هستند و با امام حسین(ع) دوستی دارند، دوستی داریم و با کسانی که با ارزش‌ها و آرمان‌های امام حسین(ع) می‌جنگند و در مسیر یزیدیان تاریخ قرار دارند سر سازش و دوستی نداریم و می‌جنگیم.
کنعانی مقدم اظهار کرد: الگوی ما در این نبرد نیز همان «جهاد کبیر» است که رهبر معظم انقلاب در سخنان خود بیان کردند و لذا ما در سیاست خارجی و سیاست داخلی باید این روش و مشی را سرلوحه کار خود قرار دهیم.
امروز چهره یزیدی دشمن کاملا عیان شده است
دبیرکل حزب سبز عنوان کرد: متأسفانه برخی یزید زمان خود را نشناخته‌اند و تصور می‌کنند کسانی که لبخندهای معاویه بر لب دارند ولی خنجر یزید و شمر را در دست گرفته‌اند در مسیر دوستی با جمهوری اسلامی ایران قرار دارند. در حالی که کاملا مشخص است دشمنان ما علیه جبهه مقاومت در سراسر جهان در سوریه، لبنان، عراق، بحرین، یمن و ... فعالیت می‌کنند و چهره یزیدی خود را کاملا عیان کرده‌اند.
وی تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران نمی‌تو‌اند هیچ‌گونه دوستی و صلح و سازشی با آنها داشته باشد و بالعکس دوستان و متحدان ما در سراسر جهان مؤمنین و مستضعفانی هستند که در حال مقاومت در مقابل جبهه کفر و ارتجاع هستند و زنان و کودکان‌شان در زیر بمب‌های امریکایی به شهادت می‌رسند؛ اینها همان کسانی هستند که «لبیک یا حسین» گفته‌اند.
کنعانی مقدم یادآور شد: ما «لبیک یا حسین» را در فرهنگ عاشورایی خود با روح و جسممان در هشت سال دفاع مقدس لمس کردیم و امام راحل ما نیز با همین فرهنگ انقلاب را به پیش بردند و به ما آموختند که با مستکبران سازش نکنیم و همواره حامی مستضعفان باشیم.
«جهاد کبیر» الگوی اصیل انقلاب اسلامی در مواجهه با دشمنان
کنعانی مقدم با اشاره به اینکه اصول سیاست خارجی ما در کنار قرآن و سیره اهل بیت(ع) ریشه در فرهنگ قیام امام حسین(ع) دارد، گفت: شعار اصلی جمهوری اسلامی «هیهات منا الذله» است و استکبارستیزی ما ریشه در این شعار دارد و قطعا سیاست خارجی ما باید بر این اصل استوار باشد.
وی در پایان اظهار کرد: بر مبنای این شعار و اصل است که دو جبهه حق و باطل تعریف می‌شود و در قانون اساسی اعلام شده است که نباید سلطه کفار و بیگانگان در حوزه‌های مختلف در کشور حاکم شود و این اصل برگرفته از آیات قرآن کریم و قیام امام حسین(ع) است. بنابراین «جهاد کبیر» الگوی اصیل انقلاب اسلامی در مواجهه با دشمنان و کفار بوده است که امروز هم باید تداوم بیابد.
مهدی مخبری
