حجت‌الاسلام طباطبایی‌نژاد عنوان کرد:
عاشورا؛ عینیت‌یافتگی «جهاد کبیر»
گروه سیاسی: عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با بیان اینکه قیام امام حسین(ع) نماد، عینیت و بالاترین تجلی جهاد کبیر است، گفت: منابر حسینی از این ظرفیت برخوردارند که با تبیین جهاد به عنوان وظیفه عبادی اجتماعی، شور مردم را با شعور حسینی بیامیزند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در هنگامه ماه محرم همواره با این سؤالات کلیدی مواجه هستیم که فلسفه قیام عاشورا چه بود؟ چرا امام حسین(ع) قیام کردند؟ عاشورا چه پیامی برای زندگی امروز سیاسی و اجتماعی ما دارد؟ منابر حسینی امسال باید بیشتر بر چه مفهومی از این قیام تکیه کنند؟
برای پاسخ به این سؤالات بهتر است کمی به سخنان چند ماه پیش رهبر معظم انقلاب رجوع کنیم؛ سخنانی که ایشان به مفهوم قرآنی «جهاد کبیر» و ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اشاره و بر ضرورت به کارگیری آن در مقابله با دشمن تأکید نمودند.
مقام معظم رهبری در سه سخنرانی پیاپی در خردادماه این مفهوم را بیان کردند و به تبیین آن بر مبنای قرآن پرداختند که به شرح ذیل است:
«امروز جنگ نظامی مطرح نیست؛ امروز برای کشور ما جنگ نظامیِ سنّتی و متعارف احتمال بسیار بسیار ضعیفی است لکن جهاد باقی است؛ جهاد یک چیز دیگر است. جهاد فقط به‌معنای قتال نیست، فقط به‌معنای جنگ نظامی نیست؛ جهاد یک معنای بسیار وسیع‌تری دارد. در بین جهادها جهادی هست که خدای متعال در قرآن آن را «جهاد کبیر» نام نهاده: وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا؛ در سوره مبارکه فرقان است؛ «بِه« یعنی به قرآن، «جٰهِدهُم بِه» یعنی به‌وسیله قرآن با آنها جهاد کن؛ جِهاداً کَبیرًا. این آیه در مکّه نازل شده. درست توجّه کنند جوان‌های عزیز! در مکّه جنگ نظامی مطرح نبود؛ پیغمبر و مسلمان‌ها مأمور به جنگ نظامی نبودند، کاری که آنها می‌کردند کار دیگری بود؛ همان کار دیگر است که خدای متعال در این آیه شریفه می‌گوید: وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا. آن کارِ دیگر چیست؟ آن کارِ دیگر، ایستادگی و مقاومت و عدم تبعیّت [است.] فَلا تُطِعِ الکٰفِرینَ وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا؛ از مشرکین اطاعت نکن. اطاعت نکردن از کفّار همان چیزی است که خدای متعال به آن گفته جهاد کبیر... جهاد اصغر، مجاهدت با دشمن است، منتها در بین جهاد اصغر یک جهاد هست که خدای متعال آن را «جهاد کبیر» نام نهاده که آن همین است. «جهاد کبیر» یعنی چه؟ یعنی اطاعت نکردن از دشمن، از کافر؛ از خصمی که در میدان مبارزه با تو قرار گرفته اطاعت نکن. اطاعت یعنی چه؟ یعنی تبعیّت؛ تبعیّت نکن. تبعیّت نکردن در کجا؟ در میدان‌های مختلف؛ تبعیّت در میدان سیاست، در میدان اقتصاد، در میدان فرهنگ، در میدان هنر. در میدان‌های مختلف از دشمن تبعیّت نکن؛ این شد «جهاد کبیر». این تبعیّت نکردن آن‌قدر مهم است که خدای متعال پیغمبر خود را مکرّر به آن توصیه می‌کند. آیه تکان‌دهنده اوّل سوره مبارکه احزاب: بِسمِ‌اللهِ‌الرَّحمنِ‌الرَّحیم * یٰاَیُّهَا النَّبِیُّ اتَّقِ اللهَ وَ لا تُطِعِ الکٰفِرینَ؛ [میفرماید] «اِتَّقِ اللهَ وَ لا تُطِعِ الکفِرین»! پیغمبر! تقوا داشته باش و از کافران تبعیّت نکن؛ اِنَّ اللهَ کانَ عَلیمًا حکیمًا، ما میدانیم مشکلات تو را، ما میدانیم فشارهایی که بر تو وارد می‌کنند تا تو را وادار به تبعیّت کنند -تهدید می‌کنند، تطمیع می‌کنند- امّا شما مراقب امر و نهی الهی باش، اِتَّقِ اللهَ، حواست جمع باشد. وَ لا تُطِعِ الکٰفِرین؛ این اطاعت نکردن از کافرین، آن چیز بزرگ و مهمّی است که خدای متعال با این لحن با پیغمبرش حرف می‌زند». (بیانات در دانشگاه افسرى و تربیت پاسداری امام حسین(ع)، ۳ خرداد ۱۳۹۵).
«باید دشمن را شناخت، نقشه او را فهمید و از تبعیّت دشمن سر باز زد -عرض کردیم که قرآن این عدم تبعیّت را «جهاد کبیر» نام نهاده است». (بیانات در مراسم بیست و هفتمین سالگرد رحلت امام خمینی، ۱۴ خرداد ۱۳۹۵).
«میخواهند کاری کنند که نظام اسلامی از عناصری که در درون او است و مایه‌ی اقتدار او است، تهی بشود و خالی بشود. وقتی ضعیف شد، وقتی عناصر قدرت در او نبود، وقتی اقتدار نبود، دیگر از بین بردنش و کشاندنش به این سَمت و به آن سَمت، کار مشکلی برای ابرقدرت‌ها نخواهد بود؛ میخواهند او را وادار کنند به تبعیّت. اینجا جای همان جهاد کبیری است که من چند روز قبل از این مطرح کردم؛ فَلا تُطِعِ الکٰفِرینَ وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا... جهاد کبیر یعنی این؛ جهاد برای عدم تبعیّت، برای عدم دنباله‌روی از دشمن».( بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری، ۶ خرداد ۱۳۹۵).
حال بی‌مناسبت نیست که در گفت‌وگو با کارشناسان، قیام امام حسین(ع) در روز عاشورا از منظر مفهوم قرآنی «جهاد کبیر» و کاربرد آن در تعاملات سیاسی و بین‌المللی مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد.
حماسه حسینی؛ عینیت‌یافتگی جهاد کبیر
حجت‌الاسلام و المسلمین سیدصادق طباطبایی نژاد، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا درباره نسبت میان حماسه حسینی و مفهوم قرآنی«جهاد کبیر» گفت: قیام امام حسین(ع) نماد، عینیت و بالاترین تجلی جهاد کبیر است که امام حسین(ع) با کمترین عده و عده دست از جهاد در راه خدا برنداشت و مسیر حق را تا نهایت ادامه دادند تا بتوانند پیام خود را برسانند.
وی در تشریح شرایط زمان یزید که جهاد کبیر را به تنها گزینه پیش روی امام حسین(ع) تبدیل کرده بود، گفت: بعد از مرگ معاویه، شرایط جامعه اسلامی به گونه‌ای شد که امام حسین(ع) زیر بار بیعت یزید نرفتند. معاویه این سیاست و کیاست را داشت که خود را با امام حسین(ع) مواجه نکند و جاذبه اجتماعی که امام حسین(ع) در میان مردم داشت را فعال نساخته و خاموش نگه دارد ولی یزید این سیاست را نداشت و باعث شد که امام حسین(ع) قیام کند و فطرت‌های به خواب رفته جامعه را با قیام و شهادت خود بیدار کند و یک تحول درونی، اجتماعی و سیاسی بزرگی را در جامعه آن زمان ایجاد کند.
با لبخند به دشمنان فرجامی جز فرجام عمر سعد نخواهیم داشت
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس عنوان کرد: امروز هم ما هیچ بهانه‌ای نداریم که با وجود این چنین الگوی عظیمی از اهداف الهی و ارزش‌های اسلامی در مقابل دشمنان کوتاه بیاییم. از ابتدای انقلاب تاکنون ما شرایط مختلفی از جمله ترورها، دفاع مقدس، تحریم‌ها و ... را پشت سر گذاشتیم و خوشبختانه مردم از همه این آزمون‌ها سربلند بیرون آمدند. مسئولان نیز با وجود نگاه‌های متفاوتی که دارند تحت چتر ولایت فقیه و رهبری نظام هستند و در این مسیر گام برمی‌دارند.
وی با بیان اینکه حرکت در مسیر امام حسین(ع) است که امروز باعث اقتدار و عزت ما در برابر دشمنان شده است، گفت: اگر از این راه دست برداریم و بخواهیم با دست دادن به دشمنان طی مسیر کنیم فرجامی جز فرجام عمر سعد نصیب‌مان نخواهد شد. ما برای عزت و سربلندی دنیای خودمان نیز اگر بخواهیم قدم برداریم باید راه امام حسین(ع) را ادامه بدهیم و قرآن هم راهی غیر از این را برای ما ترسیم نکرده است.
منابر حسینی شور را با شعور گره بزنند
طباطبایی‌نژاد درباره ظرفیت منابر حسینی در تعمیق مفاهیم اصولی و بنیانی مانند جهاد کبیر گفت: قیام امام حسین(ع) مشحون و آکنده از پیام‌های سیاسی و اجتماعی است. قیام امام حسین(ع) در راستای ایفای وظایف اجتماعی بود نه وظایف فردی، لذا منابر حسینی باید به تبیین وظایف عبادی اجتماعی که اوج آن حرکت امام حسین(ع) بود بپردازند.
وی تأکید کرد: متأسفانه بعضی در این امر کوتاهی می‌کنند و کسانی که به تبیین این مفاهیم و اصول قرآنی می‌پردازند در راستای حرکت امام حسین(ع) گام برمی‌دارند و به حفظ انقلاب کمک می‌کنند. لذا لازم است عزداران، مداحان و سخنرانان تنها به شور حسینی دل نسپرند و این شور را با شعور حسینی بیامیزند.
مهدی مخبری
برای پاسخ به این سؤالات بهتر است کمی به سخنان چند ماه پیش رهبر معظم انقلاب رجوع کنیم؛ سخنانی که ایشان به مفهوم قرآنی «جهاد کبیر» و ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اشاره و بر ضرورت به کارگیری آن در مقابله با دشمن تأکید نمودند.
مقام معظم رهبری در سه سخنرانی پیاپی در خردادماه این مفهوم را بیان کردند و به تبیین آن بر مبنای قرآن پرداختند که به شرح ذیل است:
«امروز جنگ نظامی مطرح نیست؛ امروز برای کشور ما جنگ نظامیِ سنّتی و متعارف احتمال بسیار بسیار ضعیفی است لکن جهاد باقی است؛ جهاد یک چیز دیگر است. جهاد فقط به‌معنای قتال نیست، فقط به‌معنای جنگ نظامی نیست؛ جهاد یک معنای بسیار وسیع‌تری دارد. در بین جهادها جهادی هست که خدای متعال در قرآن آن را «جهاد کبیر» نام نهاده: وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا؛ در سوره مبارکه فرقان است؛ «بِه« یعنی به قرآن، «جٰهِدهُم بِه» یعنی به‌وسیله قرآن با آنها جهاد کن؛ جِهاداً کَبیرًا. این آیه در مکّه نازل شده. درست توجّه کنند جوان‌های عزیز! در مکّه جنگ نظامی مطرح نبود؛ پیغمبر و مسلمان‌ها مأمور به جنگ نظامی نبودند، کاری که آنها می‌کردند کار دیگری بود؛ همان کار دیگر است که خدای متعال در این آیه شریفه می‌گوید: وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا. آن کارِ دیگر چیست؟ آن کارِ دیگر، ایستادگی و مقاومت و عدم تبعیّت [است.] فَلا تُطِعِ الکٰفِرینَ وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا؛ از مشرکین اطاعت نکن. اطاعت نکردن از کفّار همان چیزی است که خدای متعال به آن گفته جهاد کبیر... جهاد اصغر، مجاهدت با دشمن است، منتها در بین جهاد اصغر یک جهاد هست که خدای متعال آن را «جهاد کبیر» نام نهاده که آن همین است. «جهاد کبیر» یعنی چه؟ یعنی اطاعت نکردن از دشمن، از کافر؛ از خصمی که در میدان مبارزه با تو قرار گرفته اطاعت نکن. اطاعت یعنی چه؟ یعنی تبعیّت؛ تبعیّت نکن. تبعیّت نکردن در کجا؟ در میدان‌های مختلف؛ تبعیّت در میدان سیاست، در میدان اقتصاد، در میدان فرهنگ، در میدان هنر. در میدان‌های مختلف از دشمن تبعیّت نکن؛ این شد «جهاد کبیر». این تبعیّت نکردن آن‌قدر مهم است که خدای متعال پیغمبر خود را مکرّر به آن توصیه می‌کند. آیه تکان‌دهنده اوّل سوره مبارکه احزاب: بِسمِ‌اللهِ‌الرَّحمنِ‌الرَّحیم * یٰاَیُّهَا النَّبِیُّ اتَّقِ اللهَ وَ لا تُطِعِ الکٰفِرینَ؛ [میفرماید] «اِتَّقِ اللهَ وَ لا تُطِعِ الکفِرین»! پیغمبر! تقوا داشته باش و از کافران تبعیّت نکن؛ اِنَّ اللهَ کانَ عَلیمًا حکیمًا، ما میدانیم مشکلات تو را، ما میدانیم فشارهایی که بر تو وارد می‌کنند تا تو را وادار به تبعیّت کنند -تهدید می‌کنند، تطمیع می‌کنند- امّا شما مراقب امر و نهی الهی باش، اِتَّقِ اللهَ، حواست جمع باشد. وَ لا تُطِعِ الکٰفِرین؛ این اطاعت نکردن از کافرین، آن چیز بزرگ و مهمّی است که خدای متعال با این لحن با پیغمبرش حرف می‌زند». (بیانات در دانشگاه افسرى و تربیت پاسداری امام حسین(ع)، ۳ خرداد ۱۳۹۵).
«باید دشمن را شناخت، نقشه او را فهمید و از تبعیّت دشمن سر باز زد -عرض کردیم که قرآن این عدم تبعیّت را «جهاد کبیر» نام نهاده است». (بیانات در مراسم بیست و هفتمین سالگرد رحلت امام خمینی، ۱۴ خرداد ۱۳۹۵).
«میخواهند کاری کنند که نظام اسلامی از عناصری که در درون او است و مایه‌ی اقتدار او است، تهی بشود و خالی بشود. وقتی ضعیف شد، وقتی عناصر قدرت در او نبود، وقتی اقتدار نبود، دیگر از بین بردنش و کشاندنش به این سَمت و به آن سَمت، کار مشکلی برای ابرقدرت‌ها نخواهد بود؛ میخواهند او را وادار کنند به تبعیّت. اینجا جای همان جهاد کبیری است که من چند روز قبل از این مطرح کردم؛ فَلا تُطِعِ الکٰفِرینَ وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا... جهاد کبیر یعنی این؛ جهاد برای عدم تبعیّت، برای عدم دنباله‌روی از دشمن».( بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری، ۶ خرداد ۱۳۹۵).
حال بی‌مناسبت نیست که در گفت‌وگو با کارشناسان، قیام امام حسین(ع) در روز عاشورا از منظر مفهوم قرآنی «جهاد کبیر» و کاربرد آن در تعاملات سیاسی و بین‌المللی مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد.
حماسه حسینی؛ عینیت‌یافتگی جهاد کبیر
حجت‌الاسلام و المسلمین سیدصادق طباطبایی نژاد، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا درباره نسبت میان حماسه حسینی و مفهوم قرآنی«جهاد کبیر» گفت: قیام امام حسین(ع) نماد، عینیت و بالاترین تجلی جهاد کبیر است که امام حسین(ع) با کمترین عده و عده دست از جهاد در راه خدا برنداشت و مسیر حق را تا نهایت ادامه دادند تا بتوانند پیام خود را برسانند.
وی در تشریح شرایط زمان یزید که جهاد کبیر را به تنها گزینه پیش روی امام حسین(ع) تبدیل کرده بود، گفت: بعد از مرگ معاویه، شرایط جامعه اسلامی به گونه‌ای شد که امام حسین(ع) زیر بار بیعت یزید نرفتند. معاویه این سیاست و کیاست را داشت که خود را با امام حسین(ع) مواجه نکند و جاذبه اجتماعی که امام حسین(ع) در میان مردم داشت را فعال نساخته و خاموش نگه دارد ولی یزید این سیاست را نداشت و باعث شد که امام حسین(ع) قیام کند و فطرت‌های به خواب رفته جامعه را با قیام و شهادت خود بیدار کند و یک تحول درونی، اجتماعی و سیاسی بزرگی را در جامعه آن زمان ایجاد کند.
طباطبایی‌نژاد اظهار کرد: براین اساس می‌توان گفت قیام امام حسین(ع) بهترین الگوی جهاد کبیر و جهاد فی سبیل الله است. اینکه گفته می‌شود ائمه اطهار و اهل بیت(ع) قرآن ناطق هستند یعنی الگوی عملی زندگی برای مؤمنان هستند و قرار است این الگوها انسان را رشد دهند زیرا آینه تمام نمای آیات قرآن هستند و بالاترین درجات آیات قرآن، آیات جهاد است که در سخت‌ترین شرایط مومنان باید ایمان خود را حفظ کنند و از این جهت امام حسین(ع) بهترین الگوی جهاد در راه خداست.
با لبخند به دشمنان فرجامی جز فرجام عمر سعد نخواهیم داشت
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس عنوان کرد: امروز هم ما هیچ بهانه‌ای نداریم که با وجود این چنین الگوی عظیمی از اهداف الهی و ارزش‌های اسلامی در مقابل دشمنان کوتاه بیاییم. از ابتدای انقلاب تاکنون ما شرایط مختلفی از جمله ترورها، دفاع مقدس، تحریم‌ها و ... را پشت سر گذاشتیم و خوشبختانه مردم از همه این آزمون‌ها سربلند بیرون آمدند. مسئولان نیز با وجود نگاه‌های متفاوتی که دارند تحت چتر ولایت فقیه و رهبری نظام هستند و در این مسیر گام برمی‌دارند.
وی با بیان اینکه حرکت در مسیر امام حسین(ع) است که امروز باعث اقتدار و عزت ما در برابر دشمنان شده است، گفت: اگر از این راه دست برداریم و بخواهیم با دست دادن به دشمنان طی مسیر کنیم فرجامی جز فرجام عمر سعد نصیب‌مان نخواهد شد. ما برای عزت و سربلندی دنیای خودمان نیز اگر بخواهیم قدم برداریم باید راه امام حسین(ع) را ادامه بدهیم و قرآن هم راهی غیر از این را برای ما ترسیم نکرده است.
منابر حسینی شور را با شعور گره بزنند
طباطبایی‌نژاد درباره ظرفیت منابر حسینی در تعمیق مفاهیم اصولی و بنیانی مانند جهاد کبیر گفت: قیام امام حسین(ع) مشحون و آکنده از پیام‌های سیاسی و اجتماعی است. قیام امام حسین(ع) در راستای ایفای وظایف اجتماعی بود نه وظایف فردی، لذا منابر حسینی باید به تبیین وظایف عبادی اجتماعی که اوج آن حرکت امام حسین(ع) بود بپردازند.
وی تأکید کرد: متأسفانه بعضی در این امر کوتاهی می‌کنند و کسانی که به تبیین این مفاهیم و اصول قرآنی می‌پردازند در راستای حرکت امام حسین(ع) گام برمی‌دارند و به حفظ انقلاب کمک می‌کنند. لذا لازم است عزداران، مداحان و سخنرانان تنها به شور حسینی دل نسپرند و این شور را با شعور حسینی بیامیزند.
مهدی مخبری
