20 ویژگی و خاصیت مهم نماز/ مهلتی برای تلاوت قرآن

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، عباس سلیمی، خادم القرآن و پیشکسوت قرآنی کشور طی سخنانی در رابطه با این مسئله که «چرا نماز بخوانیم؟» با بیان اینکه پرداختن به این سؤال که آیا خداوند به عبادت ما نیاز دارد یا نه؟ اظهار کرد: این سؤالی است که نه تنها کسانی که نماز نمی‌خوانند، بلکه گروه کثیری از کسانی نیز که نماز می‌خوانند آن را مطرح می‌کنند که چرا نماز می‌خوانیم و با خواندن یا نخواندن نماز چه اتفاقی رخ خواهد داد و آثار مثبت و منفی این کار یا ترک آن چه خواهد بود؟

وی در ادامه با اشاره به اینکه اگر بخواهیم به این سؤال پاسخ دهیم، پاسخ ما باید خیلی جامع باشد و با دادن پاسخ مقطعی و برشی نمی‌توانیم به حقیقت دست پیدا کنیم؟ بیان کرد: ما برای آن که به این سؤال پاسخ دهیم که چرا نماز می‌خوانیم؟ اول باید به این بپردازیم که اصلاً عبادت چیست و آیا عبادت، لازمه زندگی انسان است؟ عبادت که مترادف آن پرستش می‌شود، آیا در زندگی ضرورتی دارد یا انسان، می‌تواند بدون اینکه معبودی داشته باشد یا به مفهوم عبادت توجه کند، زندگی را سپری کند؟

سلیمی در ادامه افزود: آنچه که در تاریخ بشریت تاکنون به ثبت رسیده، نشانگر این است که پرستش فی النفسه یک سابقه دیرینه در تاریخ بشر دارد و هیچ‌گاه نبوده که این نیاز فطری بشر نادیده گرفته شده باشد و یا تعطیل باشد به خاطر اینکه بشر در یک تعریف اساسی، موجودی است آمیخته از دو بخش جسم و روح و همه مکاتب نیز به این امر اعتقاد دارند.

پیشکسوت قرآنی کشور تصریح کرد: در حقیقت این انسان از منظر معارف اسلامی، موجودی است که پا در خاک و سر در آسمان دارد. کالبد او از خاک تیره و لجن آفریده شده، اما سرشت درون او به خاطر مدالی که خالق این جهان تحت عنوان «نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ» به او داده در حقیقت یک سرشت خدایی و نورانی است به همین خاطر است که در بین انواع موجوداتی که در این عالم هستند، خداوند فقط بعد از آفرینش انسان این عمل را تحسین کرد و فرمود «فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ».

وی در ادامه با اشاره به اینکه خداوند متعال موجودات عظیم فراوانی را خلق کرده ولی برای هیچ کدام این عبارت تحسین را به کار نبرده است، ادامه داد: به همین خاطر است که مسئولیت جانشینی روی کره خاکی را به انسان واگذار کرده است.

سلیمی با بیان اینکه در حقیقت با این وصف، پرستش یعنی ارتباط ویژه بین مخلوق و خالق، اظهار کرد: در این زمینه یک نوع حس جدانشدنی از آغاز تاکنون بوده است و تا انتها نیز خواهد بود، منتها برخی از افراد، مسیر را اشتباه می‌روند، برخی خدا را می‌پرستند، برخی خدایان دیگری دارند که انواع آن را از بت‌پرستی‌های دوران جاهلیت گرفته تا بت‌پرستی‌های نوین که نظیر آن را در کشورهایی مانند تایلند و هندوستان که در آن 133000 خدا برای فرقه‌های مختلف وجود دارد مشاهده می‌کنیم.

پیشکسوت قرآنی کشور در ادامه با اشاره به اینکه در کشور تایلند پرستش در کثیف‌ترین شکل غیر قابل طرح وجود دارد و این پرستش، نشانگر سقوط انسان‌هاست، گفت: مدت‌ها است که بحث شیطان‌پرستی نیز عارضه‌ای است که گریبان بشریت را گرفته است. این امر در خارج از کشور بیشتر وجود دارد و در داخل کشور نیز متاسفانه این مسئله در برخی نقاط مشاهده شده است.

وی افزود: بحثی که ما در مقوله نماز و معارف اسلامی مطرح می‌کنیم، ناظر به کسانی است که خداپرستند و خداوند خالق و رزاق زمین را به عنوان معبود خود انتخاب کرده‌اند و به عنوان اینکه عبادت را یک نیاز روحی بشر تلقی می‌کنند در این رابطه راه را انتخاب کردند.

سلیمی در ادامه با بیان اینکه نه فقط در اسلام، بلکه در ادیان گذشته نیز این امر وجود داشته است، تصریح کرد: در تمام ادیان، بحث پرستش از اولین ارکانی بوده که بحث می‌شده است و این قضیه در کتب آسمانی مانند تورات و انجیل مطرح شده است.

پیشکسوت قرآنی کشور در ادامه تصریح کرد: در یک عبارت کوتاه می‌توانیم نتیجه بگیریم که اگر اهل بندگی نباشیم و خدا را به عنوان خالق و معبود در نظر نگیریم، طعمه شیاطین می‌شویم و همه انسان‌ها چنین سرنوشتی در انتظارشان است. آیه 17 سوره مبارکه اعراف به این قضیه اشاره دارد که شیطان انسان را تهدید می‌‌کند و به خداوند متعال می‌گوید «ثُمَّ لَآتِيَنَّهُمْ مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَيْمَانِهِمْ وَعَنْ شَمَائِلِهِمْ وَلَا تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شَاكِرِينَ»،‌ «آنگاه از پيش رو و از پشت‏ سرشان و از طرف راست و از طرف چپشان بر آنها مى‏‌تازم و بيشترشان را شكرگزار نخواهى يافت».

وی در ادامه با اشاره اینکه یکی از اساتید در این زمینه فرموده‌اند که در حقیقت شش جهت کلی وجود دارد و شیطان در این آیه تنها در مورد چهار جهت اجازه داشته است تا سخن بگوید و نتوانسته است تا در رابطه با دو جهت دیگر یعنی زمین و آسمان حرفی بزند، اظهار کرد: استاد ما در این زمینه با اشاره به دو جهتی که شیطان، اجازه سخن گفتن درباره آن را نداشته است یعنی زمین و آسمان، فرمودند که کسی از این تهدیدات شیطان، نجات پیدا خواهد کرد که دست در آسمان و پیشانی بر زمین داشته باشد یعنی اگر کسی اهل سجده و نماز و دعا باشد، امکان ندارد که شیطان بتواند او را از راه راست به در کند.

سلیمی در ادامه با اشاره به آیه «وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ» در رابطه با علت آفرینش انسان از دیدگاه قرآن کریم، تصریح کرد: خداوند متعال در قرآن کریم به این امر اشاره کرده است که من انسان را برای عبادت و پرستش آفریدم که البته نماز یکی از مظاهر تجلی عبادت است و ما انواع عبادت‌های گوناگون داریم که پرداختن به آن خود بحث مستقلی را می‌طلبد.

پیشکسوت قرآنی کشور با بیان اینکه اگر ما این دیدگاه را بپذیریم به این بحث می‌رسیم که ما از نظر اسلام سه نوع عبادت داریم که در یک تقسیم‌بندی کلی عبارتند از عبادت بدنی، مالی و فکری،‌ اظهار کرد: عبادت بدنی شامل مواردی مانند نماز، روزه، حج و ...، عبادت مالی مانند خمس، زکات و ... و عبادت فکری نیز شامل مواردی مانند اندیشیدن، تعقل و ... می‌شود.

وی در ادامه با بیان اینکه در مکتب ما تفکر نیز عبادت است و روایاتی داریم که طبق آن ساعتی تفکر و اندیشیدن به اندازه هفتاد سال عبادت پاداش دارد، افزود: اگر جامعه‌ ما و تمامی جوامع، اهل این عبادت نوع سوم یعنی اندیشیدن بود و فکر می‌کرد، این همه بدبختی گریبان بشر را نمی‌گرفت.

سلیمی بیان کرد: نکته‌ای که در بحث عبادت مطرح است این است که باید تلاش کنیم عبادات ما برخوردار از روح باشد؛ چرا که روح عبادت از جسم عبادت، بسیار مهمتر است به همین خاطر یکی دیگر از گرفتاری‌هایی که در جامعه وجود دارد این است که پاره‌ای از مردم نماز می‌خوانند ولی چون عبادت ایشان روح ندارد، نمازشان نیز تاثیر ندارد و با اینکه نماز می‌خوانند، اما گناه نیز می‌کنند در حالی که اصلا فلسفه نماز این نیست. اگر به نماز درست نگاه کنیم متوجه می‌شویم که نماز چندین حکمت دارد که یکی از آن‌ها به تعبیر قرآن کریم «إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ» است.

پیشکسوت قرآنی کشور در ادامه با اشاره به اینکه اگر نمازگزاری مرتکب جرم شد، این شخص نمازگزار حقیقی نیست و فقط نماز را می‌خواند، اظهار کرد: نکته ظریفی در سرتاسر قرآن وجود دارد که از رهگذر تدبر به دست ما می‌آید و آن این است که در هیچ جای قرآن به ما دستور نداده که نماز بخوانید بلکه دستور به اقامه نماز داده شده است که معنی آن بسیار فراتر از خواندن صرف نماز است.

وی با بیان اینکه اگر امت اسلام، واقعا معتقد بود و فقط خدا را پرستش می‌کرد، در آن صورت فرهنگ اسلام و نماز حاکم می‌شد؛ چراکه نماز خواندن درواقع الف الفبای این فرهنگ وسیع و دریای نجات است، تصریح کرد: در عالم تشیع، علاوه بر اصول اساسی دین، 10 فروع دین نیز وجود دارد که در یک کلمه، هدف از وضع تمام این عبادت‌ها یاد خدا و نزدیکی به خداوند است. البته در برپایی نماز نیت الهی نیز بسیار مد نظر است؛ چراکه برخی قربة الی‌الله نماز می‌خوانند ولی برخی قربة الا الله و این نوع نماز نمی‌تواند، انسان را به سعادت برساند.

سلیمی در ادامه افزود: پاسخ اینکه چرا نماز بخوانیم؟ در یک کلمه این است نماز را برای خود می‌خوانیم. نماز در حقیقت نیاز ماست برای رسیدن به تکامل و خوشبختی و دیگر اینکه خداوند هیچ نیازی به نماز ما ندارد. اگر پدر و مادری فرزندان خود را تشویق می‌کنند که درس بخوانند، این در حقیقت برای خودشان نیست، بلکه برای سعادت طفل خود است و از روی عشق این کار را می‌کنند پس نماز نیز به خاطر عشق خداوند در حق ماست. نماز، اولین عملی است که بر پیامبر(ص) واجب شد. در تعابیر پیامبر(ص) از نماز تحت عنوان «الصلاة عمود الدین» یاد شده یعنی نماز ستون دین است و این تعبیر، کنایه از این دارد که اگر کسی نماز را از زندگی خود کنار گذارد، تمام عقاید او ویران می‌شود.

پیشکسوت قرآنی کشور در ادامه با بیان اینکه خداوند متعال در حقیقت، نماز را براساس سه محور حکمت‌ها، مصالح و منافع تشریع نموده است و البته برای انجام آن نیز از باب لطف پاداش منظور کرده، تصریح کرد: از تعبیرات دیگری که در مورد نماز می‌توان به آن اشاره کرد، این است که «الصلاة معراج المؤمن»، «نماز وسیله ترقی انسان به سوی آسمان است».

وی با اشاره به اینکه در اراده اولیه الهی، جای انسان در بهشت بوده است و فرود آمدن انسان بر روی کره خاکی به واسطه حسادت و فریب ابلیس اتفاق افتاد، گفت: انسان به زندگی در چنین شرایطی محکوم شده است و راهی جز بازگشت به همان آسمان و معنویت ندارد. وسیله برگشت در این مسیر، نردبانی است که پلکان آن نماز و قرآن است، ولا غیر و اگر کسی بخواهد به این عروج برسد، باید از این طریق وارد شود.

سلیمی در ادامه با بیان اینکه فاصله بین ایمان و کفر، نماز است و در روایت آمده است که «مَنْ تَرَكَ صَلَاتَهُ مُتَعَمِّداً فقد كفر؛ کسى که نماز واجب را ترک کند، بدون علت کافر است»، اظهار کرد: هیچ شریعتی، خالی از نماز نبوده است و خداوند متعال به همه پیامبران و اهل خانه ایشان برای اقامه نماز دستور داده است. نماز، فرمان خداوند است و هیچ بنده‌ای را نشاید که از امر خدا غافل شود. نماز، موجب بازداشتن انسان از گناه است، نماز، سبب پاکیزگی روح و پاک شدن از کبر و غرور و نیل به خوشبختی است.

وی افزود:‌ نماز در حقیقت اظهار تشکر از نعمات فراوان خداوند و تقویت‌کننده روح بندگی و روح انضباط در زندگی شخصی و اجتماعی است. نماز، اصلی‌ترین عامل ارتباط مستقیم با خدا و موجب طهارت جسم و جان است و اقامه آن باید عملاً در زندگی پیاده شود.

پیشکسوت قرآنی کشور در ادامه با بیان اینکه نمازها به دو دسته واجب و مستحب تقسیم شده است، تصریح کرد: از نمازهای واجب، می‌توان به نماز یومیه، قضای نماز، نماز قضای پدر و مادر که بر فرزند ذکور ارشد واجب است، نماز آیات، نماز میت، نماز طواف زیارت، نماز طواف نساء، نمازی که به واسطه قسم و نذر واجب می‌شود و ... و از نمازهای مستحب نیز می‌توان به نماز شب، نماز جمعه، نوافل نماز، نماز عید قربان، نماز عید فطر، نماز اول ماه و ... اشاره کرد.

سلیمی گفت: مهمترین پیامی که در مقوله نماز وجود دارد، بحث توجه به روح و پیام نماز است که عبارت از یاد خدا است. نمازگزار باید بداند که در حال گفت‌وگو با خداست. در رساله امام سجاد(ع) آمده است که حق نماز این است که بدانی با آن در پیشگاه خدا حاضر می‌شوی و این عمل با غفلت و آلودگی سازگار نیست.

وی ادامه داد: در حقیقت، نماز، گفت‌وگوی با خداست و نمازگزار حقیقی کسی است که قلب خود را متوجه خدا کند، در نماز، چشم خود را پائین اندازد و دل خود را متوجه آسمان کند، برای مردم طلب خیرخواهی کند، بدخواه مردم و خلق خدا نباشد و به حقوق مردم تجاوز نکند. از احکام نماز این است که اگر به سوی قبله ایستادی و طلبکاری آمد، باید نماز را متوقف کنی و اول، حق مردم را بدهی و سپس، به نماز ادامه دهی.

پیشکسوت قرآنی کشور در ادامه افزود: نماز غیر از اینکه انسان را به آرامش روحی می‌رساند، خدا را بر انسان ناظر می‌کند و جرایم را از زندگی انسان دور می‌کند. وقتی حضرت مریم(س) از دنیا رفتند، فرزندشان حضرت عیسی(ع) بسیار غصه‌دار بودند تا اینکه مادر را در رؤیا دیده و از ایشان سؤال کرد که آیا شما آرزویی هم دارید که حضرت مریم(س) فرمودند بلی! دو آرزو دارم که به دنیا برگردم و در روزهای گرم تابستان روزه بگیرم و در شب‌های طولانی زمستان نماز گزارم.

سلیمی با اشاره به ایام تاسوعا و عاشورای حسینی، بیان کرد: امام حسین(ع) در شب عاشورا برادر خود حضرت عباس(ع) را مأمور کردند که از دشمن مهلت بگیرد تا بتوانند شب را تا صبح به تلاوت قرآن و اقامه نماز بپردازند. امام حسین(ع) حتی در آن شرایط جنگی نیز لحظه‌ای از نماز و قرآن کوتاهی نکردند.

وی در ادامه با اشاره به آیات چهار و پنج سوره مبارکه ماعون «فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ» و «الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ» به ضرورت توجه ویژه به نماز و حضور قلب در آن پرداخت و با اشاره به روایتی از امام رضا(ع)، افزود: بنا به فرموده امام رضا(ع)، یکی از یاران امام علی(ع) به نام قیس، چنان در نماز خود غرق عبادت می‌شد که وقتی در حال نماز یک افعی سیاه نزدیک به وی شد، با کمال حضور قلب به نماز خود ادامه داد.

پیشکسوت قرآنی کشور در ادامه با بیان اینکه اگر انسان این راه را عاشقانه جلو آمد، باید بداند که نماز، آداب و فرهنگ ویژه خود را دارد، با اشاره به آیات سوره مبارکه مدثر و پرسش و پاسخ بهشتیان از دوزخیان، تصریح کرد: دوزخیان اولین دلیل جهنمی شدن خود را در این آیات، نخواندن نماز می‌دانند.

سلیمی در ادامه با بیان اینکه نمازگزار آداب و فرهنگی دارد که به عنوان انسان شایسته به مردم خدمت می‌کند و خدمت به خلق‌الله و مردم را مکمل نماز و پرستش خدا می‌بیند،‌ اظهار کرد: اگر ما به دنبال سعادت خود باشیم باید در حقیقت به نماز توجه بسیار جدی داشته باشیم و به این نکته دقت کنیم که علی(ع) آنقدر به نماز عشق می‌ورزید و غرق در عبادت می‌شد که در یک جنگ برای بیرون آوردن تیر از پای مبارک ایشان این کار را در حال نماز ایشان انجام دادند.

وی در ادامه با اشاره به بیست ویژگی و خاصیت نماز بیان کرد: نماز، گفت‌و‌گو با خدا و تشکر از خداست، نماز را علاوه بر ما همه موجودات انجام می‌دهند، کسی ما را مجبور به نماز خواندن نمی‌کند، نشانه بندگی و عبودیت است، اجرای فرمان خداست، موجب نزدیکی به خداوند بزرگ است، نردبان ترقی و تکامل ماست، وسیله یاری جستن از خداست، ستون دین و اعتقادات و زندگی ماست، وسیله پاک شدن از گناهان است، مانع ارتکاب گناه است، موجب آرامش روحی است، مایه طهارت جسم و جان است، تقویت کننده روح ایمان است، بهترین عامل ارتباط مستقیم با خداوند است، موجب پاک شدن از کبر و غرور است، سبک شمردن نماز، موجب محرومیت از شفاعت است، ترک عمدی نماز موجب کفر و بدبختی و عامل سقوط در دوزخ است، نیت خالص و حضور قلب دو اصل اساسی نماز است، در زندگی در صورت فوت نماز، قضای آن واجب و بعد از مرگ نیز بر ورثه واجب است.

پیشکسوت قرآنی کشور در پایان با بیان اینکه نماز، بارش رحمت الهی است و ما باید خود را در معرض این باران پر مهر قرار دهیم، تصریح کرد: خداوند متعال به نماز ما هیچ نیازی ندارد ولی اگر انسان در برابر خالق و خداوند یکتا قامت دوتا نکند، در برابر مخلوق سر خم خواهد کرد.