یاداشت وارده/
گسستگی رفتار مذهبی و اقتصادی در ماه محرم
گروه اقتصاد: گاهی در هیئت‌ها، مساجد و حسینیه‌ها به شیوه مطلوبی سینه‌زنی می‌کنیم اما با خروج از آن وضعیت، از کم‌کاری، گرانفروشی و کلاه گذاشتن سر مشتری دریغ نمی‌کنیم؛ بنابراین باید از ظرفیت محرم و صفر برای رفتارسازی اقتصادی به خوبی استفاده کنیم.
محمدجواد توکلی، عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، قرار داده، به بررسی گسستگی رفتار مذهبی و اقتصادی در ماه محرم پرداخته است که متن این یادداشت در ادامه می‌آید:
برخی رفتارهای متناقض در ماه محرم
همیشه برای من سؤال بوده که گاهی ما در هیئت‌ها، مساجد و حسینیه‌ها به شیوه مطلوبی سینه‌زنی می‌کنیم، ولی هنوز شور سینه زنی‌مان فروکش نکرده و از هیئت خارج نشد‌ه‌ایم که رفتارهای اجتماعی و اقتصادی نامناسبی را به نمایش می‌گذاریم.
ممکن است در راه برگشت از هیئت، سرعت غیرمجاز داشته باشیم، روی خط عابر پیاده بایستیم، و احیانا از چراغ قرمز هم رد بشویم. در محل کار و مغازه‌هایمان هم کم‌کاری می‌کنیم و گاه از کلاه گذاشتن سر مشتری یا گرانفروشی هم دریغ نمی‌کنیم.
از ظرفیت رفتارسازی محرم و صفر به خوبی استفاده نکرده‌ایم
سؤال این است که چرا شور حسینی ما تبدیل به رفتار حسینی در جامعه و بازار نمی‌شود؟ شاید اینکه در تکیه‌ها و حسینیه‌ها تأکید می‌شود که فقط به سینه‌زنی اکتفا نشود و مجالس سخنرانی و وعظ هم برقرار شود، ریشه در همین نکته دارد که می‌خواهیم با عزاداری، فرهنگ‌سازی اجتماعی و اقتصادی هم انجام دهیم.
در مورد اینکه مجالس ما چقدر توانسته‌اند در این زمینه موفق باشند، نمی‌شود قضاوت کاملی کرد ولی به هر حال به نظر می‌رسد که ما از ظرفیت فرهنگ‌سازی و رفتارسازی محرم و صفر به خوبی استفاده نکردیم.
موعظه اقتصادی امام حسین(ع) در روز عاشورا
این درس را می‌توان از امام حسین(ع) گرفت که در میانه کارزار هم دست از موعظه و حتی موعظه اقتصادی بر نمی‌دارند؛ آنجا که در مواجهه با هلهله دشمن برای نشنیدن سخنان حضرت می‌فرمایند: رفتار شما ریشه در حرام‌خوری شما دارد؛ چرا که شکم‌هایتان از مال حرام پر شده است.
در بحث رفتارسازی باید توجه کنیم که برخی از رفتارها به خاطر تکرار، تبدیل به عادت رفتاری می‌شوند. اصلاح عادت‌های رفتاری به‌خصوص هنگامی‌که عمومیت یابند، بسیار دشوار است. در این زمینه هم باید اطلاع‌رسانی کرد و شناخت افراد نسبت به رفتار ناهنجار را بهبود داد و هم از ابزارهایی تشویقی و تنبیهی برای رفتارسازی استفاده کرد.
لزوم استفاده از ظرفیت عزاداری‌ها برای فرهنگ‌سازی اقتصاد مقاومتی
ما در سال «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» می‌توانیم استفاده بیشتری از ظرفیت عزاداری‌ها برای فرهنگ‌سازی اقتصاد مقاومتی داشته باشیم. خوشبختانه کارهای خوبی برای ترویج مصرف کالاهای داخلی در مساجد، حسینیه‌ها و تکیه‌ها شده است، ولی در زمینه این که چطور می‌توانیم از ظرفیت عزاداری‌ها برای فرهنگ‌سازی و رفتارسازی اقتصاد مقاومتی استفاده کنیم، کار چندانی نشده است.
اینکه چطور می‌توانیم در مجالس عزاداری، فرهنگ روزی حلال را گسترش دهیم و فرهنگ مالیات و خمس و زکات را تعمیق ببخشیم، خیلی مورد توجه قرار نگرفته است.
برای استفاده از ظرفیت مساجد، حسینیه‌ها و تکیه‌ها برای تعلیم و تربیت اقتصادی، نیازمند کارهای مطالعاتی و همچنین سیاست‌گذاری‌ها مناسب هستیم. کاش امسال می‌توانستیم جزوه‌های مناسبی در حوزه اقتصاد مقاومتی و فرهنگ‌سازی آن برای ایام محرم و صفر آماده می‌کردیم؛ البته کارهای پراکنده‌ای در این زمینه شده و در حال انجام است.
برخی رفتارهای متناقض در ماه محرم
همیشه برای من سؤال بوده که گاهی ما در هیئت‌ها، مساجد و حسینیه‌ها به شیوه مطلوبی سینه‌زنی می‌کنیم، ولی هنوز شور سینه زنی‌مان فروکش نکرده و از هیئت خارج نشد‌ه‌ایم که رفتارهای اجتماعی و اقتصادی نامناسبی را به نمایش می‌گذاریم.
ممکن است در راه برگشت از هیئت، سرعت غیرمجاز داشته باشیم، روی خط عابر پیاده بایستیم، و احیانا از چراغ قرمز هم رد بشویم. در محل کار و مغازه‌هایمان هم کم‌کاری می‌کنیم و گاه از کلاه گذاشتن سر مشتری یا گرانفروشی هم دریغ نمی‌کنیم.
از ظرفیت رفتارسازی محرم و صفر به خوبی استفاده نکرده‌ایم
سؤال این است که چرا شور حسینی ما تبدیل به رفتار حسینی در جامعه و بازار نمی‌شود؟ شاید اینکه در تکیه‌ها و حسینیه‌ها تأکید می‌شود که فقط به سینه‌زنی اکتفا نشود و مجالس سخنرانی و وعظ هم برقرار شود، ریشه در همین نکته دارد که می‌خواهیم با عزاداری، فرهنگ‌سازی اجتماعی و اقتصادی هم انجام دهیم.
در مورد اینکه مجالس ما چقدر توانسته‌اند در این زمینه موفق باشند، نمی‌شود قضاوت کاملی کرد ولی به هر حال به نظر می‌رسد که ما از ظرفیت فرهنگ‌سازی و رفتارسازی محرم و صفر به خوبی استفاده نکردیم.
موعظه اقتصادی امام حسین(ع) در روز عاشورا
این درس را می‌توان از امام حسین(ع) گرفت که در میانه کارزار هم دست از موعظه و حتی موعظه اقتصادی بر نمی‌دارند؛ آنجا که در مواجهه با هلهله دشمن برای نشنیدن سخنان حضرت می‌فرمایند: رفتار شما ریشه در حرام‌خوری شما دارد؛ چرا که شکم‌هایتان از مال حرام پر شده است.
در بحث رفتارسازی باید توجه کنیم که برخی از رفتارها به خاطر تکرار، تبدیل به عادت رفتاری می‌شوند. اصلاح عادت‌های رفتاری به‌خصوص هنگامی‌که عمومیت یابند، بسیار دشوار است. در این زمینه هم باید اطلاع‌رسانی کرد و شناخت افراد نسبت به رفتار ناهنجار را بهبود داد و هم از ابزارهایی تشویقی و تنبیهی برای رفتارسازی استفاده کرد.
لزوم استفاده از ظرفیت عزاداری‌ها برای فرهنگ‌سازی اقتصاد مقاومتی
ما در سال «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» می‌توانیم استفاده بیشتری از ظرفیت عزاداری‌ها برای فرهنگ‌سازی اقتصاد مقاومتی داشته باشیم. خوشبختانه کارهای خوبی برای ترویج مصرف کالاهای داخلی در مساجد، حسینیه‌ها و تکیه‌ها شده است، ولی در زمینه این که چطور می‌توانیم از ظرفیت عزاداری‌ها برای فرهنگ‌سازی و رفتارسازی اقتصاد مقاومتی استفاده کنیم، کار چندانی نشده است.
اینکه چطور می‌توانیم در مجالس عزاداری، فرهنگ روزی حلال را گسترش دهیم و فرهنگ مالیات و خمس و زکات را تعمیق ببخشیم، خیلی مورد توجه قرار نگرفته است.
برای استفاده از ظرفیت مساجد، حسینیه‌ها و تکیه‌ها برای تعلیم و تربیت اقتصادی، نیازمند کارهای مطالعاتی و همچنین سیاست‌گذاری‌ها مناسب هستیم. کاش امسال می‌توانستیم جزوه‌های مناسبی در حوزه اقتصاد مقاومتی و فرهنگ‌سازی آن برای ایام محرم و صفر آماده می‌کردیم؛ البته کارهای پراکنده‌ای در این زمینه شده و در حال انجام است.
