به گزارش
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) در هنگامه ماه محرم همواره با این سؤالات کلیدی مواجه هستیم که فلسفه قیام عاشورا چه بود؟ چرا امام حسین(ع) قیام کردند؟ عاشورا چه پیامی برای زندگی امروز سیاسی و اجتماعی ما دارد؟ منابر حسینی امسال باید بیشتر بر چه مفهومی از این قیام تکیه کنند؟ برای پاسخ به این سؤالات بهتر است کمی به سخنان چند ماه پیش رهبر معظم انقلاب رجوع کنیم؛ سخنانی که ایشان به مفهوم قرآنی «جهاد کبیر» و ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اشاره و بر ضرورت به کارگیری آن در مقابله با دشمن تأکید نمودند.
مقام معظم رهبری درسخنرانیهای متعددی این مفهوم را بیان کردند و به تبیین آن بر مبنای قرآن پرداختند. ایشان با اشاره به آیه شریفه «فَلا تُطِعِ الکٰفِرینَ وَ جٰهِدهُم بِه جِهادًا کَبیرًا»، جهاد کبیر را اطاعت نکردن و عدم تبعیت از مشرکان در همه ابعاد، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ... توصیف کرده و آن را به عنوان الگویی برای مواجهه با دشمن معرفی کردند.
حال بیمناسبت نیست که در گفتوگو با کارشناسان، قیام امام حسین(ع) در روز عاشورا از منظر مفهوم قرآنی «جهاد کبیر» و کاربرد آن در تعاملات سیاسی و بینالمللی مورد بررسی و واکاوی قرار گیرد.
قیام امام حسین(ع) از آغاز تا پایان براساس آموزههای قرآن تنظیم شده بودحجت الاسلام والمسلمین حسین ابراهیمی، عضو جامعه روحانیت مبارز، در گفتوگو با
ایکنا درباره نسبت و رابطه میان قیام عاشورا و مفهوم «جهاد کبیر» گفت: قیام امام حسین(ع) یک حرکت کاملا قرآنی است و اگر به بیانات حضرت در تبیین فلسفه قیام دقت شود میتوان قرآنی بودن آن را متوجه شد.
وی ادامه داد: امام حسین(ع) در نامهای که به برادرشان محمد بن حنفیه ارسال میکنند میفرمایند: « إنِّی لَمْ أَخْرُجْ أَشِرًا وَلاَبَطِرًا وَلاَمُفْسِدًا وَلاَظَالِمًا وَإنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ الاْءصْلاَحِ فِی أُمَّه جَدِّی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَهُ عَلَیْهِ وَءَالِهِ؛ أُرِیدُ أَنْ ءَامُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَأَنْهَی عَنِ الْمُنْكَرِ، وَأَسِیرَ بِسِیرَه جَدِّی وَسِیرَه أَبِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیهالسلام». تمام این بیان حضرت مبتنی بر قرآن است؛ ایشان در این نامه اصلاح جامعه، امر به معروف و نهی از منکر و احیا سیره پیامبر(ص) و امام علی(ع) را به عنوان اهداف قیام عنوان میکنند که همه این اهداف، مبتنی بر آموزههای قرآن است.
ابراهیمی اظهار کرد: به عبارتی حرکت امام حسین(ع) از همان ابتدا تا هنگام شهادت بر مبنای قرآن تنظیم شده است. این اهداف ذکر شده بر همگان واجب است و بر امام امت اوجب. وقتی به قرآن مراجعه میکنیم میبینیم که قرآن درباره توده مردم میفرماید: «
كُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ» اما زمانی که خواص مورد خطاب قرار میگیرند قرآن میفرماید: «
وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ». یعنی وظایف خواص متعینتر از تودههای مردم است.
عضو جامعه روحانیت مبارز با بیان اینکه اصلاح جامعه یکی از وظایف امام جامعه است، گفت: اباعبدالله الحسین(ع) در اکثر بیانات و سخنان خود در طول مسیر بر اصلاح جامعه و امر به معروف و نهی از منکر تأکید میکنند. همچنین ایشان به بازگشت به سیره پیامبر(ص) اشاره دارند، زیرا همه امت اسلام به تبعیت از این سیره براساس آیه شریفه «
لَقَد كانَ لَكُم في رَسولِ اللَّهِ أُسوَةٌ حَسَنَةٌ» دعوت شدهاند.

وی یادآور شد: امام حسین(ع) براساس این اهداف به دنبال از بین بردن فساد حکومت اموی بودند و پس از آن اظهار میدارند که این اهداف برای تحقق ارزشهای الهی است و میفرمایند من برای نفسانیات خودم و مال و حکومت قیام نکردم بلکه قیام من برای این است که پرچمها و علائم راهنمایی که یزید از بین برده است را احیا و حدود الهی را اجرا کنم تا بندگان مظلوم در امان قرار بگیرند.
جهاد کبیر، تنها راه پیش روی امام حسین(ع) در مقابل فساد بنی امیهابراهیمی با تأکید بر اینکه امام حسین(ع) برای اجرا و عملیاتی کردن این اهداف و تحقق ارزشها راهی جز جهاد کبیر نداشت، عنوان کرد: امام حسین(ع) در شرایط زمان یزید هیچ راه دیگری نداشتند و تنها راه نجات امت از آفت بنی امیه همین جهاد کبیر بود.
وی اضافه کرد: اگر در گذشته مسئله ولایت و امامت دچار خطر شده بود، در دوره یزید اصل اسلام به خطر افتاده بود و حتی کار به جایی رسیده بود که حکومت به شکل شاهنشاهی و سلطنتی درآمده بود و ولایتعهدی به عنوان ملاک جانشینی در حال تثبیت شدن بود که چنین مسئلهای در اسلام مطرح نبود.
عضو جامعه روحانیت مبارز ابراز کرد: اگر قیام عاشورا صورت نمیگرفت علاوه براینکه امامت و ولایت محو و نابوده شده بود، حکومت شاهنشاهی و سلطنتی ریشه میگرفت و هم اینکه اصل اسلام از بین رفته بود. در واقع در چنین مدل حکومتی فردی که علنا گناه میکرد و فاسق و فاجر بود مشکلی برای انتخاب به عنوان حاکم جامعه اسلامی نداشت و اگر امام حسین(ع) تن به بیعت با یزید میداد، به مشروعیت حکومت یزید و افرادی مانند آن میانجامید.
ابراهیمی اظهار کرد: البته گرچه حکام بعد از یزید نیز ظالم و فاسق بودند اما امام حسین(ع) راه مقاومت و ایستادگی را برای امت اسلامی باز کرد و ابعاد این مسئله را برای جامعه روشن کرد؛ لذا امام حسین(ع) بالاترین خدمت را به اسلام انجام دادند که «الاسلام محمدی الحدوث و حسینی البقاء».
پیوند زدن قیام عاشورا با مسائل امروز؛ ویژگی منبر حسینی
حجتالاسلام ابراهیمی درباره نقش و ظرفیتهای منابر حسینی در انتقال این مفاهیم به جامعه اسلامی گفت: برگزارکنندگان مراسم باید از سخنرانانی در مراسم عزاداری استفاده کنند که بصیرتبخش بوده و قدرت تحلیل عاشورا را داشته باشد و بتواند آن را به مسائل سیاسی و بینالمللی روز گره بزنند.
وی تصریح کرد: گرچه گریه و سوگواری برای امام حسین(ع) ارزش و ثواب دارد اما بالاتر از آن این است که حرکت امام حسینن(ع) را با حرکات فعلی در جامعه تطبیق دهیم. ما امروز در جامعه شمر و یزید کم نداریم اما مردم آنها را نمیشناسند، البته منظور اسم بردن و بیان مصداق نیست بلکه تبیین شاخصهای شمر و یزیدی بودن است.
عضو جامعه روحانیت مبارز عنوان کرد: وقتی گفته میشود «کل یوم عاشورا کل ارض کربلا» یعنی عاشورا و قیام امام حسین(ع) تمامشدنی نیست، بلکه این قیام به زندگی انسان در همه دوران میتواند جهت دهد و مکتب زندهای در طول زمان است که میتوان آز آن درس و عبرت گرفت.
ابراهیمی با بیان اینکه امروز جنایات آلسعود در یمن و داعش در عراق و سوریه همان جنایات یزید و بنی امیه است، گفت: آنها وحشیانه به جان مردم افتادهاند و با بیرحمی انسانها را میکشند و این مسائلی است که منابر باید تبیین کنند. قصه عاشورا قصهای گذرا نبود بلکه قصهای ماندگار است و قصه ماندگار را باید با شرایط روز پیوند زد و تطبیق داد.
مهدی مخبری