احیای تکیه دولت در مکان تاریخی آن منتفی است/رایزنی برای احداث «تکیه شهر»

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، تکیه دولت که از آن با عناوین دیگری همچون تکیه همایونی، تکیه قصر، تکیه بزرگ شاهی نیز نام برده شده‌است، بنایی است که در عهد ناصرالدین‌شاه قاجار و به منظور اجرای مراسم تعزیه و برگزاری آئین‌های سوگواری و روضه‌خوانی در ایام عاشورا در تهران برپا شد و از نظر معماری و جنبه‌های تاریخی نیز دارای اهمیت خاصی بود.

این ساختمان در قسمت جنوب شرقی کاخ گلستان و در جنوب غربی شمس‌العماره و شمال سبزه‌میدان و روبه روی مسجد امام(ره) واقع شده بود.

ساختمان تکیه در سه طبقه و به شکل مدور و آجری به قطر تقریبی شصت متر و ارتفاع ۲۴ متر بود که مساحتی حدود ۲۸۲۴ متر مربع داشت و در میانه آن صحن تکیه به شکل سکوی گردی وجود داشت که برای اجرای تعزیه در نظر گرفته شده بود.

از جمله رویدادهای مهم قرن معاصر که در این تکیه برگزار شد، مجلس مؤسسان بود که در ۱۳۰۴ تشکیل شد و طی آن احمد‌شاه از سلطنت خلع  و رضاخان را به ریاست حکومت گمارد.

این بنای فرهنگی پس از سال‌ها ویرانه ماندن، در ۱۳۲۵ برای ساخت شعبه بانک ملی در بازار تهران، تخریب شد و بیشتر فضای آن به زیربنای بانک رفت.

این بنای تاریخی که معماری منحصر به فردی داشت را بزرگترین نمایشخانه تمام اعصار تمدن ایرانی قلمداد کرده‌اند که متأسفانه اکنون جز تصاویر و احیاناً نقشه و پلان مهندسی، اثری از آن باقی نمانده است.

چندی پیش زمزمه‌هایی مبنی بر تجدیدبنا و احیای این بنای تاریخی و فرهنگی شنیده شد که ترجیحاً با خرید ساختمان بانک ملی، در همان مکانی که قرار داشت احداث شود؛ به این بهانه و به جهت صحت و سقم این خبر با احمد مسجد جامعی؛ عضو شورای شهر مصاحبه‌ای ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

ـ تجدید بنا و احیای تکیه دولت که این روزها زمزمه‌های آن شنیده می‌شود چقدر صحت دارد؟

احیای تکیه دولت در مکان تاریخی آن یعنی در نزدیکی کاخ موزه گلستان کاملاً منتفی است و بحث و بررسی پیرامون آن در صحن شورای اسلامی شهر تهران دیگر دنبال نمی‌شود و به جای آن از مدتها پیش مباحثی پیرامون احداث بنایی فرهنگی تحت عنوان «تکیه شهر» در حال بررسی است.

ـ «تکیه شهر» قرار است جایگزینی برای تکیه دولت باشد، با همان شکوه و عظمت بنای تکیه دولت؟

نقشه‌ها و پلان‌های مهندسی «تکیه دولت» موجود است و اگر تصمیم بر احداث بنایی به نام «تکیه شهر» باشد به طور قطع پایه و اساس این بنای جدید نیز چیزی شبیه به تکیه دولت خواهد بود با این تفاوت که با توجه به تفاوت‌هایی که به ویژه در اجرای مجالس تعزیه و سایر آئین‌های نمایشی مذهبی همگام با پیشرفت تکنولوژی صورت گرفته است نیازمند آن هستیم تا با تغییراتی فضای داخلی نمایشخانه را مطابق با نیاز روز تطبیق بدهیم.

ـ پس باید منتظر احداث «تکیه شهر» به جای «تکیه دولت» باشیم، مهمترین مشکل بر سر راه تحقق این مهم چیست؟

احداث تکیه نیاز به جانمایی مناسبی دارد که البته از زمانی که این طرح در شورای اسلامی شهر تهران و به ویژه کمیسیون فرهنگی آن مطرح شد، مسئله‌ای که در اولویت قرار گرفت، پیدا کردن مکانی مناسب برای ایجاد این بنا بود؛ البته در نخستین وهله ضلع جنوبی بوستان دانشجو و جنب «تئاتر شهر» برای این منظور در نظر گرفته شد و کارهای مطالعاتی آن نیز صورت گرفت که بعدها با احداث مسجد حضرت ولی‌عصر(ع) در این مکان، فعالیت دیگر دینی و مذهبی در این فضا قوت گرفت؛ از دیگر مکان‌هایی که برای احداث «تکیه شهر» در نظر داشتیم محل انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی واقع در چهارراه سرچشمه بود که آن هم به مکان فرهنگی که در اصل یادمان شهدای هفت‌تیر است تبدیل شد؛ مکان دیگری که مناسب برای این منظور تشخیص داده شد، فضایی در مجاورت فرهنگستان هنر یعنی در خیابان شهید برادران مظفر(صبا) بود که از آن سمت نیز به خیابان ولی‌عصر(عج) و چهار راه طالقانی مشرف بود که در فاصله کوتاهی آن مکان نیز به فضایی فرهنگی متناسب با فعالیت فرهنگستان هنر مبدل شد.

ـ پس احداث «تکیه شهر» همچنان به قوت خود باقی است و شورا به دنبال مکانی مناسب برای این کار است؟

بله، اشاره به این موضوع کردم که برای احداث چنین فضایی که درخور اجرای مجالس تعزیه و آئین‌های نمایشی مذهبی باشد مهمترین مسئله مکانی است که به این منظور انتخاب می‌شود تا هم جامعیت داشته و هم در جایی قرار داشته باشد که دسترسی برای عموم علاقه‌مندان به آن سهل‌الوصول باشد لذا همچنان مطالعه و رایزنی برای یافتن چنین فضا و مکانی در حال انجام است.

امیرسجاد دبیریان