تقویان مطرح کرد:
انطباق کتابت و قرائت مصاحف قرآن برای فارسی‌زبان/ جذابیت و سهولت قرائت خط ایرانی
گروه ادب: عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) با بیان اینکه رسم‌الخط عثمان‌طه برای مخاطبان فارسی‌زبان دشوار است، عنوان کرد: اگر بخواهیم رسم الخطی برای فارسی‌زبان‌ها ارائه دهیم، باید هم زیبایی خط و هم شیوه‌های نگارشی و رسم‌الخطی لحاظ شود و از نظر انطباق کتابت و قرائت مورد توجه قرار گیرند.
عباس تقویان، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره رواج رسم‌الخط عثمان‌طه در ایران گفت: حدود چند دهه است که خط عثمان‌طه به عنوان خط استاندارد در یکسان‌سازی مصاحف در کشورمان مورد توجه قرار گرفته است که به اعتقادم عمده‌ترین جذابیت این خط به دلیل زیبایی آن است؛ چرا که خطاط همه اصول روانشناسی خط را در آن رعایت کرده است و همچنین این خط با اصول نگارشی که در منابع رسم‌الخط‌شناسی قرآن‌آموزی از نظر وقف و ابتدا، نشانه‌های سجاوندی و ... وجود دارد، توأم شده است.
وی افزود: یکی از ویژگی‌های دیگر در رابطه با خط صفحه‌بندی است، به این معنی که پایان صفحات به آیه ختم شده و این موضوع کار را برای مخاطبان قرآن به‌ویژه قاریان و حافظان آسان‌تر کرده است و این جاذبه‌ها سبب شده که این رسم‌الخط در ایران جا بیفتد.
تقویان در ادامه با بیان اینکه این گونه نیست که رسم‌الخط عثمان‌طه منحصر بفرد باشد و نشود رسم‌الخط بهتری را جایگزین آن کرد، گفت: در کشور قرآنی داریم که به خط ریحان کتابت شده و بسیار زیباست و یا خط نستعلیق اصیل ایرانی که جلوه‌های زیبایی دارد، اگر از این خطوط به‌ویژه نستعلیق در کتابت قرآن استفاده شود و در آن قواعد رسم‌الخطی به جا مانده از مصاحف کهن با رعایت وقف و ابتدا، رموز سجاوندی و ... رعایت شود، می‌تواند جایگزینی برای خط عثمان‌طه باشد.
وی با بیان اینکه در ارائه جایگزینی برای عثمان‌طه باید مخاطب فارسی‌زبان نیز مورد توجه قرار گیرد، عنوان کرد: در قرآن‌هایی که در کشورهای مختلف چاپ می‌شود، مخاطبان آن کشور جزء مخاطبان اول محسوب می‌شود و از سوی دیگر با توجه به اینکه قرآن عمدتاً در کشورهای عربی به چاپ می‌رسد، رسم‌الخط عربی بیشتر مدنظر است و عرب‌ها نیز با الفبای خود آشنا هستند و اگر از نظر آواشناسی و کتابت در عبارت و یا کلمه‌ای تفاوت‌هایی وجود داشته باشد، آن را متوجه می‌شوند. به عنوان مثال واژه‌هایی چون «ابراهیم» و یا «اسماعیل» که بدون «الف» نوشته می‌شود، مخاطب عرب‌زبان می‌داند که تؤام با «الف» است و یا کلمه «صلاة» به صورت «صلوة» نوشته می‌شود و بدون «واو» خوانده می‌شود که دانستن چنین مواردی برای مخاطبان غیرعرب‌زبان دشوار است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) در ادامه گفت: اگر بخواهیم مصحفی را برای فارسی‌زبان‌ها ارائه دهیم، باید تلفیقی از همه ویژگی‌های یادشده باشد، به این معنی که هم از نظر زیبایی خط و هم شیوه‌های نگارشی و رسم‌الخطی که فارسی‌زبان‌های ایرانی به‌ویژه توده‌های مردم با سواد قرآنی کم، رعایت شود تا همان گونه که نوشته می‌شود، خوانده شود.
تقویان در پاسخ به اینکه آیا با مخاطبانی که در ارتباط هستند این موضوع را دریافته‌اید که خط عثمان‌طه برای آنها یا عموم مردم دشوار است، بیان کرد: این نوع رسم‌الخط برای عموم فارسی‌زبان‌ها مشکل است، اما خواص یعنی قاریان و حافظان حرفه‌ای مشکلی ندارند، در حالی که مردم عادی باید دوره‌ای را برای آشنایی با این رسم‌الخط بگذرانند تا بتوانند قرآن بخوانند؛ چرا که اگر اصول و ضبط آن را ندانند دچار مشکل خواهند شد، به همین دلیل گفته می‌شود، قرآن‌هایی که در ایران چاپ می‌شود باید از نظر انطباق کتابت و قرائت مورد توجه قرار گیرند.
وی در ادامه تأکید کرد: باید زمینه‌ای را فراهم کنیم تا مخاطب ایرانی به‌راحتی بتواند قرآن بخواند و اگر قرآن را باز می‌کند به‌سهولت برای خواندن آن اشتیاق داشته باشد و در این صورت است که زمینه انس بیشتر با قرآن نیز فراهم می‌شود.
تقویان با اشاره به انواع خط در رابطه با کتابت قرآن گفت: در ابتدا در مصاحف کهن خط کوفی در کتابت قرآن رایج بود و اکنون این خط منسوخ شده و به کار برده نمی‌شود و سپس خط نسخ رایج شد؛ پس از آن ثلث که به دلیل جاذبه‌های بصری هر مخاطبی زیبایی‌های آن را متوجه می‌شود، رایج شد؛ این نوع خط از قدیم مورد توجه بوده و در خط عثمان طه نیز مورد اهتمام قرار گرفته است، به همین دلیل می‌توان آن را شاخه‌ای از خط ثلث عربی دانست.
وی با اشاره به ویژگی‌های این خط بیان کرد: در این خط زاویه‌ها و گوشه‌هایی وجود دارد که مخاطب آن را می‌پسندد، اما خطوط ایرانی دیگری مانند نستعلیق می‌تواند جایگزین آن شود؛ چرا که از جنبه‌های گوناگون بر خط عثمان‌طه برتری و مزیت دارد.
تقویان اضافه کرد: خط ریحان نیز یک نوع نستعلیق با رعایت اصول مهندسی است که زوایای خاص و حروف با «الف» کشیده در آن چشم‌نواز است و شکسته‌نویسی که در آن وجود دارد، سبب شده خط پرجاذبه و زیبایی باشد.
این عضو هیئت علمی با بیان اینکه جایگزینی خط عثمان‌طه با خط اصیل ایرانی شدنی است، عنوان کرد: لازم است این کار در کشورمان انجام شود و تحولی در نوع کتابت قرآن رخ دهد تا قرآن‌هایی که با خط اصیل فارسی چاپ می‌شوند در سطح جهانی نیز ارائه شوند.
وی در پایان یادآور شد: ما موظف هستیم قرآن را به صورت پرجاذبه برای مخاطبان عرضه کنیم و خطاطان نیز باید با خطوط زیبا سبب جذب مخاطبان به کلام وحی شوند و در این راستا بهتر است خط اصیل ایرانی مورد توجه باشد.
گفت‌وگو از سمیه قربانی
مطالب مرتبط
