مرتضوی عنوان کرد:
طلایی‌ترین دوره تصحیح قرآن/ چه عواملی تصحیح را مطلوب‌تر می‌کند؟
گروه ادب: کارشناس تصحیح قرآن در سومین هفته کارگاه آموزشی مصححان با اشاره به طلایی‌ترین دوره تصحیح قرآن کریم، عوامل مؤثر در مطلوب‌تر شدن تصحیح قرآن را تبیین کرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، سومین هفته از کارگاه آموزشی مصححان قرآن صبح امروز، 13 آبان‌ماه با حضور محصصان قرآن و تدریس عزیزالله مرتضوی و علی مشهدپور در سازمان دارالقرآن الکریم برگزار شد.
مرتضوی در این جلسه با بیان اینکه 60 مصحح در سازمان دارالقرآن الکریم مشغول فعالیت هستند، گفت: تصحیح قرآن از حدود سال 1364 در کشور آغاز شد اغلاط قرآن‌ها به اندازه‌ای بود که کمترین آن به 1500 غلط می‌رسید، اما اکنون قرآن‌ها به طور دقیق تصحیح شده و سپس به چاپ می‌رسند.
وی افزود: دوران تصحیح قرآن را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد؛ از سال 1364 تا 1372 آغاز این دوره بود، از سال 72 تا 82 دوره دوم بوده و سپس 83 تاکنون به عنوان طلایی‌ترین دوره تصحیح به شمار می‌رود و طی این سال‌ها، 412 هزار و 254 جزء از قرآن، یعنی 13 هزار و 741 جلد قرآن تصحیح شده است.
روش استماع
روش استماع
مرتضوی در ادامه با اشاره به روش‌های تصحیح قرآن کریم بیان کرد: یکی از روش‌ها، استفاده از نوار و سی‌دی است که مصحح با استماع صوت قاریان مشهور به کار تصحیح و بررسی صحت حروف، کلمات و آیات می‌پردازد. در این روش باید سرعت تلاوت قاری انتخاب شده در نوار یا سی‌دی متعادل و متناسب باشد. سرعت تند و یا سرعت کند تلاوت موجب کاهش تمرکز و دقت شده و اثر منفی بر روند کیفی تصحیح می‌گذارد. در بررسی صحت آخر آیات به هنگام وقف، مصحح میتواند از دو روش همزمان با تصحیح و بعد از تصحیح استفاده کند، البته یک مصحح با توجه به ظرفیت، توان و عادتی که به هر یک از این دو روش دارد، میتواند یکی از دو روش یاد شده را انتخاب کند.
روش مقابله و تطبیق
روش مقابله و تطبیق
وی ادامه داد: روش دیگر در تصحیح، مقابله و تطبیق است که مصحح با استفاده از یک قرآن مرجع، تصحیح را به صورت مقابله و تطبیق آیات و کلمات با یکدیگر انجام می‌دهد، البته در این راستا قطع و رنگ صفحات مرجع نقش مهمی دارند که باید وزیری، بدون رنگ، بدون ترجمه و یا ترجمه مقابل باشد، همچنین قرآن مرجع مورد استفاده دارای مجوز معتبر و تأیید شده باشد و از استفاده از قرآن‌های خیلی قدیمی و یا قرآن‌هایی که جنبه هنری دارد، خودداری شود. برای خطوط عثمان‌طه نیز بهتر است از قرآن مرجع با خط عثمان‌طه و برای خطوط ایرانی از قرآن مرجع ایرانی استفاده شود.
این کارشناس تصحیح قرآن بیان کرد: تعدادی از مصححان به دلایل متعددی همچون تسلط نسبی یا کامل به آیات قرآن کریم و در برخی موارد حتی مصححان حافظ از هیچ یک از دو روش استفاده نکرده و بدون نوار و مقابله، کار تصحیح را انجام می‌دهند. اما تجربه و ارزشیابی عملکرد این گونه از مصححان نشان داده است که به دلیل اعتماد به نفس افراطی و کاذب این تعداد از مصححان معمولاً اغلاطی که توسط آنها رؤیت نشده، جزء اغلاط اصطلاحاً نواری بوده است. این اغلاط به صورت تغییر اعراب در قرآن بوده که بر اثر عدم استفاده مصحح از دو روش استفاده از نوار و مقابله، از دیدش پنهان مانده است.
نقش باورهای دینی در تصحیح
نقش باورهای دینی در تصحیح
مرتضوی در ادامه عوامل مؤثر در تصحیح مطلوب قرآن کریم را مورد اشاره قرار داد و عنوان کرد: باورهای دینی و علاقه‌مندی و انس با قرآن کریم و آگاهی از تأثیر آن بر زندگی معنوی از مهم‌ترین عوامل انگیزشی در تصحیح قرآن کریم به شمار می‌رود. یک مصحح قرآن، از اینکه این سعادت نصیبش شده که مقدس‌ترین و شریف‌ترین کتاب الهی را از حیث وجود اغلاط احتمالی بررسی و برطرف می‌کند، خوشحال است.
وی با اشاره به تصمیم و عزم و اراده در تصحیح قرآن گفت: یک مصحح باید در هنگام تصحیح بیش از 70 مورد غلط را به صورت یک‌جا و تؤاماً بررسی کند و این کار مستلزم تمرکز و صبر و حوصله بالایی است که با عزم و اراده قوی، برای مصحح قابل هضم و آسان می‌شود. از سوی دیگر انجام امر حساس تصحیح قرآن کریم، نیازمند پشتوانه‌های معنوی است. تجربه نشان داده است که پس از گذشت زمان از پرداختن به امر تصحیح، سختی و دشواری آن خود را نمایان کرده و چه‌بسا شخص مصحح را وادار به شکست کند. اینجاست که وجود نیروهای تقویت‌کننده معنوی گره‌گشا بوده و مصحح قرآن را در انجام هر چه بهتر و جدی‌تر امر تصحیح یاری می‌رساند.
این کارشناس تصحیح در ادامه مهم‌ترین عامل در تصحیح قرآن را وجود تمرکز حواس عنوان کرد و گفت: تصحیح قرآن به دلیل ارتباط مستقیم چشم و ذهن از حساسیت قابل توجهی برخوردار است. تمرکز ذهنی مصحح و خالی بودن فکر و اندیشه از اشتغالات غیرضروری در هنگام تصحیح از هدر رفتن توان شخص جلوگیری کرده و باعث بالا رفتن دقت وی می‌شود.
توجه تقسیم شده
توجه تقسیم شده
مرتضوی ادامه داد: عامل مؤثر دیگر که به تمرکز حواس بهتر، در امر تصحیح کمک می‌کند عامل «توجه تقسیم شده» است که میتواند در افزایش کیفیت تصحیح مؤثر باشد. با توجه به اینکه یک مصحح به هنگام تصحیح می‌بایست چندین مورد را به صورت تؤامان بررسی کند، می‌باید توجه خود را به تک تک موارد ذکر شده و مورد بررسی، تقسیم کند.
وی انتخاب زمان مناسب برای تصحیح را عامل مهم دیگر در تصحیح مطلوب قرآن عنوان و بیان کرد: تصحیح قرآن به دلیل حساسیت قابل توجه آن و التزام مصحح به بررسی و تصحیح چندین مورد از جمله اعراب، حروف کلمه و ... فشار زیادی را بر ذهن و چشم مصحح ایجاد می‌کند. تصحیح با کیفیت و مناسب، نیازمند انرژی بالا و ذهنی، آماده است. بنابراین باید این کار حساس در مواقعی انجام شود که مصحح از هر نظر آماده باشد. از این رو ساعات اولیه صبح، بهترین زمانی است که برای امر تصحیح قرآن پیشنهاد می‌شود.
عامل زمان‌بندی
عامل زمان‌بندی
مرتضوی گفت: زمان‌بندی در تصحیح یا مدیریت زمان، یکی از عواملی است که عدم رعایت آن، میتواند موجب بروز اثرات منفی بر میزان کارایی مصحح و ایجاد استرس و اضطراب و کاهش تمرکز و دقت شود. یک مصحح قرآن باشد از لحظه دریافت قرآن و با توجه به میزان زمان و مهلتی که جهت تصحیح قرآن برای او مقرر شده، برنامه‌ریزی و زمان‌بندی را شروع کند تا در هر روز میزان مقرری از تصحیح خود را انجام دهد.
وی انجام تصحیح با روش‌های استاندارد تصحیح را مورد اشاره قرار داد و اظهار کرد: یکی از تأثیرگذارترین عوامل بر امر تصحیح قرآن، استفاده از روش‌های استاندارد و توصیه شده و معمول در این زمینه است که همان روش مقابله با قرآن مرجع و روش استفاده از نوار و استماع صوت قاریان است. یکی از دلایل عمده ضعف مصححان در تصحیح قرآن که موجب عدم رؤیت اغلاط می‌شود، عدم استفاده از روش تطبیق و مقابله و عدم استفاده از نوار و استماع صورت قاریان است. از این رو لازم است مصحح با توجه به استعداد و توان و ظرفیت خود و یا ویژگی‌های هر قرآن، یکی از دو روش یاد شده را انتخاب و موجب افزایش کیفی تصحیح شود.
دانستن قواعد تخصصی
دانستن قواعد تخصصی
این کارشناس تصحیح قرآن گفت: داشتن اطلاعات تخصصی و علمی در زمینه تصحیح قرآن کریم و فراگیری آن برای یک مصحح میتواند یک تصحیح ایده‌آل و کیفی را فراهم کند. دانستن قواعد روخوانی، علم تجوید، علم کتابت و علامتگذاری قرآن کریم، صرف و نحو، آشنایی با انواع خطوط قرآنی، رموز وقف، فنون غلط‌نامه‌نویسی و موارد دیگر از عوامل مهم و تأثیرگذار و لازم در تصحیح قرآن کریم است. از این رو مصحح همواره باید در راستای کسب و فراگیری فنون و دانش تصحیح قرآن کریم تلاش کرده و توان علمی و تخصصی خود را در این زمینه افزایش دهد.
مرتضوی با اشاره به ارزیابی کمی و کیفی در تصحیح قرآن افزود: یک مصحح می‌بایست همواره یک ارزیابی مستمر از روند کمی و کیفی کار خود در طول یکسال داشته باشد و نقاط ضعف و قوت خود را شناسایی کند.
تنظیم سرعت
تنظیم سرعت
وی ادامه داد: میزان سرعت مصحح به هنگان کار تصحیح، نقش اساسی در کیفیت تصحیح دارد. سرعت و شتاب در تصحیح، موجب کاهش دقت، خستگی چشم و کاهش تمرکز می‌شود و از طرفی سرعت کند و کم نیز موجب اتلاف وقت و هدر رفتن انرژی مصحح و بروز وسواس در تصحیح و در نتیجه به تأخیر افتادن کار تصحیح می‌شود. در این راستا بهترین شیوه، سرعت متعادل و منطقی است که یک مصحح می‌بایست به مروز زمان و با کسب تجربه و مهارت تدریجی، میزان توان و ظرفیت خود، میزان هوش و استعداد و نهایتاً با توجه به نوع قرآن دریافتی از حیث قطع قرآن، اندازه خط و مرحله قرآن(زیراکس، اوزالید و چاپ) به دست آورد.
شرایط مکان تصحیح
شرایط مکان تصحیح
این کارشناس تصحیح قرآن در پایان یادآور شد: مکان مناسب، نور کافی، مدیریت زمان، موقعیت‌سنجی، پرهیز از وسواس و غلط‌گیری بی‌مورد، کسب تجربه، انگیزه پیشرفت، پرهیز از استرس و اضطراب، هوش و استعداد ذاتی، تصمیم و عزم و اراده و توکل بر خدا و معصومین(ع) از عوامل مهم و مؤثر در تصحیح مطلوب قرآن کریم است.
در ادامه این جلسه نیز، علی مشهدپور کارشناس دیگر تصحیح قرآن، چگونگی تنظیم غلط‌نامه و نکات مهم در این زمینه را بیان کرد و گفت: مصحح باید در ثبت اغلاط و تنظیم غلط‌نامه نهایت دقت را به خرج داده و از هر گونه شتاب و عجله، کم‌دقتی و کم‌حوصلگی خودداری کرده و تلاش خود را در استخراج اغلاط، کامل و تکمیل کند.
سمیه قربانی
