فرید العطاس:
عربستان از بزرگترین نیروهای ضد وحدت اسلامی است
گروه بین‌الملل: استاد دانشگاه ملی سنگاپور در میزگرد «وحدت مذاهب و آینده جهان اسلام» گفت: در جهان اهل سنت یکی از بزرگترین نیروهای ضد وحدت، عربستان سعودی است که براساس دکترین سلفی و وهابیت و سلفی‌گری، عدم مدارا علیه شیعیان و دیگر مذاهب اسلامی را تبلیغ می‌کند.
سید فرید العطاس، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه ملی سنگاپور در میزگرد «وحدت مذاهب و آینده جهان اسلام» در خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) ضمن بیان این مطلب گفت: در قرون اخیر، در دو مقطع تفرقه و اختلافات میان مسلمانان شدت گرفته است، یکی پس از پایان امپراطوری عثمانی که به دلیل منافع متفاوت ژئوپولوتیک، برخی دولت‌های اسلامی ائتلاف‌هایی با قدرت‌های مختلف غربی ایجاد کردند.
وی افزود: نوع دیگر عدم اتحاد که جهان اسلام را اخیراً به چالش کشیده، درگیری‌های گروه‌های شیعه و سنی است. این که این اختلافات چه سرانجامی داشته باشد آینده جهان اسلام را جهت خواهد داد. آنچه مهم است بررسی دلایل این اختلافات و ویژگی‌های آن است. باید به روشنی بدانیم که این درگیری در چه مورد بوده و دلیل آن چیست و تأثیر درگیری شیعه و سنی در احتمال وحدت جهان اسلام در آینده چه خواهد بود؟
العطاس ادامه داد: آنچه مسلم است این است که در هیچ جامعه‌ای نمی‌توان انتظار همزیستی مسالمت‌آمیز کامل را داشت؛ اما می‌توان انتظار داشت که مدارا در کنار همزیستی مسالمت‌آمیز قرار گیرد و شرایط را برای زندگی هموار کند.
وی افزود: امروز شیعه و سنی درگیری‌های زیادی دارند. در پاکستان، نیجریه، عراق، افغانستان، سوریه و یمن درگیری فیزیکی و کشتار وجود دارد. در برخی کشورها مانند مالزی سرکوب شیعیان و در عربستان تبعیض علیه آنان وجود دارد و افراد در مورد وحدت فقط صحبت و سخنرانی می‌کنند. منشور امان ـ که در سال 2005 میلادی توسط 200 نفر از علمای جهان اسلام درباره ضرورت وحدت اسلامی امضا شد ـ، هیچگاه جدی گرفته نشده است.
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه سنگاپور گفت: یکی از بزرگترین نیروهای ضد وحدت، عربستان سعودی است. عربستان براساس دکترین سلفی و وهابیت عدم مدارا با شیعیان و دیگر مذاهب اسلامی را تبلیغ می‌کند.
وی در ادامه گفت: سؤال مهم این است که با دانستن همه این‌ها، فایده این صحبت‌ها چیست؟ آیا مشکلی را حل خواهد کرد؟ آیا کاری هست که بتوانیم انجام دهیم تا واقعاً مشکلات مردم در زمینه وحدت حل شود؟
فرید العطاس تصریح کرد: من و همین‌طور چند نفر از همکارانم در مورد سرکوب شیعیان در مالزی و سلفی‌‌کردن مسلمانان اهل سنت مطالبی به زبان‌های مالایی و انگلیسی نوشته‌ایم؛ اما این کافی نیست.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد که ما مسلمانان بیشتر دوست داریم در مورد وحدت در قالب یک مفهوم گسترده و انتزاعی صحبت کنیم؛ اما هنگامی که به حل اختلافات شیعیان و اهل سنت می‌رسیم در عمل کار زیادی انجام نمی‌دهیم و بلکه علیه وحدت عمل می‌کنیم.
العطاس گفت: به عنوان مثال مالزیایی‌ها در مورد وحدت صحبت می‌کنند اما اجازه ازدواج سنی‌ها با شیعیان را نمی‌‌دهند. یا مثلاً اگر مقاله‌ای در مورد عاشورا، امام حسین(ع) یا نهج‌البلاغه در این کشور نوشته شود، به شدت مورد انتقاد قرار می‌گیرد. در یک کشور شیعه نیز اگر مطلبی در مورد اهل سنت نوشته شود، همین طور خواهد بود؛ بنابراین مسئله بزرگ ما تعصب و تبعیض است.
این استاد جامعه‌شناسی ادامه داد: چه باید کرد که این مسائل را حل کنیم؟ چگونه باید به مردم آموزش دهیم؟ با دولت‌ها کاری نداریم، دولت‌ها کمک چندانی نمی‌کنند مثلاً دولت مالزی برنامه‌های ضدشیعی را حمایت می‌کند، همین‌طور برخی دیگر از کشورهای اهل سنت.
العطاس افزود: در جهان اسلام میان گروه‌های مسلمانان تمایلی به گفت‌وگو نمی‌بینیم و تمایل به یک طرفه صحبت‌کردن دیده می‌شود. بهتر است بیشتر از افرادی که دیدگاه‌های متفاوتی دارند دعوت به عمل آید و سؤالاتی درباره موارد اختلافی از آنان پرسیده شود تا شاید پاسخی به حل این مسائل بدهند.
العطاس ادامه داد: در بحث وحدت بايد به جامعه مدنی، اساتید و فعالان امیدوار بود. در سنت اسلامی منابع فکری زیادی وجود دارند که می‌توانند برای به وجود آوردن وحدت به کار روند. اما منابع زیادی هم وجود دارند که ضد وحدت هستند که باید مورد نقد قرار گیرند.
وی گفت: مثلاً عبدالله ابن سبا (از شخصیت‌های جنجالی تاریخ اسلام) در مجامع وهابی و همین‌طور سنی برای حمله به شیعیان بسیار مورد استناد قرار می‌گیرد. این موضوع باید به درستی توسط علما نقد شده و منتشر شود تا عموم مردم بدانند که این مطالب در مورد شیعیان درست نیست و مثلاً کذب است که شیعه فرقه‌ای است که توسط یهودیان برای اختلاف‌افکنی میان مسلمانان ایجاد شده باشد.
العطاس در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: به نظر می‌رسد در گذشته مسلمانان بسیار روشنفکرتر از امروز بوده‌اند. مذاهب مختلف به عقاید یکدیگر احترام می‌گذاشتند. اما امروز عقاید ما بسیار خشک و سفت شده که بسیار مصنوعی و ساخت ذهن بشر است. باید این سرسختی را شکست. سنت اسلامی ما نسبت به شرایط امروز دنیای مدرن بسیار منعطف‌تر و بازتر است. بیاد اساتید و فعالان را گردهم آوریم و بازنگری، نوآوری و فکر کنیم که چه می‌توان کرد.
یادآور می‌شود، میزگرد «وحدت مذاهب و آینده جهان اسلام» سه‌شنبه گذشته، 23 آذرماه در محل خبرگزاری ایکنا برگزار شد.
گزارش تصویری نشست را اینجا ببینید.
مطالب مرتبط
