کنگره «فرهنگ حماسه» محملی برای تشریک مساعی متولیان فرهنگ و هنر

در حاشیه این اتاق فکر، ایرج گلشنی؛ دبیر اجرایی کنگره فرهنگ حماسه به ارائه توضیحاتی در مورد ضرورت برگزاری این کنگره پرداخت و گفت: متأسفانه تاکنون مجموعه اقدامات فرهنگی به عمل آمده در کشور به شکلی یکپارچه نبوده است و در این زمینه ما به شکل جزیره‌ای به این معنی که هر کدام از نهادها و سازمان‌های فرهنگی و هنری کاری را که به صلاح دانسته‌اند به انجام رسانده که گاه موازی‌کاری بوده است و گاه در تقابل با یکدیگر، اثر هم را خنثی کرده‌اند.

وی در ادامه گفت: فرهنگ حماسه به معنای شور و نشاط و عظمت روحی یک جامعه معنی می‌شود که باید همه حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، نظامی و امنیتی را در برگرفته و به این شکل نیست که هر جا سخن از حماسه به میان می‌آید فوراً ذهن به سمت حوزه نظامی، فرهنگ دفاع مقدس و ایثار و شهادت معطوف شود.

کره جنوبی از نظر صنعتی 55 سال و فرهنگی 85 سال از ایران جلوتر است

گلشنی تصریح کرد: کشوری همچون کره جنوبی از نظر صنعتی 55 سال از ایران جلوتر است و از نظر فرهنگی 85 سال و وقتی به دنبال دلایل بروز چنین وضعیتی باشیم به این نتیجه می‌رسیم که این کشور و حتی سایر کشورهای خاور دور با تقویت نیروی حماسی و ابتهاج و دمیدن روحیه کار جمعی در خود به چنین دستاوردهای ارزشمندی دست پیدا کرده‌اند و این در حالیست که اگر به زمان پیش از انقلاب بازگردیم می‌بینیم که بسیاری از آنها سالها بعد از آنکه کشور ما به توسعه تمدنی فکر کند، اقدام به این فرهنگسازی کرده‌اند.

وی با اشاره به اینکه حوزه حماسه را در ابعاد جنگی و نظامی‌گری آن طی این سالها به خوبی پیش برده‌ایم گفت: این امر موجب شد که از سایر حوزه‌ها برای تبلور مفهوم حماسه و ایجاد یک روحیه جهادی برای رسیدن به اهداف متعالی غافل شویم و اگر خواسته باشیم در وهله اول به دنبال مقصر در مورد این قصور باشیم نوک همه اتهامات به سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی اصلی حوزه فرهنگ و هنر کشور است.

این فعال فرهنگی افزود: این در شرایطی است که همه بودجه فرهنگی و هنری کشور اختصاص به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیدا نمی‌کند و این وزارتخانه تنها درصدی نه‌چندان قابل توجه از بودجه فرهنگی برای مدیریت و نظارت بر مجموعه اقدامات فرهنگی و هنری اجرا شده در داخل کشور را در اختیار دارد و ما در آن واحد، حدود 40 سازمان هنری فعال در داخل کشور داریم که اقداماتی مشابه با ارشاد در حال انجام دارند.

گلشنی با اشاره به مستقل عمل کردن سازمان‌های فرهنگی همچون حوزه هنری، بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس و سایر سازمان در حوزه فرهنگ و هنر گفت: باید نگاه مشترک در پرداختن به این مقولات در میان نهادها و سازمان‌های متولی در راستای اجرایی شدن مجموعه اقدامات فرهنگی و هنری با همراهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود داشته باشد و یکی از اهداف برگزاری این کنگره توجه به همین نکته است.

وی ادامه داد: این امر می‌تواند در قالب ادغام بسیاری از این سازمان‌ها و نهادها که گویا مشغول انجام کار مشابهی هستند و هم‌افزایی امکانات و بودجه‌های سازمانی آنها اتفاق بیفتد و یا بدون تضعیف ساختار سازمانی آنها با از دست رفتن نیروی کارشناسی فعال در هر کدام، از طریق تشکیل اتاق فکرهایی که امروز شاهد برگزاری یکی از آنها در قالب یکی از برنامه‌های مهم این کنگره بودیم، به وجود آید که با برگزاری این کنگره که کار پژوهشی و مطالعاتی در اولویت برنامه‌های آن قرار دارد، سعی داریم به مدل اجرایی مشخص و متقنی برسیم.

رواج فرهنگ حماسه در جامعه ایرانی، وحدت‌بخش است

دبیر اجرایی کنگره فرهنگ حماسه با اشاره به اینکه برخی از کشورهای جهان همچون کشورهای خاور دور نظیر چین، کره جنوبی و ژاپن را در این مقوله می‌توانیم به عنوان الگو در نظر بگیریم تأکید کرد: فرهنگ حماسه و فراگیر شدن آن در میان اقشار گوناگون جامعه اسلامی وحدت‌بخش است اما لازمه رسیدن به جامعه وحدت‌آفرین، پویایی میان آنها، روحیه‌بخشی در میان افراد آن و فاصله گرفتن از جامعه غمگین و ایجاد بهجت و خرمی میان افراد جامعه است.

وی با ترسیم یک برنامه 10 ساله برای به ثمر رسیدن اهداف کنگره گفت: اولویت در سالهای نخستین برگزاری این کنگره همانطور که گفته شد بر پژوهش، کار علمی و تحقیقاتی است و به طور مثال در سال نخست 90 درصد فعالیت ما در کنگره مصروف به چنین اقداماتی خواهد شد و به فراخور با گذشت هر سال، 10 درصد از میزان اقدامات پژوهشی کاسته شده و بر اقدامات اجرایی ماحصل و خروجی این کنگره صحه خواهیم گذاشت تا مردمی که در واقع صاحبان اصلی فرهنگ حماسه در ابعاد گوناگون زندگی خود هستند از ثمرات و اقدامات عملی آن نیز به تدریج برخوردار شوند.

گلشنی گفت: برگزاری کنگره در این ابعاد وسیع کار بزرگی است و مذاکره و رایزنی ما با مجموعه سازمان‌های متولی امور فرهنگی و هنری تداوم خواهد داشت و در این راستا از نقطه نظرات صاحبان اندیشه، اساتید طراز اول دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی استفاده خواهیم کرد.

وی در مورد خروجی برگزاری این کنگره در آینده گفت: برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته است که به طور مثال منتج به تدوین دایرة‌المعارف فرهنگ حماسه شود و البته به تدریج حوزه فعالیت‌های اجرایی خود را افزایش خواهیم داد و مثلاً در حوزه حماسه‌نوازی و کارهای موسیقایی در این زمینه همچون مارش حماسی و یا حتی اقدامات فرهنگی و ادبی در حوزه حماسه‌سرایی به مدد همراهی و همفکری اندیشمندان این حوزه، به دستاوردهای ارزشمندی نائل خواهیم آمد.

این کارشناس فرهنگی اظهار داشت: امیدوارم به کنگره به عنوان یک رویداد مقطعی و گذرای فرهنگی که متأسفانه به دلیل سابقه نه چندان درخشان اقدامات فرهنگی تا به این لحظه از آن به یک فعالیت و اقدام سطحی و شعاری یاد می‌شود، نگاه نکنیم؛ این کنگره در حقیقت محملی است برای گردهمایی و تجمیع تمام اندیشه‌‎های کارآمد در حوزه فرهنگ و هنر برای داشتن جامعه‌ای متحد و یکپارچه که هر یک از افراد آن با توجه به نهادینه شدن این فرهنگ در باطن و شخصیتشان، به تعالی و پیشرفت کشور خود در همه جوانب رغبت و انگیزه از خود نشان دهند.

اقداماتی فرهنگی صورت گرفته در کشور خرد و کوچک هستند

گلشنی گفت: واقعیت تلخ در حوزه فرهنگ و هنر کشور آن است که به دلیل مستقل عمل کردن بسیاری از سازمان‌های فرهنگی که پیشتر به آن اشاره شد آن هم با استفاده از بودجه مصوبی که در اختیار دارند از آنجا که نقدینگی فرهنگی کشور خرد و میان همه آنها تقسیم شده است لذا کارهای صورت گرفته ولو با وجود مشابهت در ماهیت آن، اما خرد و کوچک است و باید تلاش شود که با معرفی درست این کنگره به عنوان جرقه و شروع یک حرکت عظیم فرهنگی و تشریک مساعی میان همه متولیان حوزه فرهنگ و هنر به اقدامات مؤثر و بزرگی در آینده دست بزنیم.

وی در ادامه افزود: براین اساس از همان ابتدای شروع به کار کنگره مقرر شد که از برگزاری همه نو کار فرهنگی شعاری، همایشی برحذر باشیم و تأکید و تکیه خود را ابتدا بر ارتقای کیفی حوزه تفکری فرهنگی و در مرحله بعد کیفی‌سازی اقدامات اجرایی در حوزه فرهنگ و هنر قرار دهیم.

ضمانت اجرایی برنامه‌های کنگره «فرهنگ حماسه» را مردم تعیین می‌کنند

گلشنی در پاسخ به این پرسش خبرنگار ایکنا که چه ضمانت اجرایی برای تداوم فعالیت‌های این کنگره براساس بازه زمانی ده ساله‌ای که به آن اشاره شد به فرض تغییر دولت و ساختار مدیریت اجرایی فرهنگی و هنری وجود دارد گفت: ابتدا باز باید به این نکته تأکید کنم که ما به دنبال انجام یک کار مقطعی و نمایشی نیستیم و لذا مبنای کار خود را انجام یک پروسه پژوهشی و مطالعاتی و آسیب‌شناسی در همه حوزه‌های مرتبط قرار داده‌ایم، در ثانی به این نکته توجه کنید که فرهنگ حماسه معلق به همه آحاد جامعه است و لذا باید بزرگترین ضمانت اجرایی برای تداوم این حرکت عظیم فرهنگی را خودشان بدهند و ثالثاً همانطور که اشاره شد این کنگره تنها محفلی برای تجمع، تبادل نظر و تشریک مساعی همه حوزه‌های فرهنگی و هنری فعال در کشور است که شاید دولت کوچکترین سهم را در برنامه‌های اجرایی آن داشته باشد که البته اگر با تغییر دولت، از سوی دستگاه جدید اجرایی در آینده الزامی برای تداوم فعالیت‌های این کنگره وجود نداشته باشد، سایر نهادها و حوزه‌های مرتبط با این کنگره خارج از بدنه دولت، خود فعالیت‌های جاری آن را مدیریت نمایند.

وی در پایان با اشاره به اینکه یکی از اهداف برگزاری این کنگره خروج واژه حماسه از انحصار فرهنگ جنگ، دفاع مقدس، ایثار و شهادت است گفت: به یک نمونه مصداقی در حوزه فرهنگ و هنر می‌پردازم و آن اینکه ایالات متحده امریکا با دارا بودن یک سازمان سینمایی(هالیوود) توانسته است حرف نخست را در تولیدات آثار سینمایی به عنوان مدیوم فرهنگساز و تأثیرگذار در همه جوامع و دول جهان بزند این در حالیست که ایران با دارا بودن 4 سازمان سینمایی که از جمله معروف‌ترین آنها می‌توان به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس اشاره کرد که مشغول به فعالیت هستند، تاکنون نتوانستیم به اثر سینمایی به عنوان طراز فرهنگی انقلاب اسلامی آنگونه که باید و شاید دست پیدا کنیم که آن هم به دلیل سلایق گوناگون مدیران هر یک از این حوزه‌های فرهنگی است و این کنگره سعی دارد به یک وحدت رویه میان این سازمان‌ها در زمینه سیاستگذاری و تولیدات فرهنگی و هنری دست پیدا کند.

امیرسجاد دبیریان