تبدیل هم‌نشینی به هم‌افزایی و استفاده از تمام ظرفیت‌های هنری در جشنواره «تجسمی فجر»
گروه هنر: در سال‌های قبل ساختار اجرایی جشنواره «تجسمی فجر» به این شکل بود که هنرمندان در رشته‌های مختلف در کنار هم به نمایش آثارشان به شکلی که در حوزه یکدیگر مداخله نمی‌کردند اما امسال با هم‌افزایی میان رشته‌های هنری بدون در نظر گرفتن وجوه تکنیکی، ملاک ارزیابی را تأثیر بیشتر آثار بر افکار عمومی مخاطبان هدف قرار دادیم.
مجتبی آقایی، دبیرکل نهمین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه حوزه هنرهای تجسمی با توجه به کثرت آثار و هنرمندان فعال و رشته‌های فراگیری که در آن وجود دارد نسبت به سایر هنرهای دارای وجوه متمایزی است گفت: نهمین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر از 3 تا 30 بهمن در دو مکان موزه هنرهای معاصر تهران و فرهنگسرای نیاوران برگزار خواهد شد.
وی گفت: موزه هنرهای معاصر تهران ویژه نمایش آثار بخش اصلی جشنواره، بخش میهمان، مدعوین و بخش همایش است و علاقه‌مندان در فرهنگسرای نیاوران شاهد برگزاری بخش بین‌الملل و مفاخر هنرهای تجسمی خواهند بود.
دبیرکل نهمین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر تصریح کرد: رویکرد این دوره از جشنواره که البته روند آن را از جشنواره هشتم آغاز کرده‌ایم آن است که با برگزاری برنامه‌های مختلف از تمام ظرفیت‌های موجود در عرصه هنرهای تجسمی فارغ از اینکه در چه قالب و رشته‌ای هستند، استفاده کنیم.
وی ادامه داد: یکی از اقداماتی که در این راستا قصد انجام آن را داریم آن است که هم‌نشینی هنرمندان تجسمی که از طریق شرکت و نمایش آثارشان در ادوار گذشته این جشنواره تحقق می‌یافت را تبدیل به هم‌افزایی کنیم؛ به این معنی که بدون در نظر گرفتن رشته‌های شرکت‌کننده و تکنیکی که در آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد، ملاک را در انتخاب، تأثیری که این آثار در افکار عمومی می‌گذارند قرار دادیم و در اصل یک رویکرد بینارشته‌ای در ارزیابی آثار را دستورالعمل قرار دادیم.
این هنرمند عکاس افزود: ما در عرصه هنرهای تجسمی باید مفاهیم و رشته‌های هنری را توسعه داده و خود را درگیر یک چارچوب محدود نکنیم چنانکه معماری نیز که پیش از این یک موضوع جداگانه و مجزا بود اکنون جزئی از هنرهای تجسمی طبقه‌بندی می‌شود و در هنر معاصر نیز اکنون موضوع ویدئوآرت به عنوان یک رشته مهم مطرح است که باید از ظرفیت‌های آن به نحو شایسته‌ای استفاده شود.
آقایی گفت: برای آنکه جشنواره هنرهای تجسمی فجر را به سطحی از کیفیت و شایستگی برسانیم که جایگاه واقعی آن در عرصه بین‌المللی نیز مطرح شود، در رویکرد جدید جشنواره به دنبال تقویت بخش بین‌الملل هستیم تا این جشنواره در مجموع با طراحی بخش‌هایی که برای آن در نظر گرفته‌ایم به شکلی که تنها تکرار مکررات یک رویداد هنری نباشیم.
دبیرکل جشنواره هنرهای تجسمی فجر ادامه داد: نزدیک به 13 هزار تقاضای شرکت در این دوره از جشنواره به دبیرخانه واصل شد که آثار، طرح‌ها و ایده‌های ارسال شده از سوی یک شورای هنری مورد ارزیابی اولیه قرار گرفتند و این شورا از آغاز تا پایان جشنواره به بازبینی گزینه‌ها، نظارت بر روند اجرایی جشنواره و چیدمان آثار در فضای نمایشگاهی می‌پردازد.
وی تأکید کرد: هیئت داوران این جشنواره شامل یک گروه 7 نفره از کارشناسان که 5 عضو آن از شورای هنری و 2 نفر آن را خارج از شورای هنری تشکیل می‌دهند و پس از ارزیابی نهایی آثار، 10 هنرمند برگزیده برای تقدیر در اختتامیه جشنواره معرفی خواهند شد.
این کارشناس هنری اظهار داشت: در روز نخست جشنواره یعنی 3 بهمن‌ماه معرفی فعالان و حامیان حوزه هنرهای تجسمی را خواهیم داشت؛ افرادی که در طول یک سال از بهمن سال گذشته تا به امسال به هر نحوی در جهت حمایت از این عرصه برای پویایی و شکوفایی بیشتر اقدام کرده‌اند و به این منظور و شناسایی این افراد، دبیرخانه رصد جامعی را در تمامی حوزه‌ها و محافل هنری به کار بسته که در نهایت منتج به معرفی برترین حامیان عرصه هنرهای تجسمی شده است.
آقایی در ادامه گفت: همچنین در مراسم اختتامیه این جشنواره یعنی 30 بهمن بعد از معرفی و تقدیر از برگزیدگان این جشنواره، مراسم تجلیل از مفاخر هنرهای تجسمی را خواهیم داشت که طی آن از 9 تن از مفاخر این عرصه با اهدای طوبی زرین و نشان جشنواره به منظور تلاش و سعی مجدانه آنها در حداقل سه دهه فعالیت هنری قدردانی به عمل خواهد آمد. البته همانطور که اشاره شد نمایشگاهی از آثار این مفاخر را نیز در فرهنگسرای نیاوران برپا خواهیم کرد.
دبیرکل جشنواره هنرهای تجسمی فجر ادامه داد: از آنجا که تأکید این دوره از جشنواره گذر از بررسی آثار به تفکیک رشته‌های فعال در این عرصه است و به حوزه بینارشته‌ای در تأثیرگذاری آثار هنری بر افکار عمومی و اجتماع نظر دارد لذا در قالب یک همایش سه روزه تحت عنوان «خوانش هنر» به بررسی علمی و پژوهشی مبانی نظری این موضوع از مناظر گوناگون همچون جامعه‌شناسی و... خواهیم پرداخت.
آقایی با اشاره به اینکه آثار این دوره از جشنواره آئینه‌تمام نمای همه وقایع و رویدادهای پیرامون پس از انقلاب اسلامی است گفت: این جشنواره در تلاش است تا هنرهای تجسمی با موضوع انقلاب اسلامی را ارتقا دهد و آثار منتخب را از میان آثاری که بیشترین قرابت موضوعی با اوضاع فرهنگی و اجتماعی و هنر امروز جامعه ایرانی دارند انتخاب کرده است.
وی گفت: 47 کشور برای حضور در این جشنواره تقاضای شرکت دادند که در نهایت در بخش بین‌الملل گزیده آثار دو کشور را به نمایش درخواهیم آورد.
این گزارش حاکی است در ادامه این نشست جمشید حقیقت‌شناس، دبیر هنری جشنواره به ایراد سخن پرداخت و گفت: خوشحالیم که آمار کمی و کیفی این جشنواره پیشرفت تصاعدی داشته است به این شکل که سال گذشته تنها 3 درصد از ظرفیت‌های موجود در عرصه هنرهای تجسمی را در جشنواره شرکت دادیم و امسال این میزان مشارکت به 9 درصد افزایش پیدا کرده است و توقع می‌رود که در سال آینده از 81 درصد ظرفیت این عرصه استفاده شود.
وی ادامه داد: مهم‌ترین مشکل و معضل در عرصه هنرهای تجسمی کمبود سرانه فضاهای نمایشگاهی و مکان مناسبی است که بتوان در آن آثار و محصولات هنری را عرضه کرد همچنانکه یکی از دلایلی که در این جشنواره ما نتوانستیم از ظرفیت بیشتری در این حوزه استفاده کنیم کمبود فضای نمایشگاهی بود.
حقیقت‌شناس تصریح کرد: یکی از اتفاقات خوب این دوره از جشنواره معاصر بودن اغلب آثار شرکت‌کننده در آن است که همانطور که اشاره شد بازتاب تمام‌نمای مناسبات رایج در اجتماع و چالش‌های فرهنگی پیش‌روست و البته تلاش شده است که این مفاهیم نه با زبان تکنیک به کار رفته در خود اثر بلکه از طریق دانش و ماهیت اثربخش آن به مخاطب هدف منتقل شود.
وی با اشاره به اینکه ویدئوآرت به عنوان یک قالب قابل تأمل در این دوره از جشنواره مورد توجه قرار گرفته است گفت: امسال بخش فیلم را با توجه به این رویدادهای سینمایی در قالب جشنواره و سایر برنامه‌ها که بتوانند به حوزه هنرهای تجسمی بپردازند، از جشنواره حذف کردیم و بیشترین تمرکز خود را بر روی آثار ویدئوآرت به عنوان یک محصول چندرسانه‌ای که مفهوم بینارشته‌ای را نیز به ذهن متبادر می‌سازد، گذاشته‌ایم.
حقیقت‌شناس تأکید کرد: ستاد برگزاری جشنواره به منظور ایجاد انگیزه میان هنرمندان حاضر در این جشنواره و حمایت از آنها 500 هزارتومان کمک‌هزینه‌ای را که سال گذشته به هر هنرمندی که اثرش به نمایشگاه راه یافته بود را به یک میلیون تومان افزایش داد و البته جوایز اختتامیه را نیز دو برابر کرده و از 5 میلیون تومان به 10 میلیون تومان رساندیم.
دبیر هنری نهمین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی در ادامه گفت: ما برای ارتقای سطح کارشناسی داوری و ارزیابی آثار این دوره از جشنواره در ترکیب هیئت داوری و شورای هنری تمام تلاش خود را کردیم که از وجود افراد استفاده کنیم که تنها در یک حوزه و یک رشته هنری تخصص نداشته باشند و بتوانند به هر یک از آثار هنری از مناظر گوناگون نگاه کنند.
حقیقت‌شناس افزود: در بخش نمایشگاهی جشنواره نیز ما به این موضوع موزه‌ای نگاه کردیم و با در نظر گرفتن دو مکان از بهترین مکان‌های فعال در عرصه هنرهای تجسمی که شاخص‌ترین آنها موزه هنرهای معاصر تهران است، به انتخاب و عرضه آثاری پرداختیم که درخور اعتبار چنین اماکن فرهنگی و هنری باشند.
وی ادامه داد: فعلاً 125 اثر مرحله نخست داوری را پشت سر گذاشته‌اند که این تعداد از میان 5500 اثر ثبت شده در دبیرخانه انتخاب شدند؛ 45 هنرمند از تهران، 65 هنرمند از شهرستان و 10 هنرمند خارجی در این رویداد بین‌المللی حضور دارند.
دبیر هنری جشنواره هنرهای تجسمی فجر در پایان گفت: ما در این دوره از جشنواره 53 پروژه و 72 اثر را به شکل تکی در معرض دید علاقه‌مندان قرار خواهیم داد و باید به این نکته اشاره کنم که بخش بین‌الملل جشنواره در هفته سوم بهمن‌ماه در فرهنگسرای نیاوران راه‌اندازی خواهد شد؛ 3 بهمن ساعت 16 افتتاحیه رسمی جشنواره است و 30 بهمن نیز اختتامیه آن در تالار وحدت برگزار خواهد شد.
امیرسجاد دبیریان
