هر وقت خدا را فراموش کردیم در حقیقت خودمان را فراموش کرده‌ایم
حضرت آیت الله العظمی صانعی گفت: سیئه از خودمان است، سرسلسله خودمان هستیم، سیئه و بدی و گناه از خود توست و خوبی‌ها از اوست و همه امور را باید مربوط به او دانست. نباید او را فراموش کرد، هر وقت خدا را فراموش کردیم، در حقیقت خودمان را فراموش کرده‌ایم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، شفقنا نوشت: این مرجع تقلید در سخنانی پیرامون ماه پرفضیلت رجب اظهار داشت: دعای ماه رجب که از ادعیه مأثوره و مفید است: «یا مَن اَرجُوهُ لِکُلِّ خَیرٍ، وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِندَ کُلِّ شَرٍّ، یا مَن یُعطِى الکَثیرَ بِالقَلیلِ، یا مَن یُعطى مَن سَئَلَهُ، یا مَن یُعطى مَن لَم یَسئَلهُ وَ مَن لَم یَعرِفهُ تَحَنُّناً مِنهُ وَ رَحمَهً، اَعطِنى بِمَسئَلَتى اِیَّاکَ، جَمیعَ خَیرِ الدُّنیا وَ جَمیعَ خَیرِ الأخِرَهِ، وَ اصرِف عَنّى بِمَسئَلَتى اِیّاکَ جَمیعَ شَرِّ الدُّنیا، وَ شَرِّ الأخِرَهِ، فَاِنَّهُ غَیرُ مَنقُوصٍ مااَعطَیتَ، وَ زِدنى مِن فَضلِکَ یا کَریمُ…»، این دعایی است که همیشه و همه جا هم می‌توان آن را خواند و اختصاص به ماه رجب ندارد.
او ادامه داد: به نظر بنده تمام ادعیه‌ای که داریم، ادعیه معصومین(سلام الله علیهم اجمعین)، قرآن صاعد است و قرآن هم، قرآن نازل است. کار قرآن نازل، هدایت است. «بَصَائِرَ لِلنَّاسِ»، «هُدىً لِلمُتَّقِینَ» « ذِکرِی» برای افراد است. این ادعیه معصومین (سلام الله علیهم اجمعین) که همان قرآن صاعد است، می‌خواهد به ما درس بدهد و ما را هدایت کند. درست است که خواندنش ثواب و حسنه دارد و باید این سنت حفظ شود که بحمدالله خوب حفظ می شود، اما باید از مضامینش درس بگیریم. «یا مَن اَرجُوهُ لِکُلِّ خَیرٍ»؛ یعنی به آن عمل کنیم و به‌عنوان یک روش و رویه قرار بدهیم، «صِبغَهَ اللهِ وَمَن أَحسَنُ مِنَ اللهِ صِبغَهً ».]۱[
«یا مَن اَرجُوهُ لِکُلِّ خَیرٍ»؛ خوبی را فقط از او بخواهید و از کس دیگری نخواهید. اگر هم کسی خوبی می‌کند، در عوض آن چیزی از شما می‌خواهد. لذا از خدا خوبی بخواهید که بدون عوض و منت، همه خوبی‌ها را متوجه انسان می‌کند.
«وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِندَ کُلِّ شَرٍّ»؛ از سخط او در مقابل هر شرّی در امنیت و اطمینان هستم، در مقابل هر شرّی، اگر سخط او قرار بگیرد، سخطش «لا تقوم له السموات السبع و لا الارضین» است.
«یا مَن یُعطِى الکَثیرَ بِالقَلیل»، باید از دیگران کم بگیریم و زیاد برگردانیم؛ چه نسبت به فرزندان، چه نسبت به همسایگان، چه نسبت به مردم و چه نسبت به حق الناس. کم بگیریم و زیاد بدهیم؛ نه اینکه برای خودمان زیاد بگیریم و باقی مانده آن را به مردم بدهیم. می‌گوید «یا مَن یُعطِى الکَثیرَ بِالقَلیل»، ما باید نفعمان خیلی زیاد باشد، چه روحانی که نفع معنوی و اخروی دارد، مطالعه کنیم و مطالبی را برای مردم بگوییم که مفید باشد، وگرنه حرف‌های دیگر را مردم خودشان می‌دانند.
«یا مَن یُعطى مَن سَئَلَهُ، یا مَن یُعطى مَن لَم یَسئَلهُ»، زهد در کلام امیرالمؤمنین (سلام الله علیه) به همین معنا آمده که بهره زیاد بدهد، اما بهره کم ببرد. من دوست دارم همه مردم به من سلام کنند! «لَیسَ لِلانسَانِ إِلاَّ مَا سَعَى» [۲] این چه توقعی است که همه باید به من سلام کنند؛ در حالی که من حاضر نیستم به هیچ کس سلام کنم. همه به من احترام کنند، ولی من حاضر نیستم به هیچ کس احترام کنم. این خلاف آن چیزی است که در دعا آمده است. در دعا آمده است قلیل برای خودتان و کثیر برای همه.
«یا مَن یُعطى مَن لَم یَسئَلهُ وَ مَن لَم یَعرِفهُ تَحَنُّناً مِنهُ وَ رَحمَهً»، از باب لطف و رحمانیت. «اَعطِنى بِمَسئَلَتى اِیَّاکَ، جَمیعَ خَیرِ الدُّنیا وَ جَمیعَ خَیرِ الأخِرَه»، خدایا! همه خوبی‌های دنیا را به من بده و شر را از من دور بگردان. در قرآن خوبی‌ها به ذات باری مستند است: «مَا أَصَابَکَ مِن حَسَنَه فَمِنَ اللهِ وَمَا أَصَابَکَ مِن سَیِّئَه فَمِن نَفسِکَ».[۳]
چرا با اینکه خداوند اولین موجود را آفریده؛ چه در سلسله خوبی‌ها و چه در سلسله بدی‌ها، سرسلسله علل اوست، چطور شد که بدی‌ها برای من است و خوبی برای اوست با توجه به اینکه در ریشه خلقت، مثل هم هستند، چرا این‌طور است؟ به نظر بنده خداوند تمام حسنات را آفریده، لیکن انسان برای آنکه به قرب الهی دست یابد، به انسان عقل داد، انبیا را فرستاد، صلحا را فرستاد، زهاد را فرستاد، فرشتگان را فرستاد، به انسان الهام هم می‌شود. اینها همه لشکریان خداوند هستند. فلذا فمن الله، به اعتبار اینکه وسیله‌اش را او راحت فراهم می‌کند.
اما در مقابل بدی‌ها او نگفته به دنبال بدی بروید، بلکه فرموده به دنبال بدی نروید: «أَلَم أَعهَد إِلَیکُم یَا بَنِی آدَمَ أَن لاَّ تَعبُدُوا الشَّیطَانَ إِنَّهُ لَکُم عَدُوٌ مُّبِینٌ* وَأَنِ اعبُدُونِی هذَا صِرَاطٌ مُّستَقِیمٌ»[۴] او نفرمود دنبال شیطان بروید، بلکه فرمود او از درگاه الهی رانده شده است و از او پرهیز کنید و دوری بجویید. همیشه بگویید «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم». پس سیئه از خودمان است، سرسلسله خودمان هستیم، سیئه و بدی و گناه از خود توست و خوبی‌ها از اوست و همه امور را باید مربوط به او دانست. نباید او را فراموش کرد، هر وقت خدا را فراموش کردیم، در حقیقت خودمان را فراموش کرده‌ایم.
«وَ صَلَّی اللهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمِّدٍ وَ آلِهِ الطاهِرین»
۱) بقره (۲): ۱۳۸٫
۲) نجم (۵۳): ۳۹٫
۳) نساء (۴): ۷۹٫
۴) یس (۳۶): ۶۰ و ۶۱٫
او ادامه داد: به نظر بنده تمام ادعیه‌ای که داریم، ادعیه معصومین(سلام الله علیهم اجمعین)، قرآن صاعد است و قرآن هم، قرآن نازل است. کار قرآن نازل، هدایت است. «بَصَائِرَ لِلنَّاسِ»، «هُدىً لِلمُتَّقِینَ» « ذِکرِی» برای افراد است. این ادعیه معصومین (سلام الله علیهم اجمعین) که همان قرآن صاعد است، می‌خواهد به ما درس بدهد و ما را هدایت کند. درست است که خواندنش ثواب و حسنه دارد و باید این سنت حفظ شود که بحمدالله خوب حفظ می شود، اما باید از مضامینش درس بگیریم. «یا مَن اَرجُوهُ لِکُلِّ خَیرٍ»؛ یعنی به آن عمل کنیم و به‌عنوان یک روش و رویه قرار بدهیم، «صِبغَهَ اللهِ وَمَن أَحسَنُ مِنَ اللهِ صِبغَهً ».]۱[
«یا مَن اَرجُوهُ لِکُلِّ خَیرٍ»؛ خوبی را فقط از او بخواهید و از کس دیگری نخواهید. اگر هم کسی خوبی می‌کند، در عوض آن چیزی از شما می‌خواهد. لذا از خدا خوبی بخواهید که بدون عوض و منت، همه خوبی‌ها را متوجه انسان می‌کند.
«وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِندَ کُلِّ شَرٍّ»؛ از سخط او در مقابل هر شرّی در امنیت و اطمینان هستم، در مقابل هر شرّی، اگر سخط او قرار بگیرد، سخطش «لا تقوم له السموات السبع و لا الارضین» است.
«یا مَن یُعطِى الکَثیرَ بِالقَلیل»، باید از دیگران کم بگیریم و زیاد برگردانیم؛ چه نسبت به فرزندان، چه نسبت به همسایگان، چه نسبت به مردم و چه نسبت به حق الناس. کم بگیریم و زیاد بدهیم؛ نه اینکه برای خودمان زیاد بگیریم و باقی مانده آن را به مردم بدهیم. می‌گوید «یا مَن یُعطِى الکَثیرَ بِالقَلیل»، ما باید نفعمان خیلی زیاد باشد، چه روحانی که نفع معنوی و اخروی دارد، مطالعه کنیم و مطالبی را برای مردم بگوییم که مفید باشد، وگرنه حرف‌های دیگر را مردم خودشان می‌دانند.
«یا مَن یُعطى مَن سَئَلَهُ، یا مَن یُعطى مَن لَم یَسئَلهُ»، زهد در کلام امیرالمؤمنین (سلام الله علیه) به همین معنا آمده که بهره زیاد بدهد، اما بهره کم ببرد. من دوست دارم همه مردم به من سلام کنند! «لَیسَ لِلانسَانِ إِلاَّ مَا سَعَى» [۲] این چه توقعی است که همه باید به من سلام کنند؛ در حالی که من حاضر نیستم به هیچ کس سلام کنم. همه به من احترام کنند، ولی من حاضر نیستم به هیچ کس احترام کنم. این خلاف آن چیزی است که در دعا آمده است. در دعا آمده است قلیل برای خودتان و کثیر برای همه.
«یا مَن یُعطى مَن لَم یَسئَلهُ وَ مَن لَم یَعرِفهُ تَحَنُّناً مِنهُ وَ رَحمَهً»، از باب لطف و رحمانیت. «اَعطِنى بِمَسئَلَتى اِیَّاکَ، جَمیعَ خَیرِ الدُّنیا وَ جَمیعَ خَیرِ الأخِرَه»، خدایا! همه خوبی‌های دنیا را به من بده و شر را از من دور بگردان. در قرآن خوبی‌ها به ذات باری مستند است: «مَا أَصَابَکَ مِن حَسَنَه فَمِنَ اللهِ وَمَا أَصَابَکَ مِن سَیِّئَه فَمِن نَفسِکَ».[۳]
چرا با اینکه خداوند اولین موجود را آفریده؛ چه در سلسله خوبی‌ها و چه در سلسله بدی‌ها، سرسلسله علل اوست، چطور شد که بدی‌ها برای من است و خوبی برای اوست با توجه به اینکه در ریشه خلقت، مثل هم هستند، چرا این‌طور است؟ به نظر بنده خداوند تمام حسنات را آفریده، لیکن انسان برای آنکه به قرب الهی دست یابد، به انسان عقل داد، انبیا را فرستاد، صلحا را فرستاد، زهاد را فرستاد، فرشتگان را فرستاد، به انسان الهام هم می‌شود. اینها همه لشکریان خداوند هستند. فلذا فمن الله، به اعتبار اینکه وسیله‌اش را او راحت فراهم می‌کند.
اما در مقابل بدی‌ها او نگفته به دنبال بدی بروید، بلکه فرموده به دنبال بدی نروید: «أَلَم أَعهَد إِلَیکُم یَا بَنِی آدَمَ أَن لاَّ تَعبُدُوا الشَّیطَانَ إِنَّهُ لَکُم عَدُوٌ مُّبِینٌ* وَأَنِ اعبُدُونِی هذَا صِرَاطٌ مُّستَقِیمٌ»[۴] او نفرمود دنبال شیطان بروید، بلکه فرمود او از درگاه الهی رانده شده است و از او پرهیز کنید و دوری بجویید. همیشه بگویید «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم». پس سیئه از خودمان است، سرسلسله خودمان هستیم، سیئه و بدی و گناه از خود توست و خوبی‌ها از اوست و همه امور را باید مربوط به او دانست. نباید او را فراموش کرد، هر وقت خدا را فراموش کردیم، در حقیقت خودمان را فراموش کرده‌ایم.
«وَ صَلَّی اللهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمِّدٍ وَ آلِهِ الطاهِرین»
۱) بقره (۲): ۱۳۸٫
۲) نجم (۵۳): ۳۹٫
۳) نساء (۴): ۷۹٫
۴) یس (۳۶): ۶۰ و ۶۱٫
