گزارشی از نشریه «درس‌هایی از مکتب اسلام»؛
59 سال خاطره؛ از گلوله سربازان شاه تا کارگری تجار
گروه حوزه‌های علمیه: با گذشت چندین دهه هنوز آثار گلوله‌های رژیم شاه بر در و دیوار ساختمان نشریه «مکتب اسلام» نمایان است؛ سوراخ‌های در را مدتی است تعمیر کرده‌اند ولی جای گلوله بر دیوارها باقی است؛ آثار گلوله‌هایی که قرار است در تاریخ بمانند و با اسلحه به مبارزه با فرهنگ و دین و رسانه رفتن را به آیندگان نیز نشان دهند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) خیابان ارم قم در جوار بارگاه ملکوتی حضرت معصومه(س) کوچه‌‌ای تنگ و باریک دارد که هنوز دست مدرنیته و ساخت و سازهای قارچ‌‌گونه نتوانسته شکل و شمایل آن را مدرن کند؛ این خیابان نه تنها در دوره انقلاب بلکه قبل از آن نیز مشحون از خاطراتی است که با مبارزات قبل انقلاب گره خورده است؛ وقتی از خیابان ارم پا در کوچه 16 این خیابان می‌گذاری و چند قدمی داخل شوی تابلوی نشریه‌ای به چشم می‌خورد که سن و سال آن از انقلاب بیشتر است؛ تابلویی که بر دیوار ساختمانی سه طبقه آجری نصب شده و هنوز هم آثار گلوله‌هایی رژیم شاه بر در و دیوار آن هویداست البته به گفته مدیر مسئول این نشریه، آثار گلوله بر در ترمیم شده است ولی بر جای جای دیوار ساختمان این نشریه، سوراخ‌هایی است که برخی از آنها اثر گلوله‌های سربازان شاه است که بر آن شلیک کرده‌اند.
وی به ذکر خاطره‌ای در مورد این گلوله‌ها پرداخت و گفت: مرحوم عقیقی بخشایشی تعریف می کرد که من در دوره انقلاب و در روزهایی که گلوله‌باران رژیم شاه علیه مردم ادامه داشت روبروی پنجره یکی از طبقات ساختمان مجله نشسته بودم که ناگهان گلوله‌ای از چند سانتی‌متری گوشم عبور کرد و صدای آن هنوز در گوشم می‌پیچد و فقط اجل سر نیامده بود که زنده ماندم.
نشریه «درس‌هایی از مکتب اسلام» یکی از قدیمی‌ترین نشریات ایران است که بر پایه باورهای مذهبی و با هدف نشر اعتقادات دینی هنوز هم که نزدیک 60 سال از عمر آن می‌گذرد بر تارک نشریات و مجلات تاریخ کشور می‌درخشد؛ نشریه‌ای که روزی کسانی در آن قلم زده‌اند که در انقلاب جزء رجل سیاسی و مذهبی نامدار بوده و هستند و هنوز هم برخی از این بزرگان از آن دل نبریده و دلشان برای نوشتن در این نشریه می‌تپد.
نشریه مکتب اسلام در سال 1337 تاسیس و در آذرماه همان سال اولین شماره آن منتشر می‌شود؛ در حجره‌ای در طبقه فوقانی حرم مطهر حضرت معصومه(س)؛ سال‌ها بر این منوال به حرکت خود ادامه می‌دهد تا اینکه چهار تا 5 سال بعد یعنی در سال‌های 41 و 42 و مقارن حوادث آغازین نهضت امام خمینی(ره) هیئتی مالی متشکل از 11 نفر از تجار بزرگ تهران دست به کار شده و هزینه‌های آن را برعهده می‌گیرند و ساختمانی برای آن تهیه می‌کنند که تبدیل به یکی از کانون‌های فکری و اندیشه‌ای انقلاب می‌شود. ساختمانی سه طبقه که امروز بخش‌هایی از آن به کارهای دیگر واگذار و اجاره داده شده تا هزینه‌های تولید و توزیع نشریه تامین شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین فرج‌الله فرج‌اللهی، مدیر مسئول نشریه مکتب اسلام در گفت و گو با خبرگزاری ایکنا گفت: این نشریه قبل از انقلاب اسلامی و سال‌ها بعد از آن، 110 هزار تیراژ داشت و در تمام نقاط کشور مشترک داشتیم و حتی نشریه به برخی از کشورها نیز ارسال می‌شد که این تعداد چاپ برای یک نشریه بی سابقه و کم سابقه است.
فرج‌اللهی ادامه داد: غیر از هیئت تحریریه هفت هشت نفری نشریه که مرتبا مشغول فعالیت بودند ده نفر نیز مرتبا با نشریه مرتبط بودند و در سمت موزع و کارگر و آبدارچی و ... با نشریه همکاری داشتند و هزینه های نشریه نیز توسط تجار نیکوکار تامین می‌شد؛ بیشتر این تجار که در راس آنان مرحوم حاج کریم انصاری از تجار بزرگ بازار تهران بود تا بعد از انقلاب مرحوم شدند و به رحمت ایزدی پیوستند ولی تعدادی هم که زنده بودند تا 20 سال قبل هم کمک می‌کردند ولی فعلا نشریه با درآمدی از اجاره بخشی از ساختمان اداره می‌شود.
وی افزود: فعالیت این نشریه یکی از عوامل موثر در پیروزی انقلاب بود و این مطلب را نه اینکه بنده بگویم بلکه افراد دیگر می‌گویند. یک گروهی از خانه فرهنگ فرانسه به ایران و به قم آمده بودند و آنها می‌گفتند بررسی که ما کرده‌ایم نشان می‌دهد که این مجله و افکار و اندیشه‌هایی که منتشر می‌کرد نقش موثری در انقلاب داشته به همین دلیل به بازدید اینجا آمده بودند ولی وقتی این ساختمان قدیمی و کوچک را دیدند تعجب می‌کردند که نشریه‌ای با این آوازه و تاثیرگذاری چطور چنین مکان محدودی دارد.
فرج‌اللهی با بیان اینکه قبل از انقلاب دو سال منقطع توقیف داشتیم بیان کرد: یکبار هفت ماه از طرف ساواک و 11 بار هم به نحو دیگری توقیف شد و مجموع توقیف‌ها که بعدها هم ادامه یافت به دو سال می‌رسد و علت اصلی هم مقالات زیرکانه ای بود که توسط برخی افراد مانند آیت‌الله العظمی مکارم و آقای رشاد و دیگران نوشته شده بود و رژیم بهانه‌گیری می‌کرد.
وی با بیان اینکه محتوای این نشریه از روز اول موضوعات مختلف اجتماعی، سیاسی، پزشکی و تربیتی و ... برای عموم بوده و هست و علت اصلی ایجاد آن مبارزه با فرهنگ مبتذل دوره شاه بود عنوان کرد: آقای مکارم، سبحانی، نوری همدانی، شهید مفتح، شهید مطهری، شهید بهشتی، امام موسی صدر، سیدهادی خسروشاهی، شهید قدوسی، شهید باهنر، آیت الله احمد بهشتی جزء هسته مرکزی هیئت تحریریه این نشریه بودند و حتی آیت‌الله بروجردی نیز دوهزار تومان برای آغاز نشریه کمک کردند همچنین دکتر منصور اشرفی مقالات پزشکی را به ما می دادند که ایشان نیز هفت هشت سال قبل مرحوم شدند ولی فرزندشان این همکاری را با ما ادامه داده اند.
فرج اللهی با اشاره به همکاری افراد جدید بیان کرد: هم اکنون افرادی مانند حجت‌الاسلام والمسلمین پیشوایی، آیت الله یعقوب جعفری، علی اکبر حسینی لاهیجانی، دوست‌محمدی، حسین حقانی عضو هیئت تحریریه هستند ولی آیت الله العظمی سبحانی از مراجع فعلی و اعضای گذشته همچنان همکاری دارند همچنین آیت‌الله احمد بهشتی نیز مقاله می‌دهند که عمده مقالات آقای سبحانی در مورد عقاید فرقه‌ها، علوم قرآنی و به نحوی مرتبط با مسایل دوره معاصر است.
مدیر مسئول نشریه مکتب اسلام با بیان اینکه شکل و شمایل این شنریه همانند همان روزهای ابتدایی است و نه در تعداد صفحات و نه در اندازه نشریه و ... تغییری صورت نگرفته است گفت: در این زمینه از آیات عظام مکارم و سبحانی نظرخواهی داشتیم و ایشان فرمودند که طبق همان روال منتشر شود بهتر است و نظر داشتند که قطع آن هم تغییری نکند تا هویت نشریه با توجه به قدمت طولانی آن حفظ شود و ما هم تغییری ندادیم.
فرج‌اللهی با بیان اینکه برای نشریه به علت مشکلات مالی که دارد سایتی راه‌اندازی نکرده است گفت: تیراژ نشریه به دوهزار عدد رسیده است لذا چندان مجال اقتصادی برای فعالیت در فضای مجازی نداریم البته مطالب در اختیار چند سایت از جمله ارشاد قرار می‌گیرد و آنها منتشر می‌کنند.
وی در مورد مطالب قرآنی نشریه اظهار کرد: یکی از کارهایی که ما در این نشریه انجام داده ایم چاپ بخش‌هایی از تفسیر منشور جاوید است که البته بعدها با این عنوان منتشر شد یعنی قبل از انتشار بخش‌هایی از آن از سوی آیت‌الله سبحانی در اختیار نشریه قرار می‌گرفت و چاپ می‌کردیم. همچنین بخش‌هایی از داستان های عبرت آموز پیامبران را که بنده در 700 صفحه نوشته‌ام در شماره های مختلف نشریه چاپ شده است و آیت الله یعقوب جعفری نیز یکسری آیات قرآن مانند آیاتی که با«ومن آیاته ...» شروع می شود را با شرح مختصری در اختیار ما قرار می دهند و آن را منتشر می‌کنیم.
فرج‌اللهی در ادامه به ذکر خاطراتی از دوره گذشته نشریه پرداخت و تصریح کرد: در سال 1356 رژیم تصمیم گرفت تا به جای تاریخ شمسی، تاریخ شاهنشاهی را ایجاد کند؛ آقای مکارم هم پیشنهاد کردند برای مقابله با این تصمیم ما به جای اینکه زیر بار برویم و تاریخ شاهنشاهی را در نشریه بزنیم تاریخ قمری را گذاشتیم و به این ترتیب زیر بار این تغییر نرفتیم.
مدیر مسئول مجله مکتب اسلام افزود: یکی دیگر از خاطرات خوبی که در ذهن ما مانده چاپ گزارش نسبتا طولانی از کشف باستان شناسان در مورد کشتی نوح در مجله بود و براساس اکتشاف آنان، تمام قطعات این کشتی پوسیده بود جز کتیبه‌ای از آن که نام 5 تن آل عبا بر روی آن حک شده بود که هم برای خود ما جالب بود و هم برای مشترکان مجله.
وی با اشاره به مشترکان نشریه گفت: کسانی هستند که از شماره اول تاکنون مشترک ما هستند ولی عمده این افراد مرحوم شده اند و مخاطبان فعلی ما عموم مردم هستند؛ ما یکی دو سال قبل مشترکانی را در کشور سوئیس داشتیم و برای آنان نیز مجله ارسال می‌کردیم ولی فعلا انتشار بین‌المللی با توجه به مشکلات ارسال و نبود مشترک نداریم.
فرج‌اللهی ادامه داد: اصرار بزرگان و مراجع و کسانی که عمری با این نشریه همراهی داشته‌اند این است که نباید بگذاریم این چراغ 60 ساله خاموش شود و نشر آن ادامه یابد زیرا این نشریه واقعا با خلوص نیت پایه‌گذاری شد و کسانی در طول سالیان طولانی با آن همکاری کرده‌اند که انگیزه الهی و خدایی داشتند.
مدیر مسئول مجله مکتب اسلام به ذکر خاطره دیگری در این زمینه پرداخت و گفت: آقای چاوشی از حسابداران این مجله در اوایل کار بود؛ ایشان نقل می‌کرد که تجار بزرگ تهران اواخر هفته به زیارت حضرت معصومه(س) می‌آمدند و در کنار زیارت به نشریه سر می‌زدند و مانند یک کارگر مشغول بسته‌بندی می‌شدند و کمک به توزیع مجله می‌کردند و با چنین نیت‌های خالصانه‌ای بوده که نشریه عمری نزدیک به 60 سال پیدا کرده است.
