حجتالاسلام جعفر شانظری، استاد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه اصفهان در گفتوگو با
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) از اصفهان اظهار کرد: حضرت امام(ره) شخصیتی جامعالاطراف داشت، یعنی در اوج حضور در صحنه مبارزات، عارفی به تمام معنا و در اوج فیلسوف بودن، فقیهی توانمند بود. ایشان به عنوان شخصیتی کم نظیر در تاریخ کشور ما، جامع در فقه و فلسفه وعرفان و نیز مجاهدی نستوه بودند.
وی با اشاره به ویژگیها و شاخصهای عرفان حضرت امام(ره) گفت: همانطور که خود امام در شرح مقدمه قیصری بر فصوص الحکم نوشتهاند، عرفان ایشان متأثر از عرفان محیالدین ابن عربی بود، اما شاخصههایی داشت که آن را متمایز میکرد.
حجتالاسلام شانظری افزود: عرفان ایشان زهد گرایانه، انزوا گرایانه، گوشه نشین، به دور از دنیا و عزلت نشین نبود. ایشان با همان نگاه عرفانی در عرصه سیاست و اجتماع حضور داشت، برخلاف بسیاری از عرفا که مراحل سیر و سلوک خود را در انزوا و به دور از جامعه طی میکنند.
وی ادامه داد: عرفان ایشان بسیار با ادعیه ائمه عصمت و طهارت(ع) آمیخته بود و حتی خود ایشان تصریح داشتند که عرفان ما همان ادعیه ماست و در واقع سرچشمه آن، دعاهای اهلبیت(ع)، مناجات امیرالمؤمنین(ع) و موارد این چنینی بود. خود ایشان اینطور تعبیر میکردند که دعا قرآن سائل است، یعنی دعا آن سلوک عرفانی است که ما را به خداوند میرساند؛ بنابراین عرفان ایشان بیشتر مبتنی بر دعا بود و دعا را مسیر عرفان میدانستند.
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان اضافه کرد: وجود نکات خاص در عرفان نظری امام(ره) از ویژگیهای خاص عرفان ایشان بود، یعنی امام(ره) در این حوزه صاحب نظر بود. در کتب فقهی ایشان نیز بیشتر آثار عرفانیشان مثل شرح دعای سحر، مصباح الهدایه، شرح مقدمه قیصری و دیوان اشعارشان جلوه میکند.
وی خاطرنشان کرد: از آنجا که امام(ره) تحول و انقلاب بزرگی را در عرصه سیاست در دوران معاصر به وجود آورد و به عنوان یک شخصیت سیاسی-اجتماعی در جهان مشهور شد، بعد عرفانی و فلسفی ایشان مغفول مانده و کمتر به آن پرداخته شده است. میتوان امام(ره) را به عنوان یک فیلسوف معاصر در نظر گرفت و آثار فلسفی ایشان را مورد بحث و بررسی و نقد و تحلیل قرار داد.
معاون فرهنگی-اجتماعی دانشگاه اصفهان گفت: به عقیده من، بزرگترین تأثیر امام بر اندیشه دانشمندان، فیلسوفان و فقیهان مسلمان دوره معاصر، ایجاد یک رویکرد نوین به حوزه دین پژوهی بود که نقطه عطفی در این حوزه محسوب میشود؛ به عبارت دیگر، ایشان دین را از حوزه مباحث نظری و تحلیلی به عرصه اجتماع آورد و این مسئله نقطه تحولی بود که باعث شد مباحث دین پژوهی در حوزههای علمیه روزآمد شود.