اخیراً روسیه و ایالات متحده آمریکا برای اعمال آتشبس در جنوب غربی سوریه به توافق رسیدهاند؛ برخلاف توافقی که در نشست آستانه میان ترکیه، ایران و روسیه حاصل شد، احتمال میرود تا آمریکا و متحدان منطقهای آن به دنبال پیریزی پروژه حذف ایران باشند؛ اهمیت این توافق سبب شده، تا جابری انصاری معاون عربی و آفریقایی وزارت امورخارجه کشورمان اعلام کند: «حضور ایران در سوریه منوط به توافق هیچ طرف منطقهای و بینالمللی نیست».
ترامپ برای انزوای ایران با هرکشوری معامله میکند
سیداحمد موثقی، عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران در مورد این توافق به ایکنا گفت: در واقع به طور عملی با وجود شکاف عمیقی که بین آمریکا و روسیه وجود دارد، مسئله سوریه و پیچیدگیهای مختص آن برای صلح و امنیت جهانی مخاطرات و هزینههایی را در بر داشته است؛ اما روسیه و آمریکا در پی افزایش نفوذ خود میباشند و مسائل امنیتی و منافع ملی باعث شده است تا با هم همکاری داشته باشند.
وی افزود: صحنه تحولات داخلی سوریه، بازیگران و قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای را دخیل کرده است؛ که از روسیه و آمریکا به عنوان دو بازیگر مهم فرامنطقهای نام برده میشود و جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک ضلعی از ثبات و امنیت در منطقه به ایفای نقش خود در قامت یک قدرت منطقهای میپردازد.
موثقی بیان کرد: روسیه با ایجاد پایگاه نظامی در سوریه و انجام عملیاتهای نظامی گسترده، چه هوایی و چه موشکی به یک طرف اصلی و مهم بحران سوریه تبدیل شده است؛ روسیه و ایران در سوریه دارند به گونهای بازی میکنند که به دو بازیگر مهم و تأثیرگذار مطرح شدهاند؛ اما در مقابل ایران و روسیه، ائتلافی متشکل از عربستان، امارات و بحرین به رهبری آمریکا شکل گرفته است.
این استاد دانشگاه مطرح کرد: آمریکا و روسیه دو قدرت اصلی جهانی محسوب میشوند که نقش مهمی در آینده سوریه خواهند داشت؛ تجربه نشان داده است که آمریکا و روسیه، هر دو اهل معامله هستند و با وجود اختلافات فراوان در مورد بحران سوریه به معامله با یکدیگر روی خواهند آورد.
موثقی در مورد سیاستهای ترامپ گفت: سیاست ترامپ اینگونه میباشد که او به هیچگونه همکاریهای جمعی و جهانی فکر نمیکند و فقط منافع آمریکا برای او اهمیت دارد؛ بنابراین ترامپ میتواند دوجانبه معامله کند و خودش هم معاملهگر خوبی است و بالاخره قبل از تصاحب پست ریاست جمهوری، تاجر بوده است؛ علاوه بر آن روسیه هم با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم میکند و طبیعی است که با آمریکا معامله کند و حتی روسیه اگر لازم بداند، حاضر است برای منافع خود ایران و سوریه را دور بزند.
نویسنده کتاب صلح، امنیت و توسعه ادامه داد: آمریکا در صدد اعمال هژمونی یا سلطهگری خود در منطقه میباشد مانند توسعه روابط با کردهای عراق و سوریه و حضور تقریبا 9 هزار نیروی نظامی آمریکا در عراق که اخیراً هم در این خصوص سخنگوی ارتش آمریکا به طور رسمی اعلام کرده است، که از این کشور به این زودی نخواهیم رفت؛ بهانه آمریکا هم برای ماندن در عراق این است که ما در این جا خواهیم ماند تا عراقیها مانند شیعه، سنی و کرها به جنگ و نزاع با هم نپردازند و لذا میبینیم که آمریکا میخواهد عراق را پایگاه خودش کند و همین نقشه را برای سوریه ترسیم کرده است.
این کارشناس سیاسی تصریح کرد: آمریکا و روسیه به دنبال این میباشند که سوریه را به حوزههای نفوذ و عوامل نیابتی خودشان تقسیم کنند و توافق آتشبس در بخش جنوب غربی سوریه، گام اساسی به حساب میآید و از آن به عنوان فاز اول همکاریهای اولیهی مشترک میان آمریکا و روسیه نام میبرند.
آتشبسی که همراه با ایران هراسی و حذف ایران باشد، پایدار نیست
احمد موثقی افزود: آتشبس اگر شکل بگیرید خوب است؛ بالاخره جنگ و کشتار از بین می رود اما منتها در این آتشبسی که بین این دو کشور منعقد شده است، میزان سهم عادلانه بخشهای دخیل و به خصوص مردم سوریه و اینکه خود مردم سوریه بتوانند تصمیم بگیرند مبهم است؛ بنابراین تأمین منافع ملی آمریکا و نادیده گرفتن منافع و نقش منطقهای ایران، بخشهای مهمی از این توافق میباشند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: آمریکا، اسرائیل و عربستان سعودی تلاش میکنند که ایران را در منطقه نادیده بگیرند و کشورمان را منزوی سازند؛ ترامپ و تیم همراه او، ایران را به عنوان خطر اول منطقه معرفی کردهاند و با استفاده از ترویج ایرانهراسی به دنبال افزایش فروش تسلیحات خود در خاورمیانه میباشد؛ که بسیار خطرناک است و وضعیت منطقه را متشنجتر خواهد کرد.
مترجم کتاب دیروز و امروز یک ملت در مورد همسویی عربستان و اسرائیل با یکدیگر ادامه داد: عربستان و اسرائیل در حال ترویج این دروغ میباشند که ایران افراطی است و عامل بیثباتی در منطقه است و از گروههای افراطی حمایت میکند؛ در واقع این نوع سیاست در راستای منافع آمریکا در منطقه میباشد و میخواهند یک اجماعی را علیه ایران در منطقه و جهان به وجود آورند.
وی افزود: دولت جدید ترامپ، حمایت کشورهای عربی مخالف ایران و همچنین اسرائیل را دارد؛ و او بارها گفته است ما حاضر هستیم هرگونه امتیازی به روسیه اعطا کنیم ولی ایران منزوی گردد تا قدرت منطقهای آن کاسته شود؛ در نهایت حذف این کشور را کلید بزنیم در حقیقت این خواسته اسرائیل و عربستان هم میباشد؛ پس مثلث آمریکا، اسرائیل و عربستان در راستای نابودی ایران شکل گرفته است و این نوع سیاست و تلاش برای حذف ایران از معادلات منطقه و همسو کردن آینده سوریه با منافع این کشورها، فقط بحران داخلی سوریه را طولانیتر میکند.
وی بیان کرد: توافق دوجانبه میان این دو قدرت جهانی توان این را دارد که ایران را تضعیف کند؛ ایران باید در عرصه سیاست خارجی پیچیدهتر عمل کند و اقدامات سنجیدهای را در راستای امنیت و منافع ملی خود در برایر این نوع توافقات اتخاذ کند چونکه روسیه به دنبال منافع ملی خود میباشد؛ برای مقابله با تهدیدات این چنینی باید علاوه بر کارشناسی نظامی، کارشناسی سیاسی و بینالمللی هم انجام داد.
با دیپلماسی فعال میتوان تهدیدات دشمنان را خنثی کرد
سیداحمد موثقی ادامه ادامه داد: با تقویت حوزه دیپلماسی و مذاکره با کشورهای خاورمیانه، شرق آسیا و اتحادیه اروپا خواهیم توانست در مقابل تهدیدات آمریکا و اسرائیل بایستیم؛ تنها به روسیه نباید به عنوان بازیگر استراتژیک نگاه کرد؛ برای حل بحران سوریه و مقابله با اقدامات سلطه جویانه آمریکا و برتری داشتن در مقابل روسیه در مناسبات منطقهای و بحران سوریه، با تقویت دیپلماسی میتوانیم موفقیتهای چشمگیر و در خور توجهای به دست آوریم؛ هرچند روسیه در یحران سوریه با ایران همکاریهای بسیاری داشته است.
استاد دانشگاه تهران یادآور شد: در بحران سوریه، ایران هزینه های مالی و انسانی زیادی را پرداخت کرده تا مبادا تروریستها بر این کشور مسلط شوند و در نهایت امنیت ایران به خطر بیافتد؛ پس این منطقی نیست که در هرگونه مذاکراتی در خصوص بحران سوریه و عراق ایران حضور نداشته باشد و در ضمن هیچ کشوری نماینده ایران نیست که از طرف ایران مذاکره کند بلکه خود ایران یک پای ثابت میز مذاکره است.
کارشناس مسائل سیاسی افزود: روسیه نماینده ما نیست و برای مقابله با اقدامات ایذایی دشمنان، باید تمام بازوهای نظام اعم از نظامی، سیاسی و کارشناسی با هم هماهنگ باشند تا بتوانند در مقابل سیاستهای ضد ایرانی، کارکرد درستی داشته باشند.
شکست این توافق محتمل است
وی در مورد موفقیت این توافق گفت: توافق اخیر روسیه و آمریکا در مورد آتشبس در سوریه، منافع ایران را تهدید میکند و در راستای توافق آستانه که میان ایران، روسیه و ترکیه منعقد شده بود، نیست؛ به فرجام این توافق نمیتوانیم خوشبین باشیم چون ترامپ در داخل آمریکا با مشکلات جدیای روبروست و دیدگاهایش با تمامی کشورهای دنیا در تضاد میباشد و حتی متحدان کلیدی آمریکا از این کشور در حال فاصله گرفتن هستند و در آخر هم با اقدامات یکجانبهگرایی آمریکا در دوران ریاست جمهوری ترامپ، این توافق شکننده به نظر میرسد.