لزوم پرداخت متفاوت نمایش دینی در جهت معرفت‌افزایی مخاطب
گروه هنر: متأسفانه در بسیاری از قالب‌هایی که به نقل تاریخ زندگی معصومین(ع) می‌پردازیم و از جمله هنر نمایش، ایشان به عنوان انسان‌هایی که همواره از سوی گروهی غاصب و ستمکار مورد ظلم واقع می‌شوند، نمود دارند، در صورتی که باید از منظری متفاوت چنین موضعی را از سوی معصومین(ع) نشان از درایت و سیاست آنها دانست.
پس از گذشت تقریباً یک سال، نمایش «خاتون» این بار قرار است مجدد از فردا یکشنبه 23 مهر در تالار اندیشه حوزه هنری اجرای عمومی داشته باشد. به این بهانه با حسین عالم‌بخش؛ کارگردان این نمایش گفت‌و‌گویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
لازم به ذکر است حسین عالم‌بخش؛ مدیر مجتمع فرهنگی غدیر از بازیگران و کارگردان باسابقه تئاتر دینی است که اخیراً او را به عنوان مبدع و دبیر جشنواره سراسری نقالان و پرده‌خوانان «غدیر» می‌شناسیم.
ـ «خاتون» به نسبت اجرای سال گذشته در جریان سوگواره نمایشی«خمسه» چه تغییراتی کرده است؟
بغیر از افشین سنگ‌چاپ، کلیه بازیگران این نمایش در اجرای مجدد تغییر کرده‌اند و ما در اجرای عمومی این نمایش که از فردا یکشنبه 23 مهر آغاز خواهد شد در خدمت مجموعه‌ای از بازیگران مطرح تئاتر از جمله جلیل فرجاد، صفا آقاجانی، بهار ارجمند، سیروس اسنقی و علی برجی هستیم.
علاوه بر این، ایرادات احتمالی که برخی از آنها در جریان اجرای نمایش در سوگواره «خمسه» گوشزد شده بود مورد توجه قرار گرفت و اصلاح شد و سعی کردیم بخشی از متن نمایشی را با بازنگری در کارگردانی به اجرا نزدیک کنیم و با کمک دوستان و تجربه برخی پیشکسوتان سعی کردیم تا بازی‌ها را پرورش داده و به قوام بیشتری برسانیم.
ـ در مورد داستان این نمایش و اینکه از چه منظر جدید به موضوعی مرتبط با واقعه عاشورا نگاه کرده‌اید، توضیح بفرمایید؟
داستان این نمایش مربوط به وقایع پس از انتقال کاروان اسرای کربلا و اهل بیت(ع) به شام و اسکان آنها در مکانی به نام خرابه شام است؛ جایی که واقعه شهادت حضرت رقیه(س)؛ دختر خردسال امام حسین(ع) به وقوع می‌پیوندد و به فرمان امام سجاد(ع) پیکر مطهر این دردانه امام حسین(ع) در همان خرابه تدفین می‌شود. این نمایش به دنبال پاسخ به چرایی این اتفاق است؛ اینکه چرا ایشان در این خرابه اسکان داده شده‌اند و اساساً این خرابه چرا در مکانی نزدیک به قصر پرزرق و برق یزید قرار داشت؟ و اینکه گریه و عجز و لابه این خانم کوچک چرا نیمه‌های شب صورت می‌گرفت که موجب کنجکاوی همسایگان خرابه و یا گاه به ستوه آمدن آنها شده بود؟
ـ این رویداد تاریخی که مشهور است و بسیاری از ما آن را پای منابر و در نقل مجالس عزای امام حسین(ع) شنیده‌ایم، پس این نمایش چرا مجدد به دنبال بازگویی آن است؟
در زمینه نقل رویدادهای تاریخی و مذهبی همواره آفتی وجود دارد که به آن هم آقایان منبری و خطباء، هم مداحان و در عالم هنر، جامعه هنری، آگاهانه و یا حتی ناخودآگاه به آن دامن می‌زنند و آن اینکه معمولاً اهل بیت(ع) در این گونه روایات به عنوان انسان‌های مظلوم و ستمدیده‌ای معرفی می‌شوند که همواره مورد ظلم و جور حکام زمان خود قرار می‌گیرند و در عین حالی که همیشه از شکوه، عظمت جایگاه آنها صحبت می‌شود اما در مواجهه با این ظلم و ستم روا داشته شده سکوت اختیار کرده و دم برنمی‌آوردند.
به نظر می‌رسد که باید نسبت به این موضع معصومین(ع) نگاه و منظر متفاوتی را اختیار کرد و آن اینکه چنین سکوتی نعوذ بالله دال بر ضعف ایشان نبوده است بلکه در همین مظلومیت سر زده از آنها درایت، سیاست و بصیرتی وجود داشته است که متأسفانه به آن کمتر پرداخته شده است و من سعی در پرداختن به جزئیات این مسئله در راستای شفاف‌سازی بیشتر در این اثر و سایر آثارم داشته‌ام که در «خاتون» نیز سعی و اهتمامی در حد بضاعت خودم بر این موضوع نیز دارم.
تصور می‌کنم به‌ویژه درباره هنرهای نمایشی این قابلیت و ظرفیت وجود دارد که دوستان فعال در عرصه تئاتر دینی با پرداختی متفاوت قادر خواهند بود از زوایای جدید معرفتی که مخاطبان باید در مورد زندگی و سیره اهل بیت(ع) به آن دست پیدا کنند را بیانی نمایشی و نافذ داشته باشند؛ چنان‌که در جریان اجرای نمایش «خاتون» در سال گذشته اغلب مخاطبان از طرح موضوعاتی پیرامون خرابه شام که مستند بر اسناد موثق تاریخی در آن بیان شده بود اظهار شگفتی کرده و می‌گفتند که برای نخستین‌بار است که با چنین مسئله‌ای مواجه می‌شوند.
ـ چند اجرا خواهید داشت؟
20 اجرا برای این نمایش پیش‌بینی شده است که البته ممکن است که در برخی از روزها این نمایش به جهت استقبال مخاطبان دو اجرایی شود. اما با احتساب آنکه از فردا یکشنبه 23 مهر اجرای این نمایش آغاز خواهد شد تا جمعه 12 آبان در تالار اندیشه اجرا خواهیم داشت.
یادآور می‌شود، نمایش «خاتون» از فردا یکشنبه 23 مهر هر روز ساعت 19:30 در تالار اندیشه حوزه هنری به روی صحنه خواهد رفت.
