گردشگری مذهبی و کلیدهای موفقیت

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، صاحب نظران صنعت گردشگری بر این باورند که به لحاظ موقعیت فرهنگی‌ - مذهبی خاص ایران در میان کشورهای دیگر، گردشگری مذهبی جای رشد و توسعه بسیاری در کشور دارد؛ اما گردشگری مذهبی در ایران با وجود هشت هزار و 919 مکان مذهبی مقدس، هنوز فاقد ساماندهی تخصصی و متمرکز بوده و این وضعیت نابسامان حتی در شهرهای مهمی چون مشهد و قم نیز مشاهده می‌شود. این در حالی است که از این تعداد، دست کم چهار هزار و 319 اثر در زمره آثار ثبت شده در فهرست میراث ملی نیز قرار دارند و علاوه بر داشتن جاذبه زیارتی، دارای جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی هم هستند.

به‌جز کلانشهر مشهد که چندسالی است، سرمایه‌گذار خارجی برای گردشگری مذهبی در آن فعال شده، برای هیچ یک از این هشت هزار و 919 نقطه، بسته سرمایه گذاری مشخصی از نظر زیرساخت‎های گردشگری اعم از هتل، وسایل حمل ونقل و تور تعریف نشده است. با توجه به این مسئله و اهمیت و ضرورت توجه به گردشگری مذهبی از ابعاد مختلف به ویژه ابعاد اجتماعی، مذهبی و اقتصادی گفت‎وگویی را با رجبعلی خسروآبادی، رئیس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران، داشتیم.

وی در گفت‎وگو با ایکنا، در پاسخ به سوالی مبنی بر چرایی عدم محقق نشدن جایگاه گردشگری مذهبی و ضرورت‌‌های توسعه این مسئله مهم در کشور و عوامل مؤثر بر آن گفت: ما در حقیقت آن عنوانی که باید برای گردشگری مذهبی در مکان‌های مذهبی کشور داشته باشیم شهر گردشگر است و شهر گردشگر یعنی اینکه باید همه امکانات، زمینه‎ و بسترها را فراهم کنیم که گردشگر بتواند از خدمات‌ این اماکن به راحتی استفاده کند.

خسروآبادی افزود: طبیعی است که وقتی ما می‌خواهیم از مکان‌های زیارتی استفاده و به آنجا مسافرت کنیم باید زمینه حضور را به صورت مرتب در آنجا فراهم کنیم. بعضا این اتفاقات در مناسبت‌های مذهبی و تعطیلات بیشتر در شهرهای مذهبی رخ می‌دهد، اما دائمی نیست و متاسفانه هنوز برنامه‎ریزی صحیحی با این عنوان که بتوان فرصت استفاده از یک شهر زیارتی را برای همه اقشار، افراد و خصوصا خارجی‎هایی که شیعه هستند و می‎خواهند از این اماکن در حالت‌های مختلف از جمله، اقامت، پذیرایی و در حالت عبادت استفاده کنند، فراهم نکرده‌ایم.

رئیس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران، ادامه داد: یکی از نیازمندی‎های شهر زیارتی که آن را با عنوان شهر گردشگر می‎شناسیم در مکان‌هایی مانند مشهد مقدس، هتل است و لذا شاهد هستیم بیشترین هتل‌ها در آنجا ساخته می‎شود، که این اقدام خوب و قابل قبولی است؛ این اقدام زمینه عرضه را فراهم می‌کند.

وی با بیان اینکه در توسعه حوزه گردشگری دو مسیر مشخص وجود دارد، تصریح کرد: ابتدا اینکه ما آنقدر متقاضی ایجاد کنیم که با افزایش تقاضا، عرضه خدمات هم ایجاد شود. چراکه وقتی مسافر باشد، باعث می‌شود سرمایه گذار به خودی خود در این محل‏‌ها سرمایه گذاری کند؛ او احساس می‌کند می‎تواند در آنجا خدمات لازم و سود مناسب را داشته باشد. این فضا برای کسانی که در فضای کاری خود در حوزه گردشگری یک افزایش ایجاد می‌کنند، عرضه را به همراه می‌آورد. به طور مثال در مشهد این اتفاق رخ داده و آنقدر ما زوار داریم که این زوار باعث ساخت هتل‌های موجود شده‌اند.

خسروآبادی اضافه کرد: زمانی هم وجود دارد که ما مسیر را برعکس می‎کنیم؛ در کشور مکان‌های بسیاری را داریم که معروفیت لازم را ندارند و شما می‌توانید با عرضه خدمات در آنجا این زمینه را فراهم کنید. خیلی از این مکان‌ها بوده است که قبلا عنایت خاصی به آنها نشده و لذا اگر ما بستر ارائه خدمات مناسب را برای حمل، نقل، اقامت، زیارت و پذیرایی فراهم کنیم به طور طبیعی آنجا هم به مرور زمان مسافر و زیارت کننده خاص خودش را خواهد داشت.

رئیس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران، گفت: در تمامی این موارد سه مبحث مهم اقامت، پذیرایی و برنامه‌های جذاب در فضاهای مذهبی ضروری است. جذاب به این معنی که کسی که قصد زیارت آن مکان را می‌کند بهترین مکان از لحاظ امنیت، راحتی در اعمال فرایض دینی و فرهنگی را احساس کند؛ طبیعتا اگر برنامه خوبی برای مناسبت‌ها در آنجا در نظر گرفته شود و به فراخور مکان لذت معنوی و مذهبی خاصی را برای مسافران و زائران ایجاد کنند می‌توان استفاده مناسب را از این امکان داشت.

خسروآبادی با تأکید بر اینکه برنامه‌های قرآنی، از جذابیت بسیار بالایی برخوردار هستند که می‎تواند در حوزه‌های مذهبی مورد استفاده قرار گیرد؛ افزود: باید کاری کنیم تا بسیاری از مسابقات قرآن در امامزادگان برگزار شود. در این مسئله، هم موضوع و هم کالبد با هم سنخیت دارند و لذا باید یکی از برنامه‌های دائمی امامزادگان سراسر کشور شود. به عنوان مثال می‌توان مسابقات قرآنی را در بخش‌های مختلف مانند منطقه‎ای، استانی، ملی و بین‌المللی در امامزادگان شکل بگیرد. اینها برنامه‌هایی است که وقتی در امامزادگان برگزار می‎شود افراد علاوه بر زیارت امامزاده مربوطه با یک قرائت قرآن خوب و مبانی آن آشنا می‌شوند که قطعا برای بازدیدکنندگان جذابیت خواهد داشت.

وی گفت: بسیاری از مناسبت‎های مذهبی ما می‌تواند توأم با این مراسم‌ها باشد و همه این برنامه‌ها باید در کنار هم و در امامزادگان به صورت مرتب برگزار شود، اما متاسفانه امروز ما این موارد را کمتر شاهد هستیم. لذا اگر می‌گوییم توقع داریم که مردم در امامزادگان استقرار بیشتری داشته باشند لازمه آن این است که فعالیت‌های جانبی در این حوزه را زیاد کنیم که هم متناسب با امامزاده و هم مخاطب‎پسند باشد.

رئیس اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران، ادامه داد:هیچ اشکالی ندارد که نمایشگاه مذهبی و هنری با موضوعات دینی و قرآنی در امامزادگان ایجاد شود، چراکه همه اینها برای بازدیدکنندگان جذاب است اما باید در یک قالب امروزی ارائه شود. صرف داشتن یک جزوه و نمایش آن به مردم کفاف این ظرفیت را نمی‎کند و لازم است خدمات و فعالیت‎های این چنینی هم فراهم شود تا بتوانیم این خدمات را نیز در کنار سایر امکانات موجود داشته باشیم.