فرهنگ شفاهی؛ عامل عدم موفقیت در حوزه کتب دینی

شهرام نباتی،‌ کارشناس فرهنگی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: باید با توجه به اسناد تحولی مانند سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، سند برنامه درسی ملی، یک نظام‌نامه تولید منابع کمک آموزشی را بر اساس حوزه‌های یازده‌گانه تربیت و یادگیری تنظیم کنیم. در همین راستا باید چارچوب و اهداف برنامه، معیارها و نیازهایمان را در حوزه تعلیم و تربیت دینی مطرح و برنامه‌هایمان را تبیین کرده، به تصویب برسانیم و در پایان آن را ابلاغ کنیم.

وی افزود: بخشی از این نظام‌نامه مربوط به ویژگی‌های عمومی است و برخی اختصاصی گروه‌های درسی و نیز ملاحظاتی که باید در تصویرگری رعایت شود؛ همچنین باید قواعد نوآوری را مشخص کنیم تا مولفان بدانند برای نوآوری هم چارچوبی وجود دارد.

به گفته این کارشناس فرهنگی،‌ یکی از دلایل عدم موفقیت ما در حوزه کتاب‌های دینی آن است که فرهنگ در تربیت دینی، شفاهی است؛ یعنی افراد خود را به کتاب نیازمند نمی‌دانند از این رو منابع دینی مکتوب کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین ابتدا باید کاری کنیم که منابع مکتوب دینی به چشم بیایند. از سوی دیگر ادبیاتی که در حوزه تربیت دینی داریم همان ادبیات قدیم است که مخاطب مجذوبش نمی‌شود؛ کلیشه‌ای و تکراری بودن قلم‌ها جذابیت فرهنگ مکتوب ما را بالا نمی‌برد.

نباتی ادامه داد: می‌توان در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی گروه‌های منابع کمک درسی تشکیل داد. در این گروه‌ها ناشران و مولفان را دعوت کنیم و جلسات مستمری با آنها داشته باشیم. حتی می‌توانیم کسانی را که طی این سال‌ها آثار مناسبی تولید کرده‌اند و به این حوزه علاقه‌مند هستند را جذب، سازماندهی و کاری را شروع کنیم که تبدیل به یک جریان فکری شود. به نظر می‌رسد به این ترتیب می‌توانیم به نتیجه برسیم و ناشران را برای حرکت به سمت استانداردها تشویق کنیم.

وی با بیان اینکه ما در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی سیاست چند تالیفی را دنبال می‌کنیم، گفت: می‌توان از این سیاست در حوزه تولید کتاب‌های دینی استفاده کرد. برای مثال بخش خصوصی با نظارت ما منابعی را تولید کنند که قابل استفاده باشد؛ کتاب‌هایی که در استانداردهای ما می‌گنجند و کتاب درسی را پوشش می‌دهند؛ در واقع به جایی برسیم که معلم دنبال کتاب خوب باشد و کتاب درسی اینقدر پررنگ نباشد.

نباتی اظهار کرد: از سوی دیگر باید به این سوال پاسخ دهیم که برای ناشر و مولف برگزیده چه اتفاقی می‌افتد؟ چه ظرفیتی برای آنها ایجاد می‌شود؟ وقتی کتابی انتخاب می‌شود تضمینی برای بازارشان وجود ندارد. می‌توانیم ظرفیتی را ایجاد کنیم که این کتاب‌ها در مدارس استفاده شود.