حجت‌الاسلام بهمنی:
تقوا عامل تزکیه و تزکیه فلسفه بعثت است/مبعث با شکوه‌ترین تجلی محبت خدا به بشریت
گروه اندیشه ــ حجت‌الاسلام سعید بهمنی ضمن ارائه توضیحاتی پیرامون بعثت رسول خدا(ص) بیان کرد: کیفیت نفسانی با تزکیه به دست می‌آید و تزکیه با تقوا حاصل می‌شود و همه اینها افزون بر آن اولیات فطری که خدای تعالی به انسان داده است، با راهنمایی پیامبر(ص) و از برکت مبعث به دست می‌آید؛ بعثت با شکوه‌ترین تجلی محبت خداوند به بندگان است.
حجت الاسلام و المسلمین سعید بهمنی، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا؛ در پاسخ به این سؤال که چرا بسیاری از علمای بزرگ جهان اسلام از این روز به بزرگترین روز تاریخ بشریت یاد کرده‌اند؟ بیان کرد: اگر بعثت بزرگترین اتفاق تاریخ بشریت شمرده شده است، می‌تواند به لحاظ این باشد که با مبعث، خدای تعالی به بشر اعتنا کرده و برای آن‌ها یک هادی و منذر فرستاده است و این که پیامبری برای بشر فرستاده شود، معنایش این است که خدای تعالی، نسبت به سرنوشت آفریده‌های خود بی اعتنا نیست.
وی در ادامه افزود: شاید باشکوه‌ترین و بزرگترین تجلی محبت خدا به بشر را بشود در مبعث دید، خداوند می‌فرماید: «إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ»، برای این که خدای تعالی به ما کمک کند برای تزکیه، پیامبری را فرستاده تا راهنما و مربی ما باشد، این شاید آن جنبه محبت خدای متعال به بشر را نشان می‌دهد و از این جهت بسیار اتفاق ممتازی است.
بهمنی در پاسخ به این سؤال که منظور از حکمت در آیه شریفه «إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ» چه چیزی می‌تواند باشد؟ تصریح کرد: کتاب را شاید بشود همین آموزه‌ها و دستورات کلامی که روش زندگی است معنا کرد، اما حکمت را در مقابل کتاب قرار داده است و شاید بتوان به مهارت‌های به کارگیری آن دستورات و آن معارف به کار برد.
وی در ادامه افزود: بسیاری از ما می‌دانیم که چگونه باید کاری انجام شود، اما مهارت و توانایی لازم برای انجام آن کار را نداریم و هر دوی اینها نیازمند تعلیم است، این که بدانید فرضا در شنا باید فیزیک بدن و ... چگونه باشد و پا‌ها در چه حالتی باشد، کافی نیست و باید مهارت لازم را هم برای انجام این دستورات داشته باشید.
بهمنی در پاسخ به این پرسش که چرا پیامبر (ص) فرمود: «انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق» و روی اخلاق تأکید کرد؟ گفت: فلسفه بعثت که در آن آیه اشاره شد تزکیه است و تزکیه وقتی نسبت به فعل انسان است یکی از کنش‌های اخلاقی انسان محسوب می‌شود که هم هدف و هم رفتار است، اخلاق با تزکیه شکل می‌گیرد، تزکیه هم خودش از تقوا سرشار می‌شود، قرآن در جا‌های مختلف فلاح را یک هدف اخلاقی و هدف انسانی و قرآنی می‌داند و آن به تزکیه تعریف کرده است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: در دو جا به صراحت این مسئله را خداوند آورده است که «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاهَا»، در واقع تزکیه با تقوا به دست می‌آید و اولیات تقوا را نیز خداوند به انسان الهام کرده، چنان که هر کسی و هر انسانی بر روی کره زمین برخوردار از فطرت الهی است.
بهمنی در ادامه افزود: تزکیه خودش جنبه مقدمه‌ای برای یک هدف بزرگتر که فلاح است را دارد، معنای قرآنی فلاح را شاید بشود بر خلاف آن معنایی که ترجمه شده است، بگوییم که نوعی گشوده راهی به سوی تقرب الهی است و فلاح این است که انسان موانع درونی قرب خدا را از میان بردارد و با تزکیه این کار را انجام دهد و وقتی موفق شد، یک کیفیتی در انسان شکل می‌گیرد که قرآن، از آن به فلاح یاد کرده و در چهل کاربرد معنای فلاح در قرآن، قریب به سی و شش بار در همین معنا به کار رفته است که کیفیت نفسانی مراد است که موانع پیمودن راه در قرب الهی از میان برداشته می‌شود و در چهار آیه نیز به معنای لغوی به کار رفته و به معنای پیروز شدن و دست یافتن به هدف مادی و ... است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: کیفیت نفسانی با تزکیه به دست می‌آید و تزکیه با تقوا حاصل می‌شود و همه اینها افزون بر آن اولیات فطری که خدای تعالی به انسان داده است، با راهنمایی پیامبر (ص) و از برکت مبعث به دست می‌آید.
بهمنی در پاسخ به این پرسش که خداوند در آیه «لَوْ أَنْزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خَاشِعًا مُتَصَدِّعًا مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ» اشاره دارد که اگر قرآن بر کوه نازل می‌شد نمی‌توانست آن را تحمل کند، اما پیامبر (ص) چگونه به این آمادگی روحی دست یافت؟ گفت: قبل از این که به این سؤال پاسخ دهم باید بگویم که ما قرآن را تلاوت می‌کنیم، اما بدون این که متصدع شویم از خشیت، چرا این طور نمی‌شود، چون موانع ادراکی ما مانع این می‌شود که ما آیه عمیق را دریابیم و لذا درک نمی‌کنیم و خشیتی هم شکل نمی‌گیرد.
وی بیان کرد: اما وجود پیامبر (ص) برایشان چنین موانعی وجود ندارد و ایشان معانی را با همه مدلول‌ها از سطح و عمق و گذشته و آینده درک می‌کنند و با این پیش فرض باید پاسخ دهیم که چطور پیامبر (ص) برای دریافت این قول ثقیل آماده شده است.
بهمنی تصریح کرد: گزارش‌های تاریخی نشان می‌دهند که پیامبر (ص) پیرو دین حنیف ابراهیمی بوده و در عین حال به شدت روی نفس خودشان مراقبت داشتند و حالتی داشتند که به آن تحنث می‌گویند، این حالت به خلوت گزینی مربوط است که بسیار تفکر و مراقبت می‌کردند، پیامبر (ص) در میان قوم خود قبل از این که مبعوث شود به راستگویی و امانت معروف است و این خصائص زیبای اخلاقی ایشان باعث شده که وقتی به چهل سالگی می‌رسند، باعث شود که ظرف وجودی ایشان آماده دریافت بزرگترین و با شکوه‌ترین پیام الهی بر روی کره زمین باشد.
گفت‌وگو از
وی در ادامه افزود: شاید باشکوه‌ترین و بزرگترین تجلی محبت خدا به بشر را بشود در مبعث دید، خداوند می‌فرماید: «إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ»، برای این که خدای تعالی به ما کمک کند برای تزکیه، پیامبری را فرستاده تا راهنما و مربی ما باشد، این شاید آن جنبه محبت خدای متعال به بشر را نشان می‌دهد و از این جهت بسیار اتفاق ممتازی است.
بهمنی در پاسخ به این سؤال که منظور از حکمت در آیه شریفه «إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ» چه چیزی می‌تواند باشد؟ تصریح کرد: کتاب را شاید بشود همین آموزه‌ها و دستورات کلامی که روش زندگی است معنا کرد، اما حکمت را در مقابل کتاب قرار داده است و شاید بتوان به مهارت‌های به کارگیری آن دستورات و آن معارف به کار برد.
وی در ادامه افزود: بسیاری از ما می‌دانیم که چگونه باید کاری انجام شود، اما مهارت و توانایی لازم برای انجام آن کار را نداریم و هر دوی اینها نیازمند تعلیم است، این که بدانید فرضا در شنا باید فیزیک بدن و ... چگونه باشد و پا‌ها در چه حالتی باشد، کافی نیست و باید مهارت لازم را هم برای انجام این دستورات داشته باشید.
بهمنی در پاسخ به این پرسش که چرا پیامبر (ص) فرمود: «انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق» و روی اخلاق تأکید کرد؟ گفت: فلسفه بعثت که در آن آیه اشاره شد تزکیه است و تزکیه وقتی نسبت به فعل انسان است یکی از کنش‌های اخلاقی انسان محسوب می‌شود که هم هدف و هم رفتار است، اخلاق با تزکیه شکل می‌گیرد، تزکیه هم خودش از تقوا سرشار می‌شود، قرآن در جا‌های مختلف فلاح را یک هدف اخلاقی و هدف انسانی و قرآنی می‌داند و آن به تزکیه تعریف کرده است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: در دو جا به صراحت این مسئله را خداوند آورده است که «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاهَا»، در واقع تزکیه با تقوا به دست می‌آید و اولیات تقوا را نیز خداوند به انسان الهام کرده، چنان که هر کسی و هر انسانی بر روی کره زمین برخوردار از فطرت الهی است.
بهمنی در ادامه افزود: تزکیه خودش جنبه مقدمه‌ای برای یک هدف بزرگتر که فلاح است را دارد، معنای قرآنی فلاح را شاید بشود بر خلاف آن معنایی که ترجمه شده است، بگوییم که نوعی گشوده راهی به سوی تقرب الهی است و فلاح این است که انسان موانع درونی قرب خدا را از میان بردارد و با تزکیه این کار را انجام دهد و وقتی موفق شد، یک کیفیتی در انسان شکل می‌گیرد که قرآن، از آن به فلاح یاد کرده و در چهل کاربرد معنای فلاح در قرآن، قریب به سی و شش بار در همین معنا به کار رفته است که کیفیت نفسانی مراد است که موانع پیمودن راه در قرب الهی از میان برداشته می‌شود و در چهار آیه نیز به معنای لغوی به کار رفته و به معنای پیروز شدن و دست یافتن به هدف مادی و ... است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: کیفیت نفسانی با تزکیه به دست می‌آید و تزکیه با تقوا حاصل می‌شود و همه اینها افزون بر آن اولیات فطری که خدای تعالی به انسان داده است، با راهنمایی پیامبر (ص) و از برکت مبعث به دست می‌آید.
بهمنی در پاسخ به این پرسش که خداوند در آیه «لَوْ أَنْزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خَاشِعًا مُتَصَدِّعًا مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ» اشاره دارد که اگر قرآن بر کوه نازل می‌شد نمی‌توانست آن را تحمل کند، اما پیامبر (ص) چگونه به این آمادگی روحی دست یافت؟ گفت: قبل از این که به این سؤال پاسخ دهم باید بگویم که ما قرآن را تلاوت می‌کنیم، اما بدون این که متصدع شویم از خشیت، چرا این طور نمی‌شود، چون موانع ادراکی ما مانع این می‌شود که ما آیه عمیق را دریابیم و لذا درک نمی‌کنیم و خشیتی هم شکل نمی‌گیرد.
وی بیان کرد: اما وجود پیامبر (ص) برایشان چنین موانعی وجود ندارد و ایشان معانی را با همه مدلول‌ها از سطح و عمق و گذشته و آینده درک می‌کنند و با این پیش فرض باید پاسخ دهیم که چطور پیامبر (ص) برای دریافت این قول ثقیل آماده شده است.
بهمنی تصریح کرد: گزارش‌های تاریخی نشان می‌دهند که پیامبر (ص) پیرو دین حنیف ابراهیمی بوده و در عین حال به شدت روی نفس خودشان مراقبت داشتند و حالتی داشتند که به آن تحنث می‌گویند، این حالت به خلوت گزینی مربوط است که بسیار تفکر و مراقبت می‌کردند، پیامبر (ص) در میان قوم خود قبل از این که مبعوث شود به راستگویی و امانت معروف است و این خصائص زیبای اخلاقی ایشان باعث شده که وقتی به چهل سالگی می‌رسند، باعث شود که ظرف وجودی ایشان آماده دریافت بزرگترین و با شکوه‌ترین پیام الهی بر روی کره زمین باشد.
گفت‌وگو از
مرتضی اوحدیانتهای پیام
