نگارش کتابی برای زیر سؤال بردن بانکداری اسلامی/ «اقتصاد صندوقی»؛ راهکار مبارزه با ربا

در روزهای اخیر کتاب «اختاپوس درصد» به قلم حبیب‌الله علی‌کوچکی، از سوی انتشارات کیسان منتشر شد. این کتاب ضمن تعریف ربا از دیدگاه اقتصاددانان بزرگ دنیا و بیان نظر ادیان مختلف درباره این موضوع، به تبیین مفهوم ربا در اسلام می‌پردازد. از جمله سرفصل‌های مهم این کتاب نیز شامل ربا از سخن بزرگان اقتصاد دنیا، فلسفه نقد ربا در اسلام، آثار فردی و اجتماعی ربا، به انحطاط کشیده شدن جامعه، حرمت ربا در جوامع و مذاهب، حرمت ربا در مسیحیت، حرمت ربا در دین یهود، نکوهش و لعنت واسطه‌های ربا، ربا در تضاد با احسان و انفاق، ربا آفت کسب‌وکار و تجارت، ربا در قوانین کشورهای اسلامی، فهرست کشورها بر پایه نرخ بهره بانک مرکزی، ربا از منظر مراجع تقلید، پدیده بانکداری در سایه، ربا در تعارض با قانون اساسی و نزول و انحطاط اجتماعی با ربا است.

اقتصاد پولی جایگزین اقتصاد صنعتی شده است
حبیب‌الله علی‌کوچکی، نویسنده این کتاب، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره انگیزه نگارش این کتاب و همچنین راهکارهای مقابله با ربا در اقتصاد کشور اظهار کرد: سخنرانی آقای نایل فرگوسن، اقتصاددان، ذهن بنده را بسیار مشغول کرد که گفت: نه تنها اقتصاد آمریکا بلکه علم اقتصاد به بن‌بست رسیده است؛ بنابراین شروع به نوشتن کردم و متوجه شدم که اقتصاد کشورها به ویروس فساد مبتلا و از مسیر اصلی خود منحرف شده است.
وی درباره دلایل اشاره به اسم اختاپوس در این کتاب گفت: دلیل این نامگذاری به علت ضمیر ناخودآگاهی است که این حیوان دارد. اختاپوس، شبیه‌ترین ذهن به انسان را دارد و دارای ضمیر ناخودآگاه است که قادر به تشخیص بسیاری از چیزهایی است که انسان هم توان تشخیص آن را دارد. بر این مبنا، بنده جایگزینی اقتصاد پولی به جای اقتصاد صنعتی را علت وضعیت نابه‌سامان کنونی در اقتصاد کشورها معرفی کردم.
اقتصاد پولی فاسد است
علی‌کوچکی تأکید کرد: اگر الان بیست میلیون تومان به یک پیرزن هم بدهید و از وی بپرسید که با این پول چه کاری خواهید کرد، وی خواهد گفت که این پول را در بانک می‌گذارم و سودش را دریافت خواهم کرد. پول باید وسیله اقتصاد باشد اما الان تبدیل به خودِ اقتصاد شده و ذهن‌ها را هم مسموم کرده است؛ بنابراین برون‌داد ذهن بنده این است که این اقتصاد، اقتصادی فاسد است.
وی ادامه داد: مطالب کتاب بسیار زیاد بود اما به توصیه ویراستار، بخشی از مطالب را حذف کردم و احتمالا در جلدهای بعدی به صورت مفصل‌تر به توضیح این مسائل خواهم پرداخت. بخشی از صفحات این کتاب هم به مسائل مربوط به ربا و بانکداری اسلامی اختصاص دارد و اساسا در این کتاب، بانکداری اسلامی را زیر سؤال برده‌ام.
اسامی اسلامی مؤسسات پولی صرفا برای ظاهرسازی است
نویسنده کتاب «اختاپوس درصد» یادآور شد: در این کتاب بررسی کرده‌ام که چرا بانکداری اسلامی در مصر نابود شد. اساسا بنده معتقدم چیزی به نام اقتصاد اسلامی نداریم. برای مثال باید اشاره کنم که اگر به هر محله‌ای سر بزنید قطعا آسیب‌های اجتماعی را در اطرافتان مشاهده می‌کنید، حال سؤال این است که اگر برای یک انسان که فاسد است و در روز چند بار دست به اعمال خلاف اخلاق می‌زند، نامی مذهبی انتخاب کنید، آیا وی تطهیر می‌شود. قطعا اسم، محتوا را تطهیر نمی‌کند.
علی‌کوچکی بیان کرد: بنابراین در این کتاب اشاره کرده‌ام که بانک را نمی‎توان اسلامی کرد و برای مثال، نامگذاری اسم ثامن‌الحجج برای یک مؤسسه صرفا برای ظاهرسازی است و مردم هم چند سال علاف اسم آن می‌شوند اما محتوای آن ربوی است. بنده در بخشی از کتاب به بررسی ربا از منظر مراجع تقلید از منظر مراجع تقلید هم پرداخته‌ام. از جمله حضرت آیت‌الله جوادی‌آملی در بیانات خودشان فرمودند که نمی‎توانیم با استفاده از برخی قراردادهای صوری بانکی، محتوای ربوی فعالیت بانکی را عوض کنیم.
ضرورت استفاده از صندوق‌های قرض‌الحسنه برای مقابله با ربا
وی درباره راهکارهای خود برای مبارزه با اینگونه از بانک‌ها اظهار کرد: بنده در پایان کتاب، پیشنهادات خود را توضیح داده‌ام. اشتباه بزرگ ما برای مبارزه با آسیب‌های اجتماعی این بود که دنبال ساختن مدینه فاضله رفتیم، در حالی که باید از منزل و سپس از کوچه‌ها شروع می‌کردیم. اقتصاد هم باید از درون خانه اصلاح شود. اولین راهکار بنده، «اقتصاد صندوقی» بود. بنده معتقدم باید به سمت صندوق‌های قرض‌الحسنه برویم و البته نباید آن را در دل بانک اجرایی کنیم.
نویسنده کتاب «اختاپوس درصد» اظهار کرد: باید تکلیف ما مشخص باشد و روشن کنیم که می‌خواهیم فعالیت بانکی انجام دهیم یا فعالیت براساس قرض‌الحسنه و از سوی دیگر برای قرض‌الحسنه به سراغ بانک نرویم. راهکار دیگر بنده، «اقتصاد ثقلینی» یعنی اقتصاد برگرفته از آیات و روایات است. یک اقتصاد در تاریخی در صدر اسلام، چندین سال، جامعه را از قحطی نجات داد؛ بنابراین باید چنین اقتصادی را به خوبی بشناسیم و اصول آن را به کار بندیم. البته بنده چندان هم آرمان‌گرا نیستم اما حداقل می‌توانیم اقتصاد را قرض‌الحسنه‌ای کنیم و اینگونه می‌توانیم با سیستم ربوی مقابله کنیم.
انتهای پیام