روح‌الله جعفری:
تماشاگر میهمان؛ تنها دستاورد هنر دولتی/ تقسیم‌بندی به خودی و غیرخودی عامل زوال هنر است
گروه هنر ــ یک کارگردان و مدرس دانشگاه گفت: هنر دینی در تمامی بخش‌ها آسیب دیده، زیرا بانی آن دولت است و تنها با تماشاگر میهمان در پی پر کردن سالن‌های نمایش است.
روح‌الله جعفری، کارگردان تئاتر و استاد دانشگاه در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایکنا درباره هنر دینی و نحوه دستیابی به آن، اظهار کرد: هنر نمایش ریشه در آیین دارد، پس اگر هنرمندان شناخت جامع و کافی نسبت شکل واژه‌های نمایشی و آیین‌هایی که در آن فعالیت می‌کنند داشته باشند و همچنین اطلاعات و شناخت خودشان را نسبت به آیین‌های دیگری که در سایر جوامع فرهنگی است بالا ببرند می‌توانند برای تولید و خلق کالا‌های فرهنگی از این آیین‌ها و شکل واژه‌های نمایشی استفاده کنند.
وی افزود: متأسفانه در سال‌هایی که گذشت به‌ویژه بعد از انقلاب که بودجه و امکانات دولتی برای عرضه نمایش‌های مذهبی به شکل‌های مختلف تدارک دیده شد به همین جهت به این هنر به شکل ویترینی نگاه شد و این گونه آثار نتوانست به جایگاه واقعی نمایش دینی دست یابد. با یک نگاه تحلیلی به آثار تولید شده به این نتیجه می‌رسیم، چون نگاه در این حوزه شعاری است و فعالیت کارشناسی و نگاه عمیقی برای استفاده از این آیین‌ها و شکل‌واره‌های نمایشی نشده، نتیجه قابل قبولی را کسب نکرده‌ایم.
وی افزود: متأسفانه در سال‌هایی که گذشت به‌ویژه بعد از انقلاب که بودجه و امکانات دولتی برای عرضه نمایش‌های مذهبی به شکل‌های مختلف تدارک دیده شد به همین جهت به این هنر به شکل ویترینی نگاه شد و این گونه آثار نتوانست به جایگاه واقعی نمایش دینی دست یابد. با یک نگاه تحلیلی به آثار تولید شده به این نتیجه می‌رسیم، چون نگاه در این حوزه شعاری است و فعالیت کارشناسی و نگاه عمیقی برای استفاده از این آیین‌ها و شکل‌واره‌های نمایشی نشده، نتیجه قابل قبولی را کسب نکرده‌ایم.
هنر ویترینی بی‌اثر است
این کارگردان تئاتر با تأکید بر اینکه هنر ویترینی بی‌اثر است، بیان کرد: تولید نمایش دینی تنها جنبه ویترینی دارد و تنها کارکردش پر کردن بیلان کاری مدیران در این حوزه است. این نگاه کلیشه‌ای سبب می‌شود مخاطب با این گونه آثار ارتباط هوبی برقرار نکند وعموم صندلی‌های این گونه نمایش‌ها با بلیط مهمان پر می‌شوند. به همین دلیل جای تعجب نیست که اینگونه آثار تأثیر لازم را نداشته باشند و در جامعه تحولی ایجاد نکنند.
این کارگردان تئاتر با تأکید بر اینکه هنر ویترینی بی‌اثر است، بیان کرد: تولید نمایش دینی تنها جنبه ویترینی دارد و تنها کارکردش پر کردن بیلان کاری مدیران در این حوزه است. این نگاه کلیشه‌ای سبب می‌شود مخاطب با این گونه آثار ارتباط هوبی برقرار نکند وعموم صندلی‌های این گونه نمایش‌ها با بلیط مهمان پر می‌شوند. به همین دلیل جای تعجب نیست که اینگونه آثار تأثیر لازم را نداشته باشند و در جامعه تحولی ایجاد نکنند.
وی در پاسخ به این سؤال که اجرای نمایش‌های دینی و آیینی در مناسبت‌های مذهبی، آیا عاملی برای بهتر دیده شدن آثار نیست؟ بیان کرد: اگر نمایشنامه و فکر اصلی آن در فرم و محتوا، به شکل درستی معنای دینی را بیان کند آن کار قادر خواهد در تمام زمان‌ها تأثیرگذاری لازم را داشته باشد، اگر تصور کنیم چنین نمایش‌هایی به‌واسطه برگزاری در ماه رمضان یا محرم تأثیرگذاری بیشتری خواهند داشت، اشتباه کرده‌ایم.
جعفری متذکر شد: این نگرش همان‌گونه که پیشتر گفتم نشئت گرفته از تصور فرمایشی است که فکر می‌کند تئاتر دینی با هزینه‌های دولتی و اجرای آن در روز‌های خاص، قادرند جریان سازی داشته باشند، درصورتی‌که تجربه ۴۰ سال گذشته نشان داده، چنین نگرشی به‌هیچ‌وجه صحیح نیست.
جعفری متذکر شد: این نگرش همان‌گونه که پیشتر گفتم نشئت گرفته از تصور فرمایشی است که فکر می‌کند تئاتر دینی با هزینه‌های دولتی و اجرای آن در روز‌های خاص، قادرند جریان سازی داشته باشند، درصورتی‌که تجربه ۴۰ سال گذشته نشان داده، چنین نگرشی به‌هیچ‌وجه صحیح نیست.
«روز واقعه» و «پل» آثار فاخر در حوزه هنر دینی
این هنرمند ادامه داد: «روز واقعه» یکی از آثار مناسب در این زمینه است که بر مبنای آن فیلمی نیز ساخته شد. نویسنده این اثر توانسته از مسائل و اجبارهای اجتماعی فاصله بگیرد و اثری ارزشمند خلق کند. در صورتیکه از سیل آثار کلیشه‌ای اثری باقی نمی‌ماند. در حوزه تئاتر محمد رحمانیان هم با نمایش‌نامه‌ای مانند «پل» توانسته به موفقیت خوبی دست یابد.
وی یادآور شد: جای تأسف است آثاری مانند روز واقعه کم تعداد هستند، زیرا سرمایه‌گذاری دولت تنها روی افراد مشخصی است که مورد تائیدشان است، این گروه عمدتاً هنرمند نیستند، بلکه بهتر است از آن‌ها به‌عنوان دست‌اندرکار هنر نام برد.
جعفری تأکید کرد: دست‌اندرکاران هنر را برای این نمی‌توان هنرمند نامید که به آثارشان به‌عنوان یک وظیفه نگاه می‌کنند که باید آن را به هر قیمتی تولید کرد. آثار این قبیل آدم‌ها در سالن‌های خالی اجرا می‌شود یا اگر جمعیتی حاضر شود با بلیط‌های میهمان در سالن‌ها حاضر شده‌اند. برای صدق این ادعا، اگر آمار فروش آثاری که در تالار رودکی یا وحدت اجرا شده‌اند و دولت حامی مالی آن‌ها بوده را ارزیابی کنید متوجه این واقعیت خواهید شد، هرچند اگر خبرنگاری بخواهد از میزان فروش این قبیل آثار مطلع شود، مطمئناً پاسخ لازم را دریافت نخواهد کرد.
این هنرمند ادامه داد: «روز واقعه» یکی از آثار مناسب در این زمینه است که بر مبنای آن فیلمی نیز ساخته شد. نویسنده این اثر توانسته از مسائل و اجبارهای اجتماعی فاصله بگیرد و اثری ارزشمند خلق کند. در صورتیکه از سیل آثار کلیشه‌ای اثری باقی نمی‌ماند. در حوزه تئاتر محمد رحمانیان هم با نمایش‌نامه‌ای مانند «پل» توانسته به موفقیت خوبی دست یابد.
وی یادآور شد: جای تأسف است آثاری مانند روز واقعه کم تعداد هستند، زیرا سرمایه‌گذاری دولت تنها روی افراد مشخصی است که مورد تائیدشان است، این گروه عمدتاً هنرمند نیستند، بلکه بهتر است از آن‌ها به‌عنوان دست‌اندرکار هنر نام برد.
جعفری تأکید کرد: دست‌اندرکاران هنر را برای این نمی‌توان هنرمند نامید که به آثارشان به‌عنوان یک وظیفه نگاه می‌کنند که باید آن را به هر قیمتی تولید کرد. آثار این قبیل آدم‌ها در سالن‌های خالی اجرا می‌شود یا اگر جمعیتی حاضر شود با بلیط‌های میهمان در سالن‌ها حاضر شده‌اند. برای صدق این ادعا، اگر آمار فروش آثاری که در تالار رودکی یا وحدت اجرا شده‌اند و دولت حامی مالی آن‌ها بوده را ارزیابی کنید متوجه این واقعیت خواهید شد، هرچند اگر خبرنگاری بخواهد از میزان فروش این قبیل آثار مطلع شود، مطمئناً پاسخ لازم را دریافت نخواهد کرد.
خودی و غیرخودی تقسیم بندی نادرست در هنر
وی با تأکید بر اینکه، مسئول دغدغه‌مند، می‌تواند حامی هنر دینی باشد، بیان کرد: تا زمانی که نگاه مدیریت فرهنگی در مقوله فرهنگ و هنر این است که هنرمند‌ها به خودی و غیرخودی تقسیم‌بندی شوند راه ما به سمت تئاتر دینی به سرمنزل مقصود نخواهد رسید.
این مدرس دانشگاه اضافه کرد: حوزه فرهنگ و هنر، عرصه‌ای است که از طریق آموزش و پژوهش می‌توان بسیاری از مشکلات و بزه‌ها را به‌واسطه آن حل کرد، به شرطی که افرادی به‌عنوان مدیر انتخاب می‌شوند نگاه فرهنگی به موضوعات هنری داشته باشند نه اینکه با روشی حذفی تنها در پی خط کشیدن به روی نام آدم‌ها باشند.
استاد دانشگاه علوم تحقیقات در پاسخ به سؤال پایانی مبنی بر اینکه تربیت نیروی متعهد در دانشگاه‌های هنر تا چه اندازه قادر است، هنر دینی را به شکل ریشه‌ای رواج دهد، بیان کرد: من در دانشگاه، مدیریت فرهنگی تدریس می‌کنم، برای همین اگر فکر کنیم به‌واسطه واحد‌های درسی می‌توان هنر دینی را اشاعه داد، همان خطایی را مرتکب شده‌ایم که دولت در حمایت از برخی کار‌ها انجام می‌دهد. دانشجو بخشی از جامعه است که سلیقه خود را از پیرامون وام می‌گیرد، پس دانشجویی که سلیقه‌اش با موضوعات دینی بیگانه است انتظار نمی‌رود به‌واسطه چند واحد درسی به آموزه‌های دینی گرایش پیدا کند، اما نکته‌ای وجود دارد، آن‌هم اینکه در میان دانشجویان، هنرمندانی هستند که دغدغه این دست آثار را دارند، اما از آن‌ها حمایت نمی‌شود، پس بهتر است در ابتدا این افراد شناسایی شده تا در ادامه با هدایت آن‌ها نیرویی تربیت کرد که تولید اثر دینی جزء دغدغه‌هایش باشد.
وی با تأکید بر اینکه، مسئول دغدغه‌مند، می‌تواند حامی هنر دینی باشد، بیان کرد: تا زمانی که نگاه مدیریت فرهنگی در مقوله فرهنگ و هنر این است که هنرمند‌ها به خودی و غیرخودی تقسیم‌بندی شوند راه ما به سمت تئاتر دینی به سرمنزل مقصود نخواهد رسید.
این مدرس دانشگاه اضافه کرد: حوزه فرهنگ و هنر، عرصه‌ای است که از طریق آموزش و پژوهش می‌توان بسیاری از مشکلات و بزه‌ها را به‌واسطه آن حل کرد، به شرطی که افرادی به‌عنوان مدیر انتخاب می‌شوند نگاه فرهنگی به موضوعات هنری داشته باشند نه اینکه با روشی حذفی تنها در پی خط کشیدن به روی نام آدم‌ها باشند.
استاد دانشگاه علوم تحقیقات در پاسخ به سؤال پایانی مبنی بر اینکه تربیت نیروی متعهد در دانشگاه‌های هنر تا چه اندازه قادر است، هنر دینی را به شکل ریشه‌ای رواج دهد، بیان کرد: من در دانشگاه، مدیریت فرهنگی تدریس می‌کنم، برای همین اگر فکر کنیم به‌واسطه واحد‌های درسی می‌توان هنر دینی را اشاعه داد، همان خطایی را مرتکب شده‌ایم که دولت در حمایت از برخی کار‌ها انجام می‌دهد. دانشجو بخشی از جامعه است که سلیقه خود را از پیرامون وام می‌گیرد، پس دانشجویی که سلیقه‌اش با موضوعات دینی بیگانه است انتظار نمی‌رود به‌واسطه چند واحد درسی به آموزه‌های دینی گرایش پیدا کند، اما نکته‌ای وجود دارد، آن‌هم اینکه در میان دانشجویان، هنرمندانی هستند که دغدغه این دست آثار را دارند، اما از آن‌ها حمایت نمی‌شود، پس بهتر است در ابتدا این افراد شناسایی شده تا در ادامه با هدایت آن‌ها نیرویی تربیت کرد که تولید اثر دینی جزء دغدغه‌هایش باشد.
انتهای پیام
