بیم‌ها و امیدها در ماه مبارک رمضان
کانون خبرنگاران نبأ ــ تأکیدات آیات و روایات در خصوص فضیلت ماه مبارک رمضان، به‌گونه‌ای است که نویسندگان، دانشمندان، مفسران در تبیین آن، کتاب‌ها و مقالات ماندگاری را در تاریخ معارف اسلامی ثبت کرده‌اند، در این نوشتار بر آنیم با تأسی از احادیث نبوی و اهل بیت(ع) بیم‌ها و امید‌های ماه مبارک از لسان مبارک رسول اعظم بیان شود.
به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ؛ تأکیدات آیات و روایات در خصوص فضیلت ماه مبارک رمضان، به‌گونه‌ای است که نویسندگان، دانشمندان، مفسران و خطبا در تفسیر و تأویل و تبیین آن، کتاب‌ها، مقالات و خطابه‌های ماندگاری را در تاریخ معارف اسلامی ثبت کرده‌اند، در این نوشتار بر آنیم با تأسی از احادیث نورانی پیامبر اسلام(ص) و اهل بیت(ع) بیم‌ها و امید‌های ماه مبارک رمضان از لسان مبارک رسول اعظم اسلام بیان شود.
گرچه ظاهر احاديث، هشدار و بيم دادن است؛ اما باطن آنها بشارت‌بخش و نوید‌دهنده است، به‌ويژه احاديثى كه پيامبر(ص) كسانى را كه در اين ماه، مشمول آمرزش الهى نمى‌شوند، نفرين مى‌كند و آنان را بدبخت مى‌شمارد؛ از اين رو عالم ربانى، آيت‌الله ميرزا جوادآقا ملكى تبريزى(ره) مى‌گويد: از رساترين نكاتى كه در بشارت به ماه رمضان روايت شده؛ نفرين پيامبر(ص) بر كسانى است كه در اين ماه آمرزيده نمى‌شوند، آن‌جا كه فرمود «آمرزيده مباد كسى كه ماه رمضان از او بگذرد و آمرزيده نشود».
از آن‌جا كه پيامبر(ص) براى جهانيان، رحمت برانگيخته شده است، اين نفرين بشارت بزرگى به گستردگى رحمت و فراگيرى آمرزش الهى در اين ماه است؛ وگرنه ايشان با آنكه براى جهانيان رحمت است، هرگز مسلمانى را نفرين نمى‌كند، هر چند فردى گنهكار باشد/ المراقبات: ص ۱۰۳.
بخشی از احادیث و توصیه‌های رسول اعظم اسلام و بیم و امیدهایی که در خصوص ماه مبارک رمضان فرموده‌اند در متن ذیل از نظر می‌گذرد؛
گرچه ظاهر احاديث، هشدار و بيم دادن است؛ اما باطن آنها بشارت‌بخش و نوید‌دهنده است، به‌ويژه احاديثى كه پيامبر(ص) كسانى را كه در اين ماه، مشمول آمرزش الهى نمى‌شوند، نفرين مى‌كند و آنان را بدبخت مى‌شمارد؛ از اين رو عالم ربانى، آيت‌الله ميرزا جوادآقا ملكى تبريزى(ره) مى‌گويد: از رساترين نكاتى كه در بشارت به ماه رمضان روايت شده؛ نفرين پيامبر(ص) بر كسانى است كه در اين ماه آمرزيده نمى‌شوند، آن‌جا كه فرمود «آمرزيده مباد كسى كه ماه رمضان از او بگذرد و آمرزيده نشود».
از آن‌جا كه پيامبر(ص) براى جهانيان، رحمت برانگيخته شده است، اين نفرين بشارت بزرگى به گستردگى رحمت و فراگيرى آمرزش الهى در اين ماه است؛ وگرنه ايشان با آنكه براى جهانيان رحمت است، هرگز مسلمانى را نفرين نمى‌كند، هر چند فردى گنهكار باشد/ المراقبات: ص ۱۰۳.
بخشی از احادیث و توصیه‌های رسول اعظم اسلام و بیم و امیدهایی که در خصوص ماه مبارک رمضان فرموده‌اند در متن ذیل از نظر می‌گذرد؛
بیم از غفلت و امید به رحمت
قال رسول‌اللّه(ص): إنَّ الشَّقِيَّ مَن حُرِمَ غُفرانَ اللّهِ في هذَا الشَّهرِ العَظيمِ؛ بدبخت، كسى است كه در اين ماه بزرگ از آمرزش خداوند محروم بماند.[۱]
ترس از باخت و امید به کسب جایزه
إنَّ الشَّقِيَّ حَقَّ الشَّقِيِّ مَن خَرَجَ عَنهُ هذَا الشَّهرُ ولَم يُغفَر ذُنوبُهُ، فَحينَئِذٍ يَخسَرُ حينَ يَفوزُ المُحسِنونَ بِجَوائِزِ الرَّبِّ الكَريمِ؛ بدبخت واقعى، كسى است كه اين ماه از او بگذرد ولى گناهانش آمرزيده نشوند؛ پس آن‌گاه كه نيكوكاران به جوايز پروردگار كريم‌شان دست مى‌يابند، او زيانكار(بازنده) خواهد بود.[۲]
مَنِ انسَلَخَ مِن شَهرِ رَمَضانَ ولَم يُغفَر لَهُ فَلا غَفَرَ اللّهُ لَهُ؛ هر كس از ماه رمضان بيرون آيد، ولى آمرزيده نشود، خدا او را نيامرزد.[۳]
نفرین امیدبخش پیامبر(ص)
رَغِمَ أنفُ رَجُلٍ دَخَلَ عَلَيهِ رَمَضانَ ثُمَّ انسَلَخَ قَبلَ أن يُغفَرَ لَهُ؛ ناتوان و خوار باد كسى كه ماه رمضان فرا رسد، پيش از آنكه آمرزيده شود، سپرى شود.[۴]
بیم از محروم شدن از عبادت هزار ماه
قال رسول‌اللّه(ص) ـ عِندَ دُخولِ شَهرِ رَمَضانَ ـ: إنَّ هذَا الشَّهرَ قَد حَضَرَكُم، وفيهِ لَيلَةٌ خَيرٌ مِن ألفِ شَهرٍ، مَن حُرِمَها فَقَد حُرِمَ الخَيرَ كُلَّهُ، ولا يُحرَمُ خَيرَها إلّا مَحرومٌ؛ پیامبر(ص) ـ به هنگام فرارسيدن ماه رمضان ـ: همانا اين ماه، شما را فرا رسيده است؛ در آن، شبى است بهتر از هزار ماه، هر كس از آن محروم بماند، از همه خير محروم مانده است و جز محروم، از خير آن بى‌بهره نمى‌ماند.[۵]
آمین بیم‌دهنده جبرائیل
إنَّ جَبرَئيلَ أتاني فَقالَ: مَن أدرَكَ شَهرَ رَمَضانَ ولَم يُغفَر لَهُ فَدَخَلَ النّارَ فَأَبعَدَهُ اللّهُ، قُل: آمينَ، فَقُلتُ: آمينَ؛ جبرئيل(ع) نزد من آمد و گفت: هر كس ماه رمضان را دريابد و آمرزيده نشود و وارد آتش شود، دور از رحمت خدا باد، بگو: آمين، من هم گفتم: آمين.[۶]
دورشدگان از رحمت خداوند
مَن أدرَكَ شَهرَ رَمَضانَ فَلَم يُغفَر لَهُ فَأَبعَدَهُ اللّهُ، ومَن أدرَكَ لَيلَةَ القَدرِ فَلَم يُغفَر لَهُ فَأَبعَدَهُ اللّهُ؛ هر كس ماه رمضان را دريابد، ولى آمرزيده نشود، از رحمت خدا دور باد، و هر كس شب قدر را دريابد، ولى آمرزيده نشود، از رحمت خدا دور باد.[۷]
آمین گفتن‌های پیامبر(ص) هنگام بالا رفتن از منبر
اُسد الغابة عن أنس: اِرتَقَى النَّبِيُّ صلى الله عليه و آله عَلَى المِنبَرِ دَرَجَةً فَقالَ: «آمينَ»، فَقيلَ لَهُ: عَلامَ أمَّنتَ يا رَسولَ اللّهِ؟ فَقالَ: أتاني جِبريلُ فَقالَ: رَغِمَ أنفُ مَن أدرَكَ رَمَضانَ فَلَم يُغفَر لَهُ؛ قُل: آمينَ؛ اُسد الغابة به نقل از اَنَس می‌گوید: پيامبر(ص) يک پله بر منبر بالا رفت و فرمود «آمين»، گفتند: براى چه «آمين» گفتى، اى پيامبر خدا؟ فرمود: جبرئيل(ع) نزد من آمد و گفت: ناتوان و بى‌بهره باد كسى كه رمضان را دريابد و آمرزيده نشود، بگو؛ آمين».[۸]
منابع:
[۱] فضائل الأشهر الثلاثة: ص ۷۷، ح ۶۱ عن الحسن بن علی بن فضال عن الإمام الرضا عن آبائه(ع)، بحار الأنوار: ج ۹۶ ص ۳۵۶ ح ۲۵.
[۲] فضائل الأشهر الثلاثة: ص ۷۳، ح ۵۳ عن الحسن بن علی بن فضال عن الإمام الرضا عن آبائه(ع)، بحار الأنوار: ج ۹۶ ص ۳۶۲ ح ۳۰.
[۳] الإقبال: ج ۱ ص ۴۵۴.
[۴] سنن الترمذي: ج ۵ ص ۵۵۰ ح ۳۵۴۵ عن أبی هريرة؛ جامع الأحاديث للقمّي: ص ۸۳، بحار الأنوار: ج ۷۴ ص ۸۶ ح ۱۰۰.
[۵] سنن ابن ماجة: ج ۱ ص ۵۲۶ ح ۱۶۴۴ عن أنس.
[۶] صحيح ابن حبّان: ج ۳ ص ۱۸۸ ح ۹۷ عن أبيهريرة؛ المقنعة: ص ۳۰۸ عن الإمام الباقر(ع)، بحار الأنوار: ج ۹۶ ص ۳۴۲ ح ۶.
[۷] فضائل الأشهر الثلاثة: ص ۱۱۵ ح ۱۰۹ عن الحسن بن علی بن فضال عن الإمام الرضا(ع)، بحارالأنوار: ج ۸۹ ص ۲۶۱ ح ۷۵.
[۸] اُسد الغابة: ج ۱ ص ۲۹۶ الرقم ۲۵۸.
منبع: حکمت‌نامه پیامبر اعظم(ص)، ج ۱۱ ص ۴۲ ـ ۴۷.
قال رسول‌اللّه(ص): إنَّ الشَّقِيَّ مَن حُرِمَ غُفرانَ اللّهِ في هذَا الشَّهرِ العَظيمِ؛ بدبخت، كسى است كه در اين ماه بزرگ از آمرزش خداوند محروم بماند.[۱]
ترس از باخت و امید به کسب جایزه
إنَّ الشَّقِيَّ حَقَّ الشَّقِيِّ مَن خَرَجَ عَنهُ هذَا الشَّهرُ ولَم يُغفَر ذُنوبُهُ، فَحينَئِذٍ يَخسَرُ حينَ يَفوزُ المُحسِنونَ بِجَوائِزِ الرَّبِّ الكَريمِ؛ بدبخت واقعى، كسى است كه اين ماه از او بگذرد ولى گناهانش آمرزيده نشوند؛ پس آن‌گاه كه نيكوكاران به جوايز پروردگار كريم‌شان دست مى‌يابند، او زيانكار(بازنده) خواهد بود.[۲]
مَنِ انسَلَخَ مِن شَهرِ رَمَضانَ ولَم يُغفَر لَهُ فَلا غَفَرَ اللّهُ لَهُ؛ هر كس از ماه رمضان بيرون آيد، ولى آمرزيده نشود، خدا او را نيامرزد.[۳]
نفرین امیدبخش پیامبر(ص)
رَغِمَ أنفُ رَجُلٍ دَخَلَ عَلَيهِ رَمَضانَ ثُمَّ انسَلَخَ قَبلَ أن يُغفَرَ لَهُ؛ ناتوان و خوار باد كسى كه ماه رمضان فرا رسد، پيش از آنكه آمرزيده شود، سپرى شود.[۴]
بیم از محروم شدن از عبادت هزار ماه
قال رسول‌اللّه(ص) ـ عِندَ دُخولِ شَهرِ رَمَضانَ ـ: إنَّ هذَا الشَّهرَ قَد حَضَرَكُم، وفيهِ لَيلَةٌ خَيرٌ مِن ألفِ شَهرٍ، مَن حُرِمَها فَقَد حُرِمَ الخَيرَ كُلَّهُ، ولا يُحرَمُ خَيرَها إلّا مَحرومٌ؛ پیامبر(ص) ـ به هنگام فرارسيدن ماه رمضان ـ: همانا اين ماه، شما را فرا رسيده است؛ در آن، شبى است بهتر از هزار ماه، هر كس از آن محروم بماند، از همه خير محروم مانده است و جز محروم، از خير آن بى‌بهره نمى‌ماند.[۵]
آمین بیم‌دهنده جبرائیل
إنَّ جَبرَئيلَ أتاني فَقالَ: مَن أدرَكَ شَهرَ رَمَضانَ ولَم يُغفَر لَهُ فَدَخَلَ النّارَ فَأَبعَدَهُ اللّهُ، قُل: آمينَ، فَقُلتُ: آمينَ؛ جبرئيل(ع) نزد من آمد و گفت: هر كس ماه رمضان را دريابد و آمرزيده نشود و وارد آتش شود، دور از رحمت خدا باد، بگو: آمين، من هم گفتم: آمين.[۶]
دورشدگان از رحمت خداوند
مَن أدرَكَ شَهرَ رَمَضانَ فَلَم يُغفَر لَهُ فَأَبعَدَهُ اللّهُ، ومَن أدرَكَ لَيلَةَ القَدرِ فَلَم يُغفَر لَهُ فَأَبعَدَهُ اللّهُ؛ هر كس ماه رمضان را دريابد، ولى آمرزيده نشود، از رحمت خدا دور باد، و هر كس شب قدر را دريابد، ولى آمرزيده نشود، از رحمت خدا دور باد.[۷]
آمین گفتن‌های پیامبر(ص) هنگام بالا رفتن از منبر
اُسد الغابة عن أنس: اِرتَقَى النَّبِيُّ صلى الله عليه و آله عَلَى المِنبَرِ دَرَجَةً فَقالَ: «آمينَ»، فَقيلَ لَهُ: عَلامَ أمَّنتَ يا رَسولَ اللّهِ؟ فَقالَ: أتاني جِبريلُ فَقالَ: رَغِمَ أنفُ مَن أدرَكَ رَمَضانَ فَلَم يُغفَر لَهُ؛ قُل: آمينَ؛ اُسد الغابة به نقل از اَنَس می‌گوید: پيامبر(ص) يک پله بر منبر بالا رفت و فرمود «آمين»، گفتند: براى چه «آمين» گفتى، اى پيامبر خدا؟ فرمود: جبرئيل(ع) نزد من آمد و گفت: ناتوان و بى‌بهره باد كسى كه رمضان را دريابد و آمرزيده نشود، بگو؛ آمين».[۸]
منابع:
[۱] فضائل الأشهر الثلاثة: ص ۷۷، ح ۶۱ عن الحسن بن علی بن فضال عن الإمام الرضا عن آبائه(ع)، بحار الأنوار: ج ۹۶ ص ۳۵۶ ح ۲۵.
[۲] فضائل الأشهر الثلاثة: ص ۷۳، ح ۵۳ عن الحسن بن علی بن فضال عن الإمام الرضا عن آبائه(ع)، بحار الأنوار: ج ۹۶ ص ۳۶۲ ح ۳۰.
[۳] الإقبال: ج ۱ ص ۴۵۴.
[۴] سنن الترمذي: ج ۵ ص ۵۵۰ ح ۳۵۴۵ عن أبی هريرة؛ جامع الأحاديث للقمّي: ص ۸۳، بحار الأنوار: ج ۷۴ ص ۸۶ ح ۱۰۰.
[۵] سنن ابن ماجة: ج ۱ ص ۵۲۶ ح ۱۶۴۴ عن أنس.
[۶] صحيح ابن حبّان: ج ۳ ص ۱۸۸ ح ۹۷ عن أبيهريرة؛ المقنعة: ص ۳۰۸ عن الإمام الباقر(ع)، بحار الأنوار: ج ۹۶ ص ۳۴۲ ح ۶.
[۷] فضائل الأشهر الثلاثة: ص ۱۱۵ ح ۱۰۹ عن الحسن بن علی بن فضال عن الإمام الرضا(ع)، بحارالأنوار: ج ۸۹ ص ۲۶۱ ح ۷۵.
[۸] اُسد الغابة: ج ۱ ص ۲۹۶ الرقم ۲۵۸.
منبع: حکمت‌نامه پیامبر اعظم(ص)، ج ۱۱ ص ۴۲ ـ ۴۷.
اکبر پوست‌چیان
انتهای پبام
