سیلاب‌ها باز‌می‌گردند/ آبخیزداری، آبخوان‌داری و ترمیم پوشش گیاهی را فراموش نکنیم
گروه جامعه ــ یک کارشناس و فعال محیط زیست ضمن هشدار درباره بازگشت سیلاب‌های مشابه ابتدای سال جاری، خواستار توجه به آبخیزداری، آبخوان‌داری و ترمیم پوشش گیاهی آسیب‌دیده بر اثر سیل شد.
به گزارش ایکنا؛ سیل گذشت، اما صدمات آن هنوز ادامه دارد؛ آلودگی‌های زیست محیطی گسترده‌ای که پس از سیل ایجاد شده باید به دقت مورد توجه قرار گیرد. از سوی دیگر اگر فراموش کنیم که چند ماه پیش چه سیل عظیمی در کشور به راه افتاد، قدر مسلم هیچ اقدام مؤثری برای پیشگیری از سیل‌های مشابه در چند سال آینده نخواهیم کرد.
بر همین اساس و با هدف متذکر شدن این مسئله مهم که سیل ابتدای سال 98 می‌تواند به راحتی در سال‌های آینده تکرار شود، با محمدحسین بازگیر، فعال و کارشناس محیط زیست، در خصوص تأثیر منفی سیل بر محیط زیست کشور گفت‌و‌گو کردیم.
وی با اشاره به اینکه در بحث سیل با دو نوع قابل پیش‌بینی و غیرقابل پیش‌بینی مواجه هستیم، گفت: طغیان آب که گستره‌ای از زمین را متأثر می‌کند، قابل پیش‌بینی است اما مسئله دیگری به نام سیل آنی داریم که غیرقابل پیش‌بینی است و قدرت تخریبی بسیار شدیدی دارد و ظرف چند ساعت در پایین دست اثرات تخریبی بسیاری به جا می‌گذارد.
بازگیر تشریح کرد: سیل‌های اخیر در گلستان و خوزستان حالت معمولی داشتند، به طوری که آب بالا آمد و مناطق مختلف زیر آب رفت، اما جریان تند، ویرانگر و ناگهانی وجود نداشت و لازم شد زهکشی انجام و آب تخلیه شود.
وی افزود: در لرستان و شیراز سیل آنی آمد و تخریب گسترده بود که یکی از دلایل این نوع سیل، تخریب پوشش گیاهی بالادست آن منطقه است. وقتی جنگل و مرتع دچار تخریب می‌شود، قدرت جلوگیری از بروز روان آب را ندارد، اما آیا اکنون که سیل به اتمام رسیده و مناطق سیل‌زده در حال بازسازی هستند، به فکر ترمیم پوشش گیاهی مناطقی که نبود آن سبب سیل شد هستیم؟
خاک بالادست و پایین‌دست رودخانه‌ها تخریب شده است
این فعال محیط زیست از تخریب گسترده خاک در سیل اخیر نیز سخن گفت و افزود: سیل بخشی از مراتع، جنگل‌‌ها و زمین‌های کشاورزی را تخریب و خاک را به عنوان منبع زیستی ارزشمند با خود برده است. یعنی در اثر سیل هم خاکی که در بالادست رودخانه‌ها بوده شسته شده و از بین رفته است و هم خاکی که در پایین‌دست بوده به دلیل آلوده بودن آب سیل (آب سیل به دلیل مخلوط شدن با نخاله‌ها، زباله‌ها، پسماندهای شهری، فاضلاب و ... به شدت آلوده است) تخریب و آلوده شده است.
وی با اشاره به تأثیر پوشش گیاهی در حفظ و احیای خاک، گفت: از سوی دیگر حجم زیادی از درختان در مسیر سیل ریشه‌کن شده‌اند. پس لازم است برنامه‌ای جدی برای ایجاد پوشش گیاهی مناسب در مناطق سیل‌زده ایجاد شود.
فقط به ساخت سد فکر نکنیم
بازگیر بر ضرورت بهره‌مندی از روش‌هایی همچون آبخیزداری و آبخوان‌داری برای جلوگیری از بروز سیل تأکید و تصریح کرد: اسم آب که به میان می‌آید برخی از مسئولان فقط به ساخت سد فکر می‌کنند؛ در صورتی که سد یک ابزار است که باید از آن به درستی استفاده شود و مدیریت‌های غیرمتمرکز آبخیزداری و آبخوان‌داری هم مورد توجه باشد، چرا که گاهی ضرورت دارد با آبخیزداری، آبخوان‌داری، تقویت پوشش گیاهی یک منطقه و ... جلوی شکل‌گیری روان‌آب‌ها را بگیریم، نه اینکه صرفاً اقدام به ساخت سد کنیم.
بررسی دوره بازگشت سیلاب‌ها
وی هشدار داد: دوره بازگشت سیلاب‌ها و هر جا که در سیل اخیر به آن آب نفوذ کرده باید بررسی شود. مدیریت پسماندها در حوزه آبخیز مهم است و نباید اجازه داد زباله‌ها در مسیر رودخانه‌ها ریخته شود، حتی اگر مسیر یک رودخانه فصلی و خشک‌شده باشد، چرا که یک روز دوباره آب به آن مسیر جاری می‌شود و دوباره آلودگی محیطی را با خود به پایین‌دست‌ها می‌برد.
بازگیر اظهار کرد: رودخانه‌ها باید به منزله اندام طبیعی شهرها به رسمیت شناخته شوند نه به مثابه مبلمان شهری که هرگونه بخواهیم با آنها رفتار کنیم. در برخی از مناطق شهری از جمله در تهران مسیر رودخانه تا بخشی از شهر مشخص است، اما ناگهان مسیر رودخانه ناپدید می‌شود که این مسئله قدر مسلم در آینده مشکل ایجاد خواهد کرد. باید مراقب باشیم رودخانه‌های خانه خراب‌شده خانه‌خرابمان نکنند.
افزایش احتمال آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس
وی در بخش پایانی سخنان خود درباره نتایج مثبت وقوع سیل نیز سخن گفت و بیان کرد: پر شدن رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، تالاب‌ها و نیز تغذیه منابع آب‌های زیرزمینی و تقویت آب‌های سطحی از نتایج مثبت سیل اخیر بود. همچنین پوشش گیاهی زاگرس بعد از بارش‌ها، غنی و این مناطق سرسبز شده است. البته این مسئله خطراتی را هم به دنبال دارد. با خشک شدن پوشش گیاهی کف جنگل‌های زاگرس، احتمال آتش‌سوزی زیاد می‌شود که باید به این مسئله نیز توجه شود.
انتهای پیام
