امکان ورق زدن دیجیتالی آثار مکتوب موزه ملی قرآن مهیا می‌شود

حجت‌الاسلام امیر لهراسبی، مدیر موزه ملی قرآن، در گفت‌وگو با ایکنا؛ در پاسخ به این پرسش که آیا با ورود به موزه ملی قرآن روند کتابت قرآن در قرون مختلف را می‌توانیم مشاهده کنیم؟ گفت: موزه ملی قرآن آثاری از قرن پنجم هجری تا دوره قاجار را نگهداری می‌کند و سیر کتابت قرآن و ارادت ایرانیان به صاحت کلام‌الله وحی را به صورت سلسله‌وار به نمایش گذاشته است. این نمایش آثار نشان می‌دهد که ایرانیان در حوزه کتابت، جلدسازی و تزئین کتابت چه تلاش‌هایی را در طول قرن‌های مختلف داشته‌اند.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا موزه ملی قرآن می‌تواند تمام آثار نفیس قرآنی کشور را جمع‌آوری کند؟ گفت: موزه ملی قرآن سه سیلاب مقدس دارد. اولین سیلاب موزه است که محلی برای حفظ و نگهداری و معرفی آثار محسوب می‌شود و به مثابه یک کانون فرهنگی است که باید محلی برای آموزش و ایجاد انگیزه پژوهش در مردم باشد.

نمی‌توانیم تمام آثار نفیس خطی قرآن را گردآوری کنیم

حجت‌الاسلام لهراسبی ادامه داد: ملی بودن سیلاب دوم موزه ملی قرآن به این معنی است که این موزه باید فعالیت کشوری داشته باشد. سومین سیلاب مقدس آن قرآن کریم است. اما علی رغم این سه سیلاب، نمی‌توانیم به سمتی برویم که تمام آثار نفیس خطی قرآن کریم را در این موزه گردآوری کنیم.

وی در تشریح این مسئله که چرا نمی‌توان قرآن‌های مطرح خطی ایران را در یک موزه گردآوری کرد؟ گفت: بسیاری از قرآن‌های خطی که در سایر مجموعه‌ها و موزه‌ها نگهداری می‌شوند، هویت این مجموعه‌ها هستند، مثل قرآن‌های موجود در موزه ملک یا آستان قدس رضوی و ... که اگر این قرآن‌ها را از این مجموعه‌ها بگیریم، هویت این مجموعه‌ها کمرنگ خواهد شد. از سوی دیگر بسیاری از قرآن‌ها موقوفه هستند و نمی‌توان آنها را از وقفیت یک مجموعه درآورد، مثل کتابخانه آیت‌الله العظمی مرعشی و گلپایگانی. البته اگر مسئولان نظام به این جمع‌بندی برسند که باید یک تجمیع وجود داشته باشد این اتفاق می‌افتد.

خرید و فروش نسخه‌های خطی در داخل ایران مشکل قانونی ندارد و اگر برخی افراد به صورت قانونی آثار فرهنگی ـ تاریخی دارند می‌توانند آنها را خرید و فروش کنند

مدیر موزه ملی قرآن تصریح کرد: درصددیم آثاری را که در موزه ملی قرآن است به خوبی معرفی کنیم و نشان دهیم که ایرانیان نگاه و توجه جدی به کتابت قرآن داشته‌اند.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا به فکر تجمیع دیجیتالی قرآن‌های ایران در موزه ملی قرآن هستید؟ گفت: یکی از مشکلاتی که در کشور وجود دارد انجام اقدامات هم‌عرض است. برای اینکه از این رخداد جلوگیری کنیم به بررسی اقدامات سایر مجموعه‌ها پرداختیم و متوجه شدیم آستان قدس رضوی در حال اسکن قرآن‌های خطی ایران است و نیازی نیست دوباره این کار را انجام دهیم، بلکه از ظرفیت آستان قدس استفاده می‌کنیم. در سایر کشورهای اسلامی هم اسکن نسخ ایرانی در حال انجام است و ما با آنها ارتباط داریم، در موزه ملی قرآن هم قرآن‌ها اسکن می‌شوند. پس از فراهم شدن زیرساخت لازم، می‌توانیم بسیاری از آثار را به صورت دیجیتال در اختیار مردم قرار دهیم.

هبه سه نسخه خطی قرآن به موزه ملی قرآن

وی در خصوص نحوه افزایش آثار موجود در موزه ملی قرآن گفت: سال گذشته طرحی اجرا شد که براساس آن افرادی که قرآن نفیس دارند کتاب‌های خود را به صورت «هبه» در اختیار موزه قرار دهند و آثار به نام خودشان در موزه نگهداری شود که سه نسخه از همین طریق به موزه اهدا شد. صاحبان این آثار وقتی از موزه بازدید کردند به این نتیجه رسیدند که شرایط نگهداری کتاب نفیس آنها در موزه بهتر است.

لهراسبی در خصوص اینکه آیا موزه ملی قرآن می‌تواند قرآن‌هایی که مردم قصد فروش آنها را دارند را بخرد؟ گفت: سازمان میراث فرهنگی، هیئتی به نام هیئت خرید آثار دارد؛ خرید و فروش نسخه‌های خطی در داخل ایران مشکل قانونی ندارد و اگر برخی افراد به صورت قانونی آثار فرهنگی ـ تاریخی دارند می‌توانند آثار خود را خرید و فروش کنند. چند اثر هم به موزه ملی قرآن آمد و کارشناسی شد اما قیمت‌گذاری‌ها متفاوت بود و منجر به خرید آثار از صاحبان آن نشد.

وی در خصوص خروج قرآن‌های نفیس خطی از ایران گفت: خروج آثار از کشور جرم است و سایر نهادها مسئول ممانعت از خروج این آثار از کشور هستند، اما وقتی مجموعه‌ها و موزه‌های خارج از ایران را می‌بینیم متوجه می‌شویم که آثار ایرانی به عنوان هویتی ثالث در این مجموعه‌ها نگهداری می‌شوند اما آمار دقیقی در خصوص نحوه و میزان خروج قرآن‌های خطی از کشور نداریم.

مدیر موزه ملی قرآن در پاسخ به این پرسش که آیا نبود بودجه موجب می‌شود قرآن نفیسی که برای فروش به موزه آورده شده است، خریداری نشود و مردم قرآن‌های خود را به مجموعه‌داران حاشیه خلیج فارس بفروشند؟ گفت: براساس دستوری که رئیس‌جمهور داده‌اند متولی اصلی نسخ خطی کتابخانه ملی ایران است و این کتابخانه برای خرید آثار بودجه دارد. سازمان میراث فرهنگی نیز صرفاً آثاری را که جنبه موزه‌ای داشته باشند خریدای می‌کند، یعنی هر نسخه خطی را که به ما ارائه می‌شود خریداری یا نگهداری نمی‌کنیم.

وی ادامه داد: از سوی دیگر کسانی که در هیئت کارشناسی هستند، آن دسته از آثار موزه‌ای را قیمت‌گذاری می‌کنند که در موزه‌های سازمان میراث فرهنگی وجود نداشته باشد. اگر نگاه کلی در کشور داشته باشیم، دستور مستقیم رئیس‌جمهور این است که نسخ خطی خریداری شود و کتابخانه ملی هم این کار را انجام می‌دهد.

لهراسبی در خصوص مشکلات کنونی موزه ملی قرآن، گفت: مشکلات موزه ملی قرآن بسیار زیاد است اما از مهم‌ترین موارد آن است که به سمتی برویم که استقبال و انگیزه مردم برای بازدید از این مجموعه نفیس بیشتر شود. مجموعه موزه ملی قرآن در محیطی واقع شده که نیازمند اعمال تدابیر امنیتی است و همین مسئله در سال‌‌های گذشته مشکلاتی را برای بازدید مردم ایجاد می‌کرد اما با نشست‌هایی که با مسئولان حفاظتی منطقه داشتیم این مشکلات برطرف شده و اکنون مردم آسوده‌تر می‌توانند از این موزه بازدید کنند؛ امیدواریم علاقه مردم به بازدید از این موزه بیشتر شود.

برگزاری نمایشگاه‌های متقابل

یکی از مهم‌ترین آثار موجود در این موزه قرآنی به شکل طومار به طول پنج متر به خط غبار است که در بین آیات اسامی ائمه(ع) و برخی از صحابه نوشته شده است

لهراسبی در زمینه استفاده از تکنولوژی‌های به‌روز جهانی برای نمایش آثار موزه ملی قرآن نیز چنین گفت: پیشنهاد این طرح به سازمان میراث فرهنگی داده شده اما نیازمند زیرساخت‌هایی هستیم که در حال شکل‌گیری است. استفاده از ابزار مدیا نیز در حال انجام است؛ برای نمونه بحث 3D مجموعه محقق و اسکنر کتاب تهیه شده است. براساس این طرح تمامی صفحات کتاب‌ها و آثار موجود اسکن می‌شود تا بازدیدکنندگان به صورت مجازی امکان ورق زدن آثار را داشته باشند.

وی در خصوص تعامل با موزه‌های قرآنی سایر کشورهای جهان، گفت: برای برگزاری نمایشگاه‌های متقابل لازم است که بستر تخصصی و نیروی انسانی فراهم شود. در ماه رمضان امسال یک نمایشگاه متقابل با موزه ملی ایران برگزار کردیم. برپایی چنین نمایشگاه‌های متقابل و امامت دادن آثار به همدیگر موجب می‌شود به ضعف‌ها و قوت‌های خود پی ببریم. فعلاً در حال همکاری با مجموعه‌های داخلی هستیم و امیدواریم در آینده با مجموعه‌های خارج از کشور نیز تعامل داشته باشیم.

نگهداری قرآن پنج متری با خط غبار در موزه ملی قرآن

حجت‌الاسلام لهراسبی در خصوص نفیس‌ترین آثر موجود در موزه ملی قرآن، گفت: اکثر آثاری که در موزه ملی قرآن نگهداری می‌شود، آثار موزه‌ای و نفیس هستند، اما یکی از مهم‌ترین آثار موجود در این موزه قرآنی به شکل طومار به طول پنج متر و به خط غبار است که در بین آیات اسامی ائمه(ع) و برخی از صحابه نوشته شده است. اثری داریم شامل چهار دیوان در یک مجلد که متعلق به دوره تیموری است و تصاویر مینیاتوری در آن هست. همچنین قرآنی متعلق به دوره تیموری است و تک‌برگ‌ها و حزب‌هایی که مربوط به قرن پنجم و به خط کوفی ایرانی کتابت شده در موزه نگهداری می‌شود.

وی در ادامه از کمرنگ بودن تعامل بین نهادهای قرآنی سخن گفت و اظهار کرد: بارها اعلام کرده‌ایم که موزه ملی قرآن آمادگی همکاری با مجموعه‌هایی را دارد که در زمینه چاپ نسخه‌های قرآنی در حال فعالیت هستند. این تعامل در گذشته برقرار بود و یکی از نتایج آن چاپ نسخه خطی قرآن «آقاجان پرتو اصفهانی» از سوی سازمان میراث فرهنگی شمرده می‌شود. در آینده هم نشستی با ناشران قرآن در موزه ملی قرآن برگزار می‌کنیم تا از ظرفیت آنان در معرفی قرآن‌های موجود استفاده کنیم.

حجت‌الاسلام لهراسبی در پاسخ به این سؤال که آیا شرکت‌کنندگان در مسابقات بین‌المللی قرآن که به ایران می‌آیند از موزه ملی قرآن دیدن می‌کنند؟ گفت: بسیار محدود؛ اما با مسئول قرآنی سازمان اوقاف جلسه داشتیم و از آنها خواستیم همان طور که در موزه‌ها و مجموعه‌های خارجی که نسخ قرآنی نگهداری می‌شود و قرائت دائم قرآن وجود دارد، محلی نیز برای قرائت قاریان در موزه ملی قرآن ایجاد کنند تا از قاریان مختلف برای قرائت زنده در موزه قرآن دعوت کنیم. تعاملی نیز در حال انجام است تا از متسابقانی که به ایران می‌آیند برای بازدید از موزه ملی قرآن دعوت به عمل بیاوریم تا هم در این مکان قرائت داشته باشند و هم از مجموعه دیدن کنند.

انتهای پیام