ثمرات یک نیت خیر و فرصت بهره‌برداری از آن
گروه فعالیت‌های قرآنی ــ مراسم سوگ‌نشینی قرآنیان که طبق سنوات گذشته در منزل اساتید قرآنی موسوی‌بلده برگزار شد، امسال زوایای دیگری به خود گرفت که می‌تواند زمینه بهره‌برداری از فرصت‌های خوب دیگری را به همراه داشته باشد.
یک نیت خیر و یک قدم درست برای راه‌اندازی حرکتی شایسته، ساخت بنایی برای نفع عموم یا وقف مال یا مکانی است، سنتی زیبا که در کشورهای اسلامی به ویژه در جای جای ایران با نام موقوفه مشهود است. این نیت خیر گاهی صدها سال منفعت خود را می‌رساند و چندین نسل از آن بهره‌مند می‌شوند. اینجا می‌خواهم از پایه‌گذاری سنتی بگویم که برگرفته از مفاهیم قرآن و عترت است و آن هم تلاوت قرآن در ایام سوگواری اباعبدالله الحسین(ع) است.
در زمانی که در همه حسینیه‌ها و تکایای کشور همگان با نوای حسین، حسین(ع) مداحان اهل بیت همراه می‌شوند و به اجرای آئین‌هایی که طی سال‌ها در شهر و دیارشان نفوذ کرده می‌پردازند، در تهران با معدود جلساتی متفاوت روبرو می‌شویم که چند سالی است تلاوت قرآن در شب عاشورا و نثار کردن ثواب تلاوت‌ها به روح سالار شهیدان و یاران باوفایش را محور کار خود قرار داده‌اند. البته شاید چنین جلساتی نیز در دیگر شهرها برپا میشود که ما از آن بی‌خبریم، اما حمایت کردن از این حرکت ضرورت دارد. خبرگزاری ایکنا هرساله در این ایام این موضوع را در قالب‌های مختلف به صورت مصاحبه با صاحب‌نظران، برپایی مسابقه اینترنتی و اختصاص تلاوت یک صفحه از قرآن به مخاطبان و ... با عنوان تلاوت عاشورایی متذکر شده است.
قرائت‌هایی بی‌اثر و بی‌رمق در عزاداری‌ها
به طور معمول حضور قاریان و تلاوت قرآن در حسینیه‌ها و تکایا، صرفاً در آغاز مراسم و پیش از حضور سخنران و مداح است که در این وقت هنوز عموم مردم عزادار در فضای حسینیه حضور ندارند و اغلب قاری برای مکانی خالی از حاضران، قرآن می‌خواند یا در برخی از مراسم عزاداری شاهد قرائت‌هایی هستیم که فردی با ضعیف‌ترین لحن و حتی با داشتن غلط‌های متعدد اعرابی سعی دارد تا آیاتی را در ابتدای مراسم عزاداری بخواند و هیچ فردی در داخل مراسم به این نوا گوش نمی‌دهد. البته این ضعف مهم ویژه این ایام نیست و قرائت‌های بی‌رمق در مجالس ترحیم مساجد، از سوی افرادی ناآشنا با روان‌خوانی و فصیح‌خوانی قرآن خود حکایت دیگری دارد. قاریان متبحر نیز همیشه از این موضوع گلایه دارند که حضور قاری در این محافل حکم زینت‌المجالس را پیدا کرده است. البته ممکن است دلایلی چون تعداد کم قاریان خوش‌خوان و محدودیت زمانی آن‌ها و نیز دلایلی چون حق‌الزحمه حضور آنان مطرح شود که این موضوع در گزارش دیگری جای بحث و بررسی دارد.
تلاوت شب عاشورا
چند سالی است که در شب عاشورا در مسجد جامع‌المهدی(عج) شهرری از پاسی از شب تا نماز صبح عاشورا قاریان قرآن به تلاوت می‌پردازند یا در منزل مرحوم استاد سیدمحمدحسین سیف نیز به همت پسرش، بیش از نیم‌قرن است، همچنان از صبح تاسوعا تا صبح عاشورا یک دوره ختم قرآن صورت می‌گیرد و آستان‌های مقدس امام رضا(ع)، حضرت معصومه(س) و حضرت عبدالعظیم(ع) نیز چند سالی است که کرسی‌های تلاوت برگزار می‌کنند، اما این چنین روشی از کجا نشئت می‌گیرد؟ آیا تلاوت قرآن در شب عاشورا سندی محکم دارد؟
حسین(ع) قبل از آغاز رزم روز دهم محرم، یک روز از سپاه ظلم کوفیان و شامیان مهلت گرفت تا شبی را با نماز، قرآن و استغفار به صبح برساند و به همین سبب احیای این شب با تلاوت قرآن یکی از اعمالی محسوب میشود که به انجام آن تأکید شده است.
نمونه‌ای موفق از همنشینی تلاوت و ذکر اهل بیت
سومین شب پس از عاشورا که به شب سوم شهادت امام حسین(ع) مشهور است با نیت خیر ابوی سیدمحسن و سیدحسین موسوی‌بلده، مرحوم سیدمحمد موسوی‌بلده، سالهاست مجلس تلاوت قرآن در منزل مرحوم برپا شده است که در بخشی از آن سخنانی درباره قیام عاشورا و ارتباط آن با تحقق مفاهیم قرآنی از سوی سخنران جلسه مطرح و ذکر مصیبتی نیز انجام میشود. اما محور این جلسه تلاوت قرآن است.
سال‌های قبل تعداد نفرات حاضر در مراسم به چند اتاق منزل پدری موسوی‌بلده محدود می‌شد، اما امسال حتی در حیاط منزل نیز جای برای نشستن به سختی پیدا می‌شد. علاوه بر چهره‌های قرآنی ساکن تهران، چهره‌های فرهنگی و هنری و حتی سیاسی نیز به واسطه آشنایی با این خانواده در میان قرآنیان نشسته و آنان نیز تلاوت‌ها را می‌شنیدند.
یکی از دلایل پرداختن نگارنده به برپایی این خیمه حسینی در منزل یکی از چهره‌های شناخته شده و پیشکسوت قرآنی کشورمان این است که جامعه قرآنی کشور مدتی محدود به جوانان دهه 30 تا 50 شده بود، اما الان جوانان و نوجوانانی از دهه‌‌های 60 تا 80 هستند که دوست دارند در میان این جمع باشند. نکته مهم در مراسم خانواده موسوی‌بلده حضور همزمان نوجوانان و جوانان در کنار پیشکسوتانی است که بیشترین خاطرات آن‌ها مربوط به جلسات سنتی قرآن دهه 50 و 60 است. امسال حتی در این جمع جوانانی حضور داشتند که فعالیت گسترده‌ای در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی دارند و حتی به این سمت می‌روند که جوانان قرآنی دیگر کشورها نیز آن‌ها را شناخته و به الگو تبدیل شوند.
حضور مدیران قرآنی آن هم از طیف‌های مختلف که متأسفانه مدتی است، خبرهایی از اختلافات آنان برای اداره امور قرآنی کشور به گوش می‌رسد و ظاهراً هیچ کدام حاضر نیستند تا به وحدتی برسند در این مراسم مشهود است. شاید نتوان جلسه‌ای را مثال زد که در طول سال برپا شود و طیف‌های مختلف را بر سر یک سفره بنشاند، اما حضور این افراد در این مراسم بسیار حائز اهمیت است. اما این مجلس عزای حسین(ع) که همگی آماده شنیدن تلاوت قرآن هستند محلی شده است تا قرآنیان دیدارهای خود را تجدید کنند. این جمع می‌تواند نویدبخش حرکتی دیگر باشد که شاید سنت حسنه دیگری را ایجاد کند. (گزارش تصویری این مراسم در سال 97 را اینجا و 98 را اینجا ببینید.)
شاید جامعه قرآنیان در سراسر کشور به ویژه ساکنان در تهران که برخی از آن‌ها به عنوان مدیران قرآنی نیز شناخته می‌شوند علاوه بر شوراها، کمیسیون‌ها و کمیته‌هایی که دارند و گاه گاهی با صدها ایده موافق و مخالف گرد هم جمع می‌شوند و بسیاری از مواقع بدون نتیجه به پایان می‌رسد به یک خانه نیاز داشته باشند، خانه‌ای برای قرآنیان که جدا از هر فکری، حتی شده در ماه یک بار چنین جمع صمیمی را شکل دهند و حتی صرفاً به تلاوت قرآن بپردازند. این جمع نباید محدود به طیف خاص و سنین خاصی شود باید فارغ از هر اندیشه حتی آن نوجوانی که به عنوان حافظ قرآن و یا قاری متخصص شناخته می‌شوند در آن حضور یابند که می‌بینیم که در جلسه امسال منزل اخوان موسوی‌بلده، تلاوت‌ها به اجرای دو نوجوان قاری قرآن محدود شد تا همگان بدانند دیگر زمان بروز و ظهور این آینده‌سازان است و باید همه بزرگان در برابر این نوجوانان نشسته و به تشویقشان بپردازند.
البته آنچه جمع زیادی را به منزل اساتید موسوی‌بلده می‌کشاند، قطعاً نیت خیر مرحوم سیدمحمد موسوی‌بلده و صفا و ذکر قرآنی است که سال‌ها در این خانه بوده است و جلسات هر هفته ساده و بی‌ریای قرآن کریم که در این منزل برپا شده است، عاملی شده تا همگان بدون انتظار حضور یابند.
اما چنین جلسه‌ای می‌تواند دوره‌ای یا در مناسبت‌های مختلف مذهبی و ملی دیگر سال در نظر گرفته شود و به طور حتم بانیان خود را پیدا می‌کند؛ برپایی جلسه‌ای برای تلاوت قرآن و در میان آن ذکر مناقب اهل بیت از سوی مداحان و بیان سخنانی کوتاه از مفاهیم قرآن.
واقعاً چنین جمعی صمیمی قابل شکل‌گیری است و حتی بودجه آن نیز می‌تواند از مبالغ اندکی باشد که خود شرکت‌کنندگان در هر جلسه برای جلسه بعد جمع می‌کنند تا به هیچ وجه پای بودجه‌های دولتی به میان نیاید.
این جلسه هر ماه یا هر فصل می‌تواند برپا شود، همانند جلسات هفتگی که در خانه مداحان شکل می‌گیرد و در آن مرامنامه‌هایی و نکاتی آموزنده بیان میشود و هر یک از مداحان به ذکر مصیبت می‌پردازند.
سوگ‌نشینی قرآنیان در منزل اساتید موسوی‌بلده حکایت دیگری را نیز می‌تواند به همراه داشته باشد و آن تأکید مجدد بر ارتباط قاریان با مداحان اهل بیت برای ارتقای مجالس عزاداری سالار شهیدان و حتی در دیگر مناسبت‌های مذهبی کشور است.
در این باره و پیش از نگارش این مطلب نیز حتی در سال‌های قبل چنین پیشنهادهایی از سوی پیشکسوتان قرآنی مطرح شده است و نگارنده صرفاً به تأیید و تأکید مجدد آن می‌پردازد.
عباس سلیمی، پیشکسوت قرآنی کشورمان، در مراسم بزرگداشت استاد محمدتقی مروت، پایه‌گذار تلاوت نوین در کشور که در شب عاشورای حسینی دار فانی را وداع گفت(1395)، در محل خانه مداحان و در جمع پیرغلامان اهل بیت چنین گفت: «روز قیامت پیامبر(ص)، علیه یهود و مسیحیت گلایه نمی‌کند، اما از امت خویش گلایه می‌کند و می‌گوید: «يَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِي اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا» و پیامبر در حالی شکایت می‌کند که فرموده بود: «خَیرُکُم مَن تَعَلَّمَ القُرآنَ وَ عَلَّمَه». مبادا خدای نکرده، عدم وحدت و اختلافات و منازعات و همچنین عدم همدلی، موجب نابودی این مجالس و کم‌رونقی مراکز قرآنی و خانه مداحان شود، شیطان قسم خورده که انسان‌ها را منحرف کند، مگر مخلصان را و مخلص بودن فقط در یک شرایط حاصل میشود، آن هم توجه جدی به حدیث ثقلین که فرمود: «إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا، کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی؛ أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّى یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْض». ما باید به کجا شکایت کنیم که برخی جلسات و هیئات از اول تا آخر سال قرآن می‌خوانند، اما یک سلام به امام حسین(ع) نمی‌دهند، در برخی هيئات هم از ابتدا تا انتهای سال، ذکر مناقب اهل بیت(ع) میشود، اما یک آیه قرآن تلاوت نمی‌شود. این که فرمود «لَنْ یَفْتَرِقَا» لن، نفی ابد می‌کند؛ چرا نباید در خانه مداحان، کانون فعال آموزش قرآن وجود داشته باشد؟ هنوز اتحاد بین جامعه قرآنی و مادحین شکل نگرفته است، هنوز در تهران شکل عزاداری‌ها مانند زنجان و یزد و اردبیل نشده است، باید سازمان‌های قرآنی و خانه مداحان و خبرگزاری ایکنا اقدام کنند و کارگروهی را تشکیل دهند، بزرگان جامعه مداحان و جامعه قرآنی جلساتی داشته باشند و راهکار ارائه کنند».
سیدعباس میرداماد، از دیگر قاریان قرآن کشورمان، که خود در زمره مداحان عصمت و طهارت هست نیز در این باره می‌گوید: «اتفاقاً در جلسات عاشورایی نیاز داریم که تلاوت قرآن بیش از هر زمان دیگری انجام شود. به این دلیل که اساساً حضرت اباعبدالله الحسین(ع) بر مبنا و اساس فرامین و دستورات قرآن کریم شهادت را انتخاب کرد و برگزید. پس به همین دلیل نمی‌توانیم اصلاً این دو موهبت الهی یعنی قرآن و اهل بیت(ع) را از هم جدا کنیم.
اینکه چطور بتوانیم موضوع تلاوت و پرداختن به امر قرآن در مراسم عزاداری امام حسین(ع) را تثبیت کنیم، باید جلسه‌ای بین جامعه قرآنی و مداحان اهل بیت(ع) به طور مشترک برگزار شود، یعنی یک همایش مشترک برپا شود و در آن مواردی که می‌تواند به منزله اساس ارتباط این دو مجموعه باشد مطرح شود. سال‌های قبل چند جلسه در ارتباط با این موضوع برگزار شد ولی تداوم پیدا نکرد. امروز زمان و موقعیت بسیار مناسبی وجود دارد تا این ارتباط برقرار شود. قاطبه دوستان مداحی که بنده سراغ دارم، خود جزء قاریان قرآن بودند و اگر این همایش برگزار شود، می‌توان با یک تعریف واحد و مشترک، ترکیبی بین جامعه قرآنی و جامعه مداحان کشور ایجاد کرد».
نمونه دیگری از همنشینی قرآنیان و مداحان اهل بیت آبان‌ماه 96 بود که به مناسبت سی و پنجمین سالروز شهادت مداح اهل بیت و شهید قرآنی، محمود طالبی‌پور و با حضور اساتید و قاریان بین‌المللی و مداحان و پیرغلامان اهل بیت(ع) برپا شد. گرد هم آمدن این جمع از مداحان معروف و اساتید بنام قرآنی، که برای کمتر فردی و در طول سال رخ می‌دهد، نشان از عظمت و علاقه این جمع به این شهید والامقام دارد.
همچنین، این مجلس نشان داد که چقدر همنشینی تالیان و قاریان قرآن کریم با مداحان اهل بیت عصمت و طهارت زیباست، آن هم در وصف شهیدی که خود شاگرد استاد ابراهیم پورفرزیب(مولایی) بود و علاقه زیادی نیز به مداحی داشت. افرادی که در این دورهمی دوستانه شرکت کرده بودند نیز هنوز از آن روز و آن مجلس ساده اما باشکوه در متن و محتوا می‌گویند.
چند پیشنهاد
قطعاً آغاز هر کاری سختی‌های خود را دارد، اما اگر نیت خالص باشد و حتی در این دورهمی‌ها نیت افراد کمک مالی و معنوی به دیگر قرآنیان کشور باشد، این حرکت زیبا و ارزشمند خواهد بود و همگان بدون دعوت حضور خواهند یافت و الگویی برای جوانان می‌شوند. پس نیاز است تعدادی از فعالان برای بلند کردن این پرچم، اعلام آمادگی کنند و اهتمام ورزند.
زمان و مکان این قرار‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است و نیاز به تأمل بیشتری دارد.
البته هر حرکتی که آغاز شود در مسیر با فراز و فرودهایی روبروست و نقاط ضعف آن مشخص میشود و این وظیفه ریش‌سفیدان است که برای حل هرگونه مشکل و نقطه ضعفی آمادگی لازم را داشته باشند.
فرصت با هم بودن را از دست ندهیم که وقت در حال گذر است.
ایکنا همچنان این مطلب را در گزارش‌های بعدی دنبال خواهد کرد.
صادقین، دبیر گروه فعالیت‌های قرآنی
انتهای پیام
همت جمعی را میطلبد