جامعه را با قانون می‌توان اداره کرد اما اقناع و اعتقاد مردم مهم است
گروه جامعه ــ دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه نظارت و راهبری سیاست‌های فرهنگی ایران امروز، چالش‌ها و ضرورت‌ها، با اشاره به اینکه جامعه تغییر کرده است و ما دیگر مخاطب نداریم بلکه کاربر داریم که توان واکنش و اجرا دارد، گفت: می‌توانیم با قوانین جامعه را اداره کنیم اما بخش اقناعی مهم است.
به گزارش ایکنا؛ «جلسه نظارت و راهبری سیاست‌های فرهنگی ایران امروز، چالش‌ها و ضرورت‌ها» امروز دوشنبه 18 آذرماه، با حضور دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و نمایندگان نهادها و سازمان‌های عضو این شورا در شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد.
در ابتدای این نشست سیدسعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه 36 سال از عمر شورا می‌گذرد، گفت: این شورا ظرفیت‌ها و سرمایه‌های زیادی دارد اما بیشتر به آسیب‌ها توجه کرده‌ایم و سزاوار است اکه اکنون به ظرفیت‌ها و توانمندی‌هایمان بازگردیم.
وی اتصال سند مهندسی فرهنگی به برنامههای پنج ساله توسعه کشور را اتفاقی خوب ارزیابی کرد و گفت: کمیته تلفیق وظیفه پیوند زدن برنامههای شورا را با برنامههای پنج ساله توسعه و ایجاد برش‌های یک ساله از برنامهها دارد.
عاملی یکی از اشکالات حوزه فرهنگ کشور را تداخل کاری و موازی‌کاری دانست و گفت: مشکل دیگر مربوط به اجرای سند مهندسی فرهنگی می‌شود که کمک دستگاه‌ها را می‌طلبد.
وی با تأکید بر اینکه در تدوین سند‌های فرهنگی این نقص مطرح می‌شود که نهادهای ذی‌نفع در تدوین این سند‌ها نقشی ندارند، گفت: باید تقسیم کار بین نهادها صورت گیرد تا اسناد مربوط به خودشان را در قالب لایحه تدوین کنند و مبنای تدوین اسناد دستگاه‌های ذی‌نفع باشند که البته این مسئله به معنای بسته شدن امکان ورود کارشناسی شورا نیست.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بر اهمیت تدوین شاخص‌های فرهنگی سند مهندسی فرهنگی تأکید کرد و گفت: البته شاخص‌ها نباید فقط سنجیده شود، بلکه باید بیانگر و تأثیرگذار باشند و بتوان مجموعه فعالیت‌های فرهنگی را ذیل چند شاخص مهم بیان کرد. دیوان محاسبات فرهنگ، نحوه هزینه کرد بودجه فرهنگی را به صورت سالانه به مجلس ارائه می‌کند، ما نیز نیازمند انجام محاسبه اقدامات مربوط به فرهنگ هستیم و مقام معظم رهبری این انتقاد را به شورا دارند که چرا گزارش هزینه کرد ارائه نمی‌شود.
عاملی به نظرسنجی‌های انجام شده در خصوص رضایت مردم از عملکرد نهادهای فرهنگی نیز اشاره کرد و گفت: براساس آمار 41 درصد مردم از عملکرد نهادهای فرهنگی راضی هستند اما شاید آنها تلقی درستی از نهادها و سازمان‌های فرهنگی نداشته باشند، بر همین اساس باید شاخص‌های درستی برای نظرسنجی‌ها و میزان رضایت‌ها داشته باشیم.
بخش اقناعی و اعتقادی مهم است
وی با اشاره به واگذاری موضوع عفاف و حجاب از وزارت ارشاد به وزارت کشور، گفت: می‌توانیم با قوانین و مقررات جامعه را اداره کنیم اما بخش اقناعی و اعتقادی مهم است و ذهنیت جوانان نیاز به اصلاح دارد تا نگرش‌های آنها تغییر کند؛ این مسئله یکی از حوزه‌های اولویت‌دار ماست.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تقویت اعتماد ملی و ترویج فرهنگ مصرف صحیح را از دیگر مسائل مهم فرهنگی برشمرد و گفت: بودجه یارانه‌ای کشور دو برابر و نیم بودجه کشور است اما مردم رضایت ندارند. به جای یک واحد انرژی، شش واحد انرژی مصرف می‌کنیم و این یعنی فرهنگ مصرف ما مشکل دارد. فرهنگ می‌تواند حتی در حوزه اقتصاد هم معجزه کند.
در ادامه اعضای حاضر در جلسه به اظهارنظر پرداختند. رستمی، مشاور معاون فرهنگی قوه قضائیه پیشنهاد کرد: نقش نقش‌‌آفرینان فرهنگی به صورت مدل طراحی شود تا ببینیم دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی در ارتباط با هر پدیده فرهنگی چگونه نقش‌آفرینی می‌کنند.
عامری، نماینده بنیاد حفظ و نشر آثار ارزش‌های دفاع مقدس بیشتر عملکرد شورا را معطوف به بخش علم دانست و مطرح کرد: میزان مؤثر بودن این عملکرد جای بحث دارد اما 60 تا 70 درصد عملکرد شورا به حوزه علم اختصاص داشته و به حوزه فرهنگ کم‌ترین توجه صورت گرفته است و جای خوشحالی دارد که طی سال‌های اخیر به مسئله فرهنگ نیز توجه شده است.
وی با اشاره به اینکه هم در حوزه عملکرد و هم در حوزه شناخت فرهنگ دچار آسیب در شناخت هستیم، بیان کرد: حتماً در اقدامات به پیشینه عملکردها توجه شود، مشخص شود کجا ایستاده‌ایم تا بدانیم از کجا باید آغاز کنیم، هر دستگاه فرهنگی برای خود نقشه راه برای تحقق اسناد فرهنگی داشته باشد و اولویت‌های موضوعی عرصه فرهنگ مشخص شود.
حبیب‌الله مسعودی‌فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور نیز در این نشست گفت: باید برنامه اقدام عمل دستگاه‌های فرهنگی با شاخص‌های قابل سنجش و اهداف قابل دسترس طراحی شود. در نظرسنجی‌ها، ارزشیابی دانشی انجام می‌دهیم در حالی که باید ارزشیابی نگرشی و اجرایی نیز انجام شود.
ردپایی از توجه به کودکان در برنامههای توسعه دیده نمی‌شود
وی با تأکید بر اهمیت به نسل کودک در جامعه که 30 سال بعد باید با نسل تربیت یافته در سایر کشورها مواجه شوند، گفت: ردپایی از توجه به کودکان در برنامههای توسعه دیده نمی‌شود، در حالی که ارتقای هویت ملی و دینی کودکان مهم است و باید برای آن برنامه‌ریزی کرد.
رصد فرهنگی داریم اما براساس این رصد‌ها سیاست‌گذاری نمی‌کنیم
عیسی علیزاده، معاون فرهنگی جهاددانشگاهی نیز بر لزوم توجه بیشتر به رصد فرهنگی تأکید کرد و گفت: متولیان فرهنگ رصد فرهنگی دارند اما براساس این داشته‌ها سیاست‌گذاری نمی‌کنند. اگر نسل جوان به دلیل مسائل نگرشی ازدواج نمی‌کند، نباید وام ازدواج را به منزله راه حل در نظر گرفته و افزایش دهیم. موضوع افکارسنجی مهم است؛ اکنون نهادهای غیر رسمی مانند پاتوق‌ها، کافه‌ها و ... جای مراکز رسمی فرهنگ را گرفته‌اند و دانشجویان تمایلی به ماندن در فضای دانشگاه‌‌ها ندارند و ترجیح می‌دهند به این مراکز غیر رسمی بروند.
اسناد فرهنگی زمانی آماده می‌شود که نیازهای فرهنگی چند پله بالا رفته است
حجت‌الاسلام حبیب‌الله ذاکر، معاون فرهنگی و اجتماعی مرکز رسیدگی به امور مساجد نیز با تأکید بر لزوم پوست‌اندازی فرهنگی در کشور، گفت: برای تهیه اسناد فرهنگی سال‌ها وقت صرف می‌شود اما اسناد زمانی آماده می‌شود که نیازهای فرهنگی چند پله بالا رفته و دیگر آن اسناد پاسخگوی نیاز نیست.
مخاطب دستگاه‌های فرهنگی قشر مذهبی است
وی بر لزوم ذائقه‌سنجی و پرهیز از قشری‌گری تأکید کرد و گفت: تنها مخاطب دستگاه‌های فرهنگی، قشر مذهبی است. قشری که حتی اگر رها شوند، بهتر عمل خواهند کرد. متولیان فرهنگی باید وسعت دید داشته باشند و برای اقشار مختلف برنامههای مختلف ارائه دهند.
حجت‌الاسلام ذاکر اضافه کرد: مقدم کردن برنامههای ایجابی بر سلبی، بازسازی زیرساخت‌های فرهنگی، ذائقه سازی و اینکه منتظر نمانیم ذائقه‌ها ایجاد شود بعد ما به این فکر بیفتیم که چه باید کرد و در نهایت خارج کردن پیوست‌های فرهنگی از بایگانی‌ها و الزام نهادها به اجرای آنها اقدامات دیگری است که باید در خصوص فرهنگ انجام شود.
جعفر سطوتی، مدیرکل دفتر امور فرهنگی وزارت ورزش و جوانان با تأکید بر اینکه اگر فرهنگ صحیح بود، این اختلاس‌ها و بلاها در اقتصاد بروز نمی‌کرد، به طرح این سوال پرداخت که چرا سیاست‌ها به برنامه تبدیل نمی‌شود؟ و گفت: با خلأ بزرگ تبدیل سیاست به برنامه مواجه هستیم و به طور خاص باید تشکیل کمیته ویژه راهبری فرهنگی مورد توجه قرار گیرد.
مشخص کنیم کجا حاکمیت دخالت و تصدی‌گری نکند
اسکندر یارنسب، مدیرکل فرهنگی و تبلیغات بنیاد شهید نیز با اشاره به اینکه قرار بود فرهنگ اصل باشد و اقتصاد و سیاست در ذیل فرهنگ قرار گیرد، گفت: اکنون فرهنگ حتی پایین‌تر از حاشیه قرار گرفته است. باید مشخص شود که بهتر است حاکمیت در کدام لایه‌ها دخالت نکند و کجا تصدی‌گری نداشته باشد.
آرش وکیلیان، مسئول تدوین سیاست‌های معاونت محتوای مرکز ملی فضای مجازی نیز بر لزوم مقررات‌گذاری در حوزه محصولات فرهنگی تأکید و بیان کرد: بسیاری از اسناد موجود در حوزه فرهنگ مدت‌‌ها قبل منقضی شده‌اند، چون قابل اجرا نیستند. از سوی دیگر دستگاه‌های متعددی در حوزه فرهنگ و صدور مجوزها مسئول هستند که برای افرادی که می‌خواهند در این بخش‌ها فعالیت کنند مشکل ایجاد می‌کنند. باید سند فراگیر متناسب با شرایط موجود برای محصولات فرهنگی تهیه شود.
حسین کوچکیان‌فرد، نماینده وزارت کشور نیز گفت: با ابرچالش‌های فرهنگی مواجه هستیم چرا که سیاست‌ها عددی رشد می‌کنند، در حالی که چالش‌ها هندسی رشد می‌کنند. هنگام تهیه سند‌ها، آرمان، اهداف و برنامهها با هم آورده می‌شود و مجری طرح نمی‌داند چگونه آن را اجرا کند.
در پایان این نشست، سعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: ما دیگر مخاطب نداریم بلکه کاربر داریم که توان واکنش و اجرا دارد؛ جامعه تغییر کرده است. تعدد نهادهای فرهنگی مسئله مهمی است. در بودجه سال آینده هزار میلیارد تومان بودجه نهادهای فرهنگی کاهش یافته است و اگر تمرکز فرهنگی ایجاد کنیم می‌توانیم توفیقات بیشتری به دست آوریم.
وی با تأکید بر اهمیت ضمانت اجرای طرح‌های فرهنگی، گفت: البته ما نمی‌خواهیم جرم‌سازی کنیم بلکه استفاده از ابزار تشویق و تنبیه و دیوان محاسبات اداری می‌تواند در این بخش راهگشا باشد. البته مسئولیت پذیری اجتماعی مهم‌تر است و باید مورد توجه باشد.
گزارش تصویری نشست را اینجا ببینید!
انتهای پیام
