نقد ترجمه قرآن بهاءالدین خرمشاهی در جدیدترین شماره از نشریه «آینه پژوهش»

به گزارش ایکنا؛ در این شماره از نشریه «آینه پژوهش»، مقالاتی با عناوین «نبی نامه، منظومه ای بلند از سده نهم قمری» نوشته امید سروری؛ «نسخه خوانی 17» تالیف رسول جعفریان؛ «معمای آئیلیا / ایلیا در سال های آغازین دوره اسلامی تعمقی در سیر تحول جایگاه شهر اورشلیم در جهان اسلام با استناد به کتیبه های موجود در قبة الصخره و نخستین سکهّ های باقی مانده از دوره اسلامی» به قلم دیوید یاکوبسون و احمد احمدی؛‌ «زمینه ها و زمان ها در آثار عبدالعزیز الدوری» تالیف عباس بصیری؛ «پابرگ 17» تالیف جواد بشری؛ «روش شناسی شرح و ترجمۀ فارسی شرف الدین یزدی (قرن نهم) بر بردۀ بوصیری» به قلم علی اکبر فراتی؛ «زان نازنینْ پیالۀ دِلخواه» تالیف جویا جهانبخش؛ «مصحف شناسی قرآن (5) حدادی طبری آملی و کتابت قرآن در خانقاه ابوالعباس قصاب آملی در شهر آمل مورخ 687 هجری قمری» به قلم مرتضی کریمی نیا؛ «نقد ترجمه و توضیح قرآن به قلم بهاء الدین خرمشاهی» تالیف شهاب رویانیان و «کتاب شناسی نزار قبانی در ایران» نوشته محمدرضا ابن الرسول و سحر جمشیدی منتشر شده است.

 

 

 

در چکیده مقاله «نبی‌نامه، منظومه‌ای بلند از سده نهم قمری» آمده است در سده 9 ق منظومه‌ای با عنوان «نب ینامه » سروده شده که سرایند‌هاش ناشناخته است. تا کنون از این منظومه دو نسخه در ترکیه شناسایی شده، که یکی در کتابخانه فاتح و دیگری در کتابخانه موزه توپقاپی سرای نگهداری می‌شود. این منظومه در وزن شاهنامه به سال 844 ق و در یک مقدمه، چهار قسم و یک خاتمه سروده شده و سراینده در آن در چندجا به فردوسی و شاهنامه تعریض کرده است. موضوع این مثنوی بلند داستان زندگی پیامبر اسام (ص) از ابتدا تا انتهاست و سراینده برای سرودن آن از احادیث صحیح و معتبر بهره گرفته است.

 

 

نویسنده مقاله «زمینه‌ها و زمان‌ها در آثار عبدالعزیز الدوری» در طلیعه نوشتار خود آورده است عبدالعزیز الدوری به عنوان یکی از تاریخ پژوهان مبرّز معاصر نقش مهمی در ایجاد رویکردهای جدید در نگرش به تاریخ اسام داشته است. آشنایی وی با مکاتب تاریخ نگاری غربی و تحصیات وی در غرب در تفاوت نگاه وی به تاریخ موثر بوده است. توجه وی به تاریخ اقتصادی، تاریخ اجتماعی و گسترش دادن منابع تاریخی حتی به منابع ادبی را می‌توان از جمله اقدامات بارزِ وی در حوزه مطالعات تاریخی برشمرد. نظر به اهمیت کوشش‌های وی در حوزه مطالعات تاریخی و نیاز به توجه به جنبه‌های مختلف تاریخ پژوهی وی مقاله‌ای از وجیه کوثرانی که خود از تاریخ پژوهان برجسته است، در ارتباط با روش مطالعات تاریخی عبدالعزیز الدوری به فارسی ترجمه می‌شود.

 

 

در طلیعه نوشتار «روش‌شناسی شرح و ترجمه فارسی شرف الدین یزدی (قرن نهم) بر برده بوصیری» می‌خوانیم یکی از شرح‌های کامل و ارزشمند بر قصیده برده شرف الدین بوصیری (درگذشته 696 ه)، شرح دانشمند قرن نهم هجری شرف الدین علی یزدی است که تاریخ دقیق وفات او مشخص نیست، مسلم آن است که وی در نیمه قرن نهم درگذشته است، و صاحب آثار مختلفی مانند ظفرنامه است. این نوشته در پی پاسخ به این سوال است که: شارح در شرح قصیده از چه  روش و شیوه‌هایی بهره برده است؟ شرح یزدی به زبان فارسی است و با مقدماتی تحت عنوان تنبیهات (بیست تنبیه) در جایگاه پیامبر اکرم (ص) و مراتب عرفانی و جایگاه ایشان در جهان هستی است. شرح در سه سطح است، سطح واژه تحت عنوان «المفردات» که بیان لغوی ابیات است، و با نکات صرفی همراه است و گاه به کتب لغوی مستند می‌گردد. سطح دوم شامل نکات نحوی و بلاغی ابیات است و مواردی چون فصل و وصل را ذکر می‌کند، و تحت عنوان «الترکیب» است. سطح سوم به نام «حاصل الفحوی» است که به بیان معنا و ترجمه ابیات بر اساس دو سطح پیشین است و ارتباط ابیات پس و پیش باهم را می‌آورد. این شرح دارای پنج نسخه است. این شرح به اشتباه به شخص دیگری به نام عبد الوهاب استرآبادی نسبت داده شده است، ولی در بررسی و مقایسه به قطع می‌توان شرح را از آن یزدی دانست.