آشفتگی در آموزش، از دستگاه‌های دولتی به مؤسسات سرایت کرده است/ ارائه خدمات مشاوره حقوقی
گروه مؤسسات قرآنی مردم‌نهاد ــ در نشست تخصصی «آسیب‌شناسی فعالیت‌های مؤسسات قرآنی و راهکارهای رفع این آسیب‌ها» بر ارائه خدمات مشاوره حقوقی و نیازسنجی مؤسسات قرآنی و توجه به بهره‌مندی از خیرین و افراد مورد وثوق در ترکیب هیئت امنا و هیئت مدیره و وجود نمایندگان در دستگاه‌های مرتبط با این حوزه و ... تأکید شد.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ نشست تخصصی «آسیب‌شناسی فعالیت‌های مؤسسات قرآنی و راهکارهای رفع این آسیب‌ها» با حضور سیدمحمود چاووشی، مدیر مؤسسه مهد قرآن، حبیب‌الله عزیزی، مدیر مؤسسه آیات هدایت قم، مجتبی وزیری، مدیر مؤسسه کانون آموزش قرآن تهران و حسن محمدی، مدیرعامل اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت کشور، عصر امروز، 22 دی‌ماه در سالن اجتماعات این اتحادیه برگزار شد.
این برنامه با تلاوت آیاتی چند از قرآن آغاز شد و سپس حبیب‌الله عزیزی، مدیر مؤسسه آیات هدایت قم ضمن تسلیت این ایام و حوادثی که اخیراً رخ داده است، گفت: نقش جامعه قرآنی در این مسائل می‌تواند مهم باشد.
وی با اشاره به اینکه مؤسسات قرآنی از دوست‌داشتنی‌ترین ساختارهای جامعه هستند، اظهار کرد: ساختار موسسات به گونه‌ای است که با کمترین هزینه با نذر قرآنی، کارهای بزرگی را انجام می‌دهند و طبیعتاً باید از این مجموعه دوست‌داشتنی حمایت و پشتیبانی کرد و حمایت‌های لازم را از آنها انجام داد تا اتفاقات خوبی رخ دهد.
عزیزی با اشاره به اینکه مشکلات زیادی در این راه وجود دارد، اظهار کرد: مسئله بودجه، اعتبارات، مشکل مدیریتی و ... در موسسات وجود دارد و حال آنکه اگر مدیران توجیه شوند که چگونه می‌توانند با حداقل امکانات، حداکثر بهره‌مندی را داشته باشند، قطعاً اقدامات و قدم‌های بزرگی برداشته می‌شود.
مدیر مؤسسه آیات هدایت قم بیان کرد: امروزه در جمهوری اسلامی با این ظرفیت‌های وسیع، ساختار حکومتی باید قدر این مؤسسات را بداند و از آنها حمایت کند که یکی از این مشکلات بها دادن به امور فرهنگی است.
وی با تأکید بر اهمیت امور فرهنگی به ویژه موارد قرآنی در نظام جمهوری اسلامی، اظهار کرد: مبنای قانون اساسی کشور قرآن است؛ موضوعی که امروزه به آن کمتر توجه می‌شود و با این کم‌توجهی‌ها شاهد رخدادهایی هستیم.
عزیزی با اشاره به اینکه دغدغه‌ها و موضوعاتی که مؤسسات قرآنی با آن مواجه هستند، باید نیازسنجی شود، افزود: باید خدمات مشاوره حقوقی به مؤسسات قرآنی داده شود، چرا که مؤسسات در موضوعات مالیات و بیمه دچار سردرگمی و مشکل هستند که این خدمات مشاوره حقوقی به آنها کمک می‌کند.
وی با اشاره به بُعد رسانه‌ای و رسالت خبرگزاری ایکنا در حوزه قرآنی، ادامه داد: تقاضا این است که ایکنا پایه‌ها و اساس‌های آیین‌نامه رسانه قرآنی را استحکام دهد. موضوعات چالشی که جذب مخاطب داشته باشد، در حوزه مؤسسات قرآنی کم نداریم. از سوی دیگر می‌تواند بر روی مباحث آموزش عمومی قرآن کریم، تألیف کتب درسی، سبک‌های آموزشی و نیروهای انسانی به ویژه در حوزه آموزش و پرورش کار کند. موضوع این است که آموزش عمومی قرآن در آموزش و پرورش فشل است و معترضان این عرصه کم نیستند که می‌شود در این باره کار رسانه‌ای کرد و به صورت جدی این موضوع را مطرح و پیگیری کرد یا در بحث اتحادیه‌ها و نبود نگاه یک‌جانبه‌گرایانه و ... ورود کرد.
عزیزی با اشاره به اینکه در قم 110 مؤسسه قرآنی داریم، بیان کرد: این مؤسسات طرح‌ها و برنامه‌هایی را دارند که بعضاً در سطح بین‌المللی حرف برای گفتن دارند.
جامعه قرآنی در دستگاه‌های نقش‌آفرین در امور قرآنی نماینده ندارند
در ادامه مجتبی وزیری، مدیر کانون آموزش قرآن با اشاره به اینکه یکی از مسائل مهم در جامعه قرآنی این است که چرا این جامعه در دستگاه‌ها و نهادهایی که برای تشکیل جلسات و مؤسسات قرآنی نقش مهمی دارند، نماینده‌ای ندارند، اظهار کرد: باید در ادارات اقتصادی و دارایی، شهرداری‌ها، بیمه و ... که در موضوعات مرتبط با قانون‌های اداری و حقوقی مؤسسات قرآنی هستند، نماینده‌هایی از جامعه قرآنی وجود داشته باشد تا با مؤسسات قرآنی به مانند سایرین برخورد نشود و بتوانند با راهنمایی‌های این نمایندگان، مشکلات بیمه، مالیات و ... خود را حل کنند.
وی با اشاره به اینکه اهمیت قرآن در جامعه معلوم است، بیان کرد: این موضوع به اندازه‌ای اهمیت دارد که مقام معظم رهبری نخستین دیدار خود در ماه مبارک رمضان را به جامعه قرآنی اختصاص داده است. بنابراین باید راهکارهایی پیدا کنیم که بتوانیم نمایندگانی در دستگاه‌های مرتبط داشته باشیم تا برای مشکلات آنها در موضوعاتی که بیان کردم، چاره‌اندیشی شود.
سخنران دیگر این نشست، سیدمحمود چاووشی، مدیر مهد قرآن بود. وی با اشاره به اینکه دو بخش را می‌توان در این موضوع مورد بررسی قرار داد، افزود: یکی مسائلی است که به بحث داخلی مؤسسات باز می‌گردد و دیگری فرامؤسسه‌ای و فراسازمانی است که اگر بخواهیم بخش فراسازمانی آن را بررسی کنیم، لازم است به دو مقوله سازمان‌ها و دستگاه‌هایی که با بخش قرآنی ارتباط مستقیم دارند و همچنین سایر دستگاه‌ها بپردازیم.
وی با اشاره به اینکه درباره مسائل داخلی مؤسسات چند نکته وجود دارد، بیان کرد: ساختار مؤسسات یکی از این موضوعات است. چون در فعالیت‌های قرآنی بحث کار خیر و قرآن، عام‌المنفعه است و نگاهمان به ترکیب و شکل مؤسسات چندان سیستماتیک نیست و نظم درونی یک مؤسسه قرآنی به مانند دیگر مؤسسات که در حوزه‌های دیگر کار می‌کنند و ساختار خوب و مناسبی دارند، رخ نمی‌دهد که این موضوع به هیئت امنا و هیئت مدیره باز می‌گردد. اگر مؤسسه‌ای هیئت امنا و هیئت مدیره قوی نداشته باشد، در ادامه کار دچار مشکل می‌شود. نباید در فعالیت‌های قرآنی، بخش مردمی بودن را فراموش کرد. مؤسسات قرآنی مردمی سرمایه بزرگی هستند که باید از آنها بهره‌مند شد.
اهمیت مردمی بودن فعالیت‌های قرآنی
چاووشی با ابراز گلایه از اینکه آمار وقف قرآنی کم است، اظهار کرد: اگر در هیئت امنا و هیئت مدیره به سراغ خیّرین و علاقه‌مندان به امور قرآنی و افراد مشهور آن شهر برویم، آن‌هنگام ترکیبی قوی خواهیم داشت. اصلی‌ترین بخش مؤسسه، هیئت امنا و هیئت مدیره هستند که از این طریق کارشان دوام و توسعه یافته است.
وی ادامه داد: نگاه به مؤسسات قرآنی نباید نگاه هیئتی باشد. ساختاری کردن باید برای مؤسسات تعریف شود؛ ساختاری که متناسب با اهداف و عملکرد آنها باشد. اینکه مؤسسه برای چه هدفی و در چه زمینه‌ای (دوره‌های تربیت مربی، کودکان، بزرگسالان، حفظ و ...) فعالیت می‌کند، مهم است، بنابراین باید ساختار تشکیلاتی مؤسسه در چارت مشخص شود و نگاهی با نظم و ترتیب به مؤسسات داشته باشیم.
مدیر مؤسسه مهد قرآن اظهار کرد: مدیر مؤسسه می‌تواند با زیرکی از چهره‌های مورد وثوق و اطمینان و خیرین و علاقه‌مند در ترکیب هیئت مدیره و هیئت امنا استفاده کند. بنابراین بحث اهداف تشکیل مؤسسات مهم است. مقطعی که وضع دولت خوب بود، بودجه قرآنی خوبی برای مؤسسات در نظر گرفته شد، به گونه‌ای که با روند صعودی تأسیس روبرو شدیم. مضاعف شدن آنها در عین بی‌برنامگی، باعث شد که در حال حاضر شاهد تعطیلی و غیرفعال شدن آنها هستیم.
وی با اشاره به اینکه آموزش مهمترین بخش مؤسسات قرآنی است، اضافه کرد: وظیفه اصلی مؤسسه آموزش است؛ اینکه چقدر اثرگذار هستند و چه میزان افرادی را آموزش داده‌اند و اینکه چه میزان در حیطه کارهای آموزشی، تولیدات داشته‌اند و ... . آشفتگی در بحث آموزش در دستگاه‌های دولتی است که این موضوع نیز به مؤسسات تسری یافته است. هدف اصلی مؤسسات قرآنی آموزش است؛ اینکه چه برنامه‌ریزی در این زمینه داشته و دارند. اینکه معاونت قرآن و عترت ارشاد و همچنین سازمان دارالقرآن و ... تاکنون چه برنامه‌هایی را به مؤسسات داده‌اند، موجب شده که نوعی آشفتگی از بالا به پایین تسری بیابد.
چاووشی اظهار کرد: بحث مالی نیز مسئله دیگری است که موسسات با آن مواجه‌اند. ثبت و ضبط عملکردهای مالی مؤسسات قرآنی دارای ضعف است. ضعف دیگر عدم کار رسانه‌ای است؛ به طوری که فعالیت‌هایشان را اطلاع‌رسانی نمی‌کنند. البته جدا کردن فعالیت‌های قرآنی و اینکه شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی را به این عرصه اختصاص دهیم، جز محدود کردن برنامه‌های قرآنی و پخش نشدن برنامه‌ها از دیگر شبکه‌های رسانه ملی، تبعات دیگری ندارد که این موارد نوعی آسیب است.
مؤسسات قرآنی را با نگاه سیاسی و اقتصادی نبینیم
وی درباره بحث‌های فرامؤسسه‌ای، تصریح کرد: یکی از بزرگترین آسیب‌ها که در چند سال اخیر مطرح بوده، بحث اتحادیه‌ها است که به فعالیت‌های قرآنی مردمی ضربه زده است. از سوی دیگر موازی‌کاری‌ها که در دستگاه‌ها رخ می‌دهد، موجب دیده نشدن یا کمتر دیده شدن فعالیت‌های بخش مردمی است. اگر برنامه‌ها مشخص باشد، هر مؤسسه به سراغ فعالیت‌های خود می‌رود، بنابراین طرح برنامه و روش آن مهم است.
مدیر مهد قرآن با تأکید بر اینکه همیشه بحث بودجه و کسری آن مطرح بوده است، اظهار کرد: این بحثی است که همیشه موضوع آموزشی پشت آن قایم شده است، در حالی که مؤسسات قرآنی باید طرح و روش و برنامه داشته باشند و اقدامات ضابطه‌مند و منظم انجام شود. بنابراین در خصوص برنامه‌های قرآنی مؤسسات باید با حضور کارشناسان این عرصه به اجماع برسیم.
حال عمومی موسسات خوب نیست
حسن محمدی، مدیرعامل اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت کشور، سخنران دیگر این نشست دوساعته بود.
وی با اشاره به اینکه وضعیت مؤسسات قرآنی و حال عمومی آنها خوب نیست، گفت: این در حالی است که اوایل دهه 90 رشد مؤسسات قرآنی زیاد بود و روند صعودی داشتیم، اما با کمال تأسف باید گفت که الان رشد مؤسسات معکوس شده است. زمانی ما حدود پنج هزار مؤسسه قرآنی داشتیم و الان شاید بتوان گفت تعداد اینها به چهار هزار مؤسسه رسیده است.
وی با تأکید بر ضرورت حضور بخش مردمی در فعالیت‌های فرهنگی، اظهار کرد: هر جا و در هر حوزه‌ای که مردم بودند، موفقیت به دست آورده‌ایم و در هر جایی که کنار گذاشته شده‌اند، به موفقیت نرسیده‌ایم که در تمامی حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و ... صدق می‌کند، چنانکه بنابر تأکیدات مقام معظم رهبری، انقلاب مردم را از حاشیه به متن آورده است. با توجه به ساختمان منعطف بخش مردمی و راندمان بالایی که داشته‌اند، عقلاً توصیه می‌شود که مجموعه‌های مردمی را به بطن و متن جامعه بیاورید و باید از این ظرفیت استفاده کرد.
محمدی با اشاره به راه‌اندازی سامانه اینترنتی پیگیری مطالبات مؤسسات عضو اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت کشور با نام سامان، اظهار کرد: مشکلات درون سازمانی مؤسسات قرآنی شامل مدیریتی، ساختاری، تکنولوژی (که به شدت در این زمینه فقیر هستیم)، مشکلات محیطی است و مشکلات بیرونی، مسائلی است که ساختار حکومتی آن را تحمیل کرده است.
وی با ذکر مثالی از شورای توسعه فرهنگ قرآنی که به وحدت فرماندهی و وحدت رویه میان اعضا نرسیده است، اظهار کرد: در این بخش به جای نگاه کل‌گرا، نگاه جزیره‌ای وجود دارد. همچنین حمایت تقنینی نیز مهم و ضروری است، اما درباره پیشنهادی که در خصوص حضور نمایندگان در دستگاه‌های مرتبط با مؤسسات قرآنی مطرح شد، باید گفت صدها صنف داریم که نمی‌توان در هر کدام یک نماینده قرآنی داشته باشیم، بلکه باید اصناف فرهنگی از سایر صنف‌ها جدا شود و نگاهی که به مؤسسات سیاسی و اقتصادی می‌شود، از مؤسسات قرآنی برداشته شود.
مدیرعامل اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت گفت: بحث بعدی درباره حمایت‌های مالی و سخت‌افزاری است که دو بخش می‌شود؛ یکی اینکه کل اعتبار قرآنی کشور چه میزان است و دیگر اینکه اولویت‌های تخصیص چگونه است؟ کمبود اعتبار در کشور باید به سمت دستگاه‌هایی برود که راندمان کمتری دارند.
از دیگر موضوعات مطرح شده در این نشست می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
ــ توجه نکردن مسئولان به فعالیت‌های قرآنی
ــ بی‌توجهی به بازوان مؤسسات قرآنی چون هیئت مدیره و هیئت امنا و توانمندی مؤسسات قرآنی
ــ لزوم استفاده از ظرفیت خیرین و افراد قابل وثوق در ترکیب هیئت مدیره و هیئت امنا
ــ بی‌توجهی به بهره‌گیری از معتمدین شهرها به عنوان نیروهای پشتیبان
ــ توجه به فعالیت‌های رسانه‌ای
ــ پیگیری مطالبات و مؤسسات قرآن فلسفه وجودی اتحادیه است
ــ کمبود اعتبارات به حوزه قرآنی در هر سال (به گونه‌ای که در سال 90 بالغ بر 198 میلیارد تومان قدرت خرید برای این حوزه در نظر گرفته شد، سال 97، 17 میلیارد تومان و از ابتدای سال 98 تاکنون یک ریال از اعتبارات قرآنی محقق نشده است).
