عطا سلمانیان:
سینما و تلویزیون می‌توانند منادیان نشاط اجتماعی باشند
گروه هنر ــ یک بازیگر سینما و تلویزیون گفت: هر جامعه‌ای برای رسیدن به ثبات اجتماعی، نیازمند اشاعه امید و شادی است و سینما و تلویزیون به منزله پرچمداران اصلی فرهنگ می‌توانند در این عرصه با قدرت فعالیت کنند.
عطا سلمانیان، کارگردان و بازیگر سینما، در گفتوگو با ایکنا، با تأکید بر اینکه سینما و تلویزیون باید ابزاری در جهت اشاعه امید در خانواده باشد، اظهار کرد: برای اینکه بتوان در سینما و تلویزیون جریان خاصی را رواج داد، نیازمند اتاق فکر خلاقیم، زیرا در حوزه فرهنگ نمی‌توان با دستورالعمل، ایده و نگاهی را در جامعه اشاعه داد، اما عموم برنامه‌سازی‌ها در کشور متکی به اتاق فکر نیست، بلکه بیشتر از یک جریان احساسی یا مقطعی نشئت می‌گیرد.
وی افزود: مثلاً در مقطعی سبک زندگی به شدت مورد توجه مدیران فرهنگی بود و مدیران سینما و تلویزیون دائماً بر آن تأکید داشتند، اما عملا‌ً رویکرد خاصی در این زمینه مشاهده نمی‌شود، حتی میتوان گفت تا حدی هم به خطا رفته‌ایم. شبکه نمایش خانگی را، که این روز‌ها مخاطبان ویژه و گسترده‌ای دارد، میتوان به عنوان نمونه بررسی کرد. در تولیدات این حوزه تنها چیزی که وجود ندارد سبک زندگی ایرانی – اسلامی است.
وی افزود: مثلاً در مقطعی سبک زندگی به شدت مورد توجه مدیران فرهنگی بود و مدیران سینما و تلویزیون دائماً بر آن تأکید داشتند، اما عملا‌ً رویکرد خاصی در این زمینه مشاهده نمی‌شود، حتی میتوان گفت تا حدی هم به خطا رفته‌ایم. شبکه نمایش خانگی را، که این روز‌ها مخاطبان ویژه و گسترده‌ای دارد، میتوان به عنوان نمونه بررسی کرد. در تولیدات این حوزه تنها چیزی که وجود ندارد سبک زندگی ایرانی – اسلامی است.
تقلید نکنیم
این بازیگر تأکید کرد: بخش عمده‌ای از سریال‌های شبکه نمایش خانگی وامدار سریال‌های ترکی است، چون احساس می‌کنم تقلید واضحی در این حوزه صورت گرفته است. البته با کمی تغییرات جزئی سعی می‌شود اثری ایرانی تولید شود، اما چون اساس قصه برگرفته از فرهنگ ایرانی نیست انتظار نمی‌رود با تماشاگر ارتباط برقرار کند. نکته دوم اثرات مخربی است که این سریال‌ها بر روی کانون خانواده می‌گذارند.
سلمانیان تأکید کرد: برخی تجملات اشرافی که در بعضی آثار به تصویر کشیده می‌شود، تماشاگر را دچار سرخوردگی و تصور می‌کند زندگی عادی‌اش فاصله زیادی با ایده‌آل‌ها دارد. این امر سبب رواج ناامیدی در جامعه می‌شود و این انگیزه را در برخی جوانان ایجاد می‌کند که برای رسیدن به این سبک زندگی هر کاری را که از دستشان برمی‌آید انجام دهند، حتی اگر آن عمل خارج از عرف و قانون باشد.
در سینما و تلویزیون نیز توجه به سبک زندگی ایرانی – اسلامی مطلوب نیست. کلیشه‌های تکراری تلویزیون انگار هرگز قرار نیست تغییر کنند، این زندگی پاستوریزه که بر آثار تلویزیونی حاکم است کاملاً ظاهرگرایانه و ساده انگارانه است، همانگونه که اشرافی‌گری در شبکه نمایش خانگی اغراق گونه است
کارگردان فیلم سینمایی «پرنده‌باز» تأکید کرد: در سینما و تلویزیون نیز توجه به سبک زندگی ایرانی – اسلامی مطلوب نیست. کلیشه‌های تکراری تلویزیون انگار قرار نیست تغییر کنند. این زندگی پاستوریزه که بر آثار تلویزیونی حاکم است کاملاً ظاهرگرایانه و ساده‌انگارانه است، همانگونه که اشرافی‌گری در شبکه نمایش خانگی اغراق‌گونه است.
وی افزود: در سینما رویکرد دیگری رایج است و اغلب آثار تصویری سیاه را از جامعه به مخاطبان نشان می‌دهند که فقط بر آتش ناامیدی در فضای جامعه می‌دمد. در حقیقت آنچه در بسیاری از آثار اجتماعی مشاهده می‌شود تلخی بی‌پایان است که هیچ راه فراری از آن وجود ندارد، حتی این نکته به تماشاگر القا می‌شود که هر روز قرار است مشکلات پیش رویش حادتر شود یا باید آنها را تحمل کند یا اینکه از زیر بار آنها شانه خالی کند، درحالی‌که با ارائه راهکار برای رهایی از آن مشکلات، میتوان انگیزه را به تماشاگران القا کرد.
وی راه مؤثر را برای ارائه صحیح به سبک زندگی ایرانی – اسلامی، ساخت فیلم بر اساس اقتباس توصیف کرد و گفت: ریشه هر اثری در فیلمنامه آن نمایان است. امروز فیلمنامه‌ها چندان غنی نیستند، درصورتی‌که قصه‌های بسیاری خوبی در حوزه ادبیات نمایشی داریم. بر همین مبنا اگر بیشتر به آثار اقتباسی بپردازیم، ممکن است تحولی ایجاد شود. این اتفاق در بسیاری از کشورهای صاحب‌سبک در سینما رخ می‌دهد و فقط ما از آن غافلیم.
سلمانیان متذکر شد: در برخی کشورهای صاحب سینما گاهی از یک اثر داستانی چندین بار اقتباس‌های مختلفی می‌شود، اما در ایران این‌گونه نیست، زیرا برخی سازندگان آثار دوست دارند که قصه‌های خود را روایت کنند و چون دانش و خبرگی لازم را ندارند موفق نیستند.
مخاطب امروز را نمی‌توان فریب داد
بازیگر فیلم سینمایی «بلمی به سوی ساحل» درباره آگاهی بالا تماشاگران هم چنین توضیح داد: شاید در دهه‌های پیشین ممکن بود به واسطه برخی آثار شکلی از زندگی را بین مردم رواج داد، اما مخاطب امروز سینما بسیار آگاه‌تر از گذشته است و ابزار اطلاع‌رسانی تنها در اختیار دولت قرار ندارد و امروز مخاطبان از اخبار گوناگو‌ن آگاه هستند و درباره موضوعات مختلف تجزیه و تحلیل می‌کنند. پس وقتی سبک زندگی برخی آثار را نمی‌پذیرد، قطعاً منطبق با روز نیست.
بازیگر فیلم سینمایی «بلمی به سوی ساحل» درباره آگاهی بالا تماشاگران هم چنین توضیح داد: شاید در دهه‌های پیشین ممکن بود به واسطه برخی آثار شکلی از زندگی را بین مردم رواج داد، اما مخاطب امروز سینما بسیار آگاه‌تر از گذشته است و ابزار اطلاع‌رسانی تنها در اختیار دولت قرار ندارد و امروز مخاطبان از اخبار گوناگو‌ن آگاه هستند و درباره موضوعات مختلف تجزیه و تحلیل می‌کنند. پس وقتی سبک زندگی برخی آثار را نمی‌پذیرد، قطعاً منطبق با روز نیست.
وی افزود: مثلاً سریال «بانوی سردار» به کارگردانی پرویز شیخ طادی یک نمونه موفق است. جایگاه فرهنگی و تفاخر ایرانی به خوبی در این اثر تبیین شده است. البته شاید این سؤال پیش آید که سبک زندگی در این مجموعه با زمان حال همخوان نیست. این نکته دقیقاً همان چیزی است که بر آن تأکید دارم، زیرا معمولاً ظاهرگرایی را ملاک آثار قرار می‌دهیم، اما در این سریال فرهنگ عزت و غرور مورد توجه است.
گفتوگو از داوود کنشلو
