چرا اروپایی‌ها سازوکار حل اختلاف در برجام را فعال کردند
گروه سیاسی ــ سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان مسائل داخلی ایران در روزهای اخیر، تشدید تنش‌ها میان ایران و آمریکا، نزدیکی بیشتر بریتانیا به آمریکا و حتی تقویت نگاه ایران به شرق به ویژه در برگزاری رزمایش مشترک دریایی ایران، چین و روسیه را از جمله عوامل اصلی فعال کردن سازوکار حل اختلاف در برجام از سوی سه کشور اروپایی و تعجیل آنها برای برگزاری جلسات کمیسیون مشترک برجام دانست.
وزرای امور خارجه سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس روز سه‌شنبه با صدور بیانیه‌ای فعال‌سازی سازوکار حل اختلاف را به منزله یکی از راهکارهای مندرج در متن برجام (بند 36) و ارجاع اختلافات را به کمیسیون مشترک برجام اعلام کردند.
البته در برخی محافل رسانه‌ای از این بیانیه به فعال‌سازی سازوکار ماشه تعبیر شده که نادرست بود؛ زیرا سازوکار ماشه منطبق با بند 37 برجام است که سازوکار فعال شده(بند 36) می‌تواند در ادامه به آن نقطه برسد. اما آنچه در حال حاضر اتفاق افتاده فعال‌سازی سازوکار حل اختلاف از سوی طرف اروپایی است که در وضعیت حاضر قابل تحلیل و بررسی است.
عبدالرضا فرجی‌راد، عضو هیئت علمی گروه ژئوپلیتیک واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا؛ درباره این اقدام اروپایی‌ها در وضعیت فعلی گفت: قطعاً برداشت و محاسبه اروپایی‌ها از شرایط داخلی ایران مانند سقوط ناگوار هواپیمای مسافری اوکراینی به علت خطای انسانی، قضایای مرتبط با سفیر انگلیس و تنش‌های میان ایران و آمریکا منجر شده که آنها چنین بیانیه‌ای صادر کنند و برای برگزاری جلسه کمیسیون مشترک تعجیل داشته باشند.
برجام هنوز تمام نشده
وی افزود: همچنین سیاست حمایت بریتانیا از آمریکا پس از رأی قاطع بوریس جانسون از پارلمان و خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در این اقدام نقش داشته و امروز بریتانیایی‌ها در حال فشار آوردن به اروپا برای پیوستن به آمریکا و شروع مذاکرات مجدد با ایران هستند، به ویژه اینکه نخست‌وزیر انگلیس اعلام کرد «طرح ترامپ» می‌تواند جایگزین برجام شود.
فرجی‌راد اظهار کرد: این‌ها مجموعه دلایلی است که باعث شده این سه کشور اروپایی سازوکار حل اختلاف را فعال کنند تا برگزاری مذاکرات کمیسیون مشترک را برای حل اختلافات کلید بزنند.
دو سناریوی اروپا
سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان با بیان اینکه نباید برجام را تمام‌شده تلقی کرد، گفت: یکی از اهداف اروپایی‌ها از فعال کردن سازوکار حل اختلاف این است که به ایران فشار بیاورند تا جمهوری اسلامی ایران حداقل در بعضی اصول و اقدامات خود تجدیدنظر کند و بخشی از گام‌های پنج‌گانه خود را به حالت تعلیق درآورد.
وی ادامه داد: سناریو یا هدف دیگر آنها این است که ببینند در صورتی که ایران در کاهش تعهدات برجامی خود تجدیدنظر نکرد در آینده چه اقدامی خواهد کرد و به عبارتی گام ششم ایران چه خواهد بود و اساساً گام ششمی وجود دارد یا خیر.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه اروپایی‌ها برای ارجاع اختلافات به شورای امنیت و بازگرداندن مجدد تحریم‌های شورای امنیت عجله ندارند، گفت: اروپایی‌ها نمی‌توانند با ترامپ متحد شوند. ترامپ نشان داده اقداماتش غیرمنتظره و بدون اطلاع متحدانش است که سطح تنش و آشوب را در منطقه بالا می‌برد و اروپایی‌ها نمی‌خواهند با ارجاع پرونده به شورای امنیت باعث افزایش تنش در منطقه شوند. براین اساس معتقدم فعلاً اروپایی‌ها می‌خواهند در راستای حل اختلافات با ایران مذاکره کنند و منتظر نتیجه آن باشند.
فرجی‌راد درباره این تحلیل که تقویت نگاه ایران به شرق در دو سه ماه گذشته و فاصله‌گیری از اروپایی‌ها موجب این گونه اقدامات از سوی اروپایی‌ها شده، گفت: واقعیت این است که روابط ایران و اروپا طی چند ماه گذشته تضعیف شده و مجموعه دلایلی دارد که یکی از این دلایل می‌تواند برگزاری رزمایش مشترک دریایی ایران، چین و روسیه باشد.
سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان بیان کرد: مجموعه اتفاقات و تنش‌های رخ‌داده در منطقه، مسائل داخلی ایران و تحولات داخلی در انگلیس و نزدیکی بیشتر آنها به آمریکایی‌ها از جمله عوامل اصلی اقدام اروپایی‌ها برای ارجاع اختلافات به کمیسیون مشترک برجام بوده است.
ضرورت حضور قدرتمند و فعالانه در مذاکرات
فرجی‌راد درباره ابزارهای ایران برای پاسخ متقابل به اروپایی‌ها در جلسات کمیسیون مشترک برجام گفت: ایران باید در این مذاکرات فعالانه و با اقتدار شرکت کند و موضع خود را مبنی بر «نقش اصلی آمریکا در تضعیف برجام و نقش مکمل طرف‌های اروپایی در عمل نکردن به تعهدات برجامی» با صراحت بیان کند.
وی با تأکید بر اینکه اروپایی‌ها باید بدانند در کنار آمریکا مقصران اصلی تضعیف برجام هستند، ابراز کرد: البته ممکن است اروپایی‌ها بیان کنند که ایران در برخی موارد فراتر از برجام عمل کرده که قابل بحث و گفت‌وگوست.
گفت‌وگو از مهدی مخبری
انتهای پیام
